Επαναδημοσιεύουμε ένα παλιότερο αφιέρωμα του Μάκη Μηλάτου στα εξώφυλλα δίσκων, που αν κυκλοφορούσαν σήμερα θα καίγονταν στην πυρά, στο όνομα της πολιτικής ορθότητας.
Μπορεί η έλλειψη φαντασίας και δημιουργικότητας να είναι ο βασικός εχθρός της μουσικής (και της τέχνης γενικότερα) αλλά το σαράκι που την κατατρώει στις μέρες μας είναι η πολιτική ορθότητα, την οποία ο Μισέλ Ουέλμπεκ χαρακτηρίζει ως τον φασισμό της εποχής. Και δεν είναι ο μόνος. Πρόσφατα επανήλθε το θέμα της πολιτικής ορθότητας στη μουσική με αφορμή το εξώφυλλο του Nevermind των Nirvana και τις αξιώσεις (για μία ακόμη φορά) του μωρού που απεικονίζεται στη φωτογραφία, το οποίο, ως ενήλικας πια, διαμαρτύρεται για εκμετάλλευση και παιδική πορνογραφία, προσπαθώντας -όπως κάνει εδώ και χρόνια- να αποκομίσει κάποιο όφελος από την εκούσια συμμετοχή του σε έναν τόσο δημοφιλή δίσκο. Και προκειμένου να τα καταφέρει, βρήκε κι αυτός πάτημα στην πολιτική ορθότητα.
Black Crowes – amorica (1994)
"Amorica first" θα ούρλιαζαν τα μέλη της QAnon καθώς θα ορμούσαν στα δισκάδικα για να καταστρέψουν ένα album που τολμάει να παίζει με τη σημαία, βάζοντας την σε ένα γυναικείο στρινγκ. Λίγο-πολύ κάτι αντίστοιχο έκαναν και τα πολυκαταστήματα Walmart και Kmart τότε, υποχρεώνοντας την εταιρία σε μία νέα εκδοχή λιγότερο "προκλητική". Και να σκεφτείς ότι το concept προέρχεται από ένα Hustler του 1976 που όταν κυκλοφόρησε δεν κουνήθηκε φύλλο.
Tin Machine – Tin Machine II (1991)
Το #DisruptText θα είχε ήδη στοχοποιήσει το εξώφυλλο του δεύτερου album των Tin Machine με τους Κούρους. Τι σημασία έχει αν είναι κλασσικά αγάλματα; Το θέμα είναι ότι φαίνονται τα γεννητικά τους όργανα -άλλωστε οι ίδιοι άνθρωποι στοχοποιούν τον Όμηρο, τον Σαίξπηρ, τον Νίτσε ή τον Φιτζέραλντ για παρόμοιους λόγους "πολιτικής ορθότητας". Βέβαια, εδώ που τα λέμε, οι Αμερικάνοι αντέδρασαν και όταν πρωτοκυκλοφόρησε το εν λόγω album του David Bowie και της πρόσκαιρης παρέας, το οποίο εν τέλει εκδόθηκε χωρίς να φαίνονται τα γεννητικά όργανα των αγαλμάτων. Η παντελής έλλειψη κλασσικής παιδείας στις ΗΠΑ δεν είναι κάτι νέο, απλώς στις μέρες μας, με την πανδημία της πολιτικής ορθότητας μπορούν να ευνουχίσουν κάθε άγαλμα που υπάρχει. Και μετά μας φταίνε οι Ταλιμπάν που καταστρέφουν τα αγάλματα που βρίσκουν.
Bow Wow Wow – See Jungle! See Jungle! Go Join Your Gang Yeah, City All Over! Go Ape Crazy! (1981)
Ένα ολόγυμνο δεκατετράχρονο κορίτσι σε ένα εξώφυλλο -έστω και αν πρόκειται για αναπαράσταση ενός πίνακα του Edouard Manet- δεν πέρασε απαρατήρητο όταν κυκλοφόρησε. Τι κι αν πρόκειται για την τραγουδίστρια του γκρουπ Annabella Lwin. H μητέρα της φρίκαρε, δε συμμερίστηκε καθόλου τις καλλιτεχνικές ανησυχίες της κόρης της και η αστυνομία ξεκίνησε έρευνα. Στην Αμερική, φυσικά, ούτε λόγος να κυκλοφορήσει με αυτό το εξώφυλλο, ενώ σήμερα θα είχε εισπράξει αντιδράσεις αντίστοιχες με αυτές για το εξώφυλλο του Nevermind.
NOFX – Heavy Petting Zoo (1996)
Η κτηνοβασία, έστω και μεταφορικά, δεν μπορεί παρά να προκαλέσει αντιδράσεις (ίσως και αισθητικής φύσεως). Και στο cd και στο βινύλιο αυτού του δίσκου των NOFX εμφανίζεται ένας άνδρας να ερωτοτροπεί με ένα πρόβατο, με διαφορετικό τρόπο σε κάθε format. Φιλοζωικές οργανώσεις, political correct θιασώτες και όσοι αλαλάζουν για την κατάπτωση του σύγχρονου πολιτισμού θα ήταν για μέρες στα κάγκελα, αν κυκλοφορούσε σήμερα αυτό το εξώφυλλο.
