30. Λουκάς Σιδεράς - One Day (1972)
Πολυπράγμων μουσικός ο Σιδεράς, αφομοίωσε και την αγγλική και την αμερικάνικη σχολή του ήχου και οι συμμετοχές του σε Aphrodite’s Child, όπως και παλαιότερα στους Stormies (για να αναφερθούν δύο τρανταχτά ονόματα