Scorpions – Virgin Killer (1976)
Ο δίσκος που έβγαλε τους Scorpions εκτός Γερμανίας προκάλεσε μεγάλη αναστάτωση όταν κυκλοφόρησε. Παρότι οι ίδιοι δηλώνουν πως απλώς ήθελαν να απεικονίσουν το «τέλος της αθωότητας», ένα ολόγυμνο μικρό κορίτσι είναι πάντα ένα θέμα κι αυτός άλλωστε είναι ο λόγος που η φωτογραφία του εξωφύλλου ήταν για καιρό αποκλεισμένη από πολλά επίσημα sites -κάτι που αναιρέθηκε αργότερα καθώς δεν είχε νόημα κάτι τέτοιο λόγω της ευρείας διάδοσης της εικόνας. Στις μέρες μας θέματα παιδεραστίας αλλά και political correct ηθικής θα έθεταν αμέσως το εξώφυλλο αυτό υπό διωγμό. Κάτι αντίστοιχο φυσικά θα συνέβαινε και με τους Led Zeppelin που ακολουθούν αμέσως μετά.
Led Zeppelin – Houses of the Holy (1973)
Η θρυλική εταιρία Hipgnosis, που έχει σχεδιάσει μερικά από τα πιο χαρακτηριστικά εξώφυλλα της ποπ κουλτούρας, δημιούργησε για τους Led Zeppelin έναν πίνακα βασισμένο στο Childhood’s End του Arthur Clarke. Μια ομάδα ολόγυμνων μικρών παιδιών σκαρφαλώνει στο χαρακτηριστικό τοπίο του Giant’s Causeway ενώ στο εσωτερικό του εξωφύλλου ένας "Ιερέας" κρατάει τελετουργικά ένα επίσης γυμνό παιδί έτοιμο για θυσία. Ο δίσκος κυκλοφόρησε κανονικά αλλά στη συνέχεια μέρος από τα γυμνά σώματα των παιδιών καλύφθηκαν με διάφορους τρόπους, ενώ στις Νότιες Πολιτείες των ΗΠΑ το album δεν κυκλοφορούσε για χρόνια. Σήμερα; Ποιος είναι ο Arthur Clarke; Ποια είναι η Hipgnosis; Τα παιδιά ολόκληρα σκεπασμένα και να φαίνεται μόνο το τοπίο. Μη σου πω καλύτερα, άλλο εξώφυλλο.
The Beatles – Yesterday and Today (1966)
Ήταν ένα ωμό σχόλιο για τον πόλεμο του Βιετνάμ δήλωσε κάποια στιγμή ο John Lennon, περισσότερο όμως ήταν η επιθυμία τους για κάτι διαφορετικό και όχι για "μία ακόμη φωτογράφηση των Beatles”. Οι τέσσερεις τους ντυμένοι με τις άσπρες μπλούζες του χασάπη, κρατάνε μέλη από σπασμένες κούκλες και κομμάτια ωμού κρέατος. Στις ΗΠΑ, μόλις είδαν το εξώφυλλο, αρνήθηκαν να το διανέμουν και με πολιτική εντολή (λόγω Βιετνάμ) επέστρεψαν αμέσως όσες κόπιες έφτασαν στη χώρα.
John Lennon & Yoko Ono – Unfinished Music No1 – Two Virgins (1968)
Η εποχή των πειραματισμών χρειαζόταν και το ανάλογο εξώφυλλο. Σε ένα από τα 3 DIY albums του ζεύγους, ποζάρουν οι δυο τους ολόγυμνοι τόσο στο μπροστινό μέρος του εξωφύλλου όσο και στο οπισθόφυλλο, "δικαιώνοντας" όσους κινδυνολογούσαν (και στην Ελλάδα) πως αυτή η μουσική διαφθείρει τα ήθη και θα καταστρέψει τη νεολαία. Το εξώφυλλο προκάλεσε αντιδράσεις και στην εποχή του, κατασχέθηκε από καταστήματα, ενώ κάποια δισκάδικα αναγκάστηκαν να το πουλάνε τυλιγμένο στο γνωστό καφέ χαρτί του μπακάλη. Σήμερα, βεβαίως, οι θρησκευτικές οργανώσεις θα το έκαιγαν στην πυρά -ειδικά αν ο Lennon και η Yoko είχαν εμβολιαστεί.
The Jimi Hendrix Experience – Electric Ladyland (1968)
Το συγκεκριμένο εξώφυλλο επελέγη ως λύση ανάγκης (για την αγγλική έκδοση μόνο) με τις 19 γυμνές γυναίκες που μας κοιτάνε χαλαρά αν και σήμερα οι κατηγορίες για σεξισμό θα έδιναν και θα έπαιρναν -άσε που οι νεοσυντηριτικοί θα απαιτούσαν να απαγορευτεί και σίγουρα θα βρισκόταν κι ένας εισαγγελέας να διατάξει έρευνα. Να αναφέρουμε, πάντως, πως ούτε ο Jimi Hendrix έμεινε ευχαριστημένος γι’ αυτό και σύντομα το εξώφυλλο άλλαξε.
Alice Cooper – Love It to Death (1971)
Biffy Clyro – The Vertigo of Bliss (2003)
Roxy Music – Country Life (1974)
Η "concept" ιδέα του γκρουπ πίσω από αυτό το εξώφυλλο ήταν πως η κοινωνία (που στο artwork την αντιπροσωπεύει μια ηλικιωμένη νοικοκυρά) κάνει "ευθανασία" στους νέους που -ως μωρά- είναι κρεμασμένα στα μανταλάκια σαν μπουγάδα. Ένα εξώφυλλο που, σήεμρα, θα προκαλούσε αποτροπιασμό στις κακοποιητικές συμπεριφορές, η παιδεραστία, και στην political correct ηθική.
Ίσως εδώ έχουμε μία από τις λίγες περιπτώσεις που τα πράγματα μπορεί και να ακολουθούσαν αντίθετη πορεία - αλλά πάλι με την πολιτική ορθότητα ως οδηγό και κυρίαρχο στοιχείο. Το προκλητικό για την εποχή του εξώφυλλο του My Beauty σήμερα θα ήταν σαφώς πιο αποδεκτό αλλά επειδή "έχει αποκτήσει το δικαίωμα" να υπάρχει και όχι γιατί η κοινωνία έγινε πιο δεκτική στη διαφορετικότητα. Όπως και να έχει, πριν από κάποιους μήνες -με αφορμή την επανακυκλοφορία του album- έγραψα ένα κείμενο για το Avopolis και να εδώ ένα απόσπασμα:
"Τον Σεπτέμβριο του 1999, μόλις κατέβηκα από το αεροπλάνο στο Gatwick, για το ετήσιο OD με δίσκους και συναυλίες, τον είδα μπροστά μου. Ήταν παντού. Σε αφίσες στο αεροδρόμιο, στο μετρό, στα λεωφορεία, σε γιγαντοαφίσες στο κέντρο της πόλης. Το πρόσωπο του έντονα μακιγιαρισμένο, γυναικεία ρούχα, ανδρικά χαρακτηριστικά, αποτρίχωση, γυναικείες κάλτσες, όπως ακριβώς ήταν και στο εξώφυλλο του καινούργιου του δίσκου My Beauty που κυκλοφορούσε εκείνες τις μέρες από την Creation και περιλάμβανε 11 διασκευές τραγουδιών. Τότε αυτή η φωτογράφιση και η διαφημιστική καμπάνια φάνηκε πολύ προκλητική και ανορθόδοξη. Μάλιστα σε κάποιες παλιότερες συνεντεύξεις του και ο ίδιος "αποκήρυξε" το όλο κόνσεπτ ως αχρείαστο, αντιαισθητικό και κάτι που αποπροσανατόλισε τον κόσμο από το περιεχόμενο του δίσκου. Αντίθετα τώρα υποστηρίζει πως ήταν καλλιτεχνική άποψη και όχι κρίση μέσης ηλικίας. Αγόρασα το cd αμέσως κι άρχισα να το ακούω στο φορητό cd player (τα θυμάσαι;) σε επανάληψη. O Kevin Rowlan ήθελε το My Beauty να είναι το "ξεγύμνωμα" του. Στο εξώφυλλο η εξωτερική του εικόνα και στις διασκευές -αφού είχε παραλλάξει ελαφρώς και τους στίχους- το μέσα του. Αυτή η αλλόκοτη ομορφιά όμως δεν ήταν αποδεκτή. Ο δίσκος απέτυχε παταγωδώς, οι κριτικές ήταν -κυρίως- αρνητικές, τον Kevin Rowland, που εμφανίστηκε στο Reading με την ίδια εμφάνιση του εξωφύλλου, τον υποδέχτηκαν με μπουκάλια νερού και ποτήρια μπύρας (αν και ίδιος το υποβαθμίζει) και οι πωλήσεις ήταν ελάχιστες. Οι φήμες λένε πως στην Αγγλία τότε δεν πούλησε πάνω από 500 (!) αντίτυπα και δεν έφτασε ούτε τις 20.000 παγκοσμίως. Όμως δεν είναι η μόνη φήμη που συνόδευε τα επόμενα χρόνια αυτό το "καταραμένο" άλμπουμ. Το “My Beauty” έγινε κάτι σαν αστικός μύθος."
Σήμερα θα ήταν άλλο ένα ΟΚ εξώφυλλο - πάντα σύμφωνα με τα κριτήρια της πολιτικής ορθότητας.
Το άρθρο δημοσιεύτηκε αρχικά στο Avopolis τον Οκτώβριο του 2021.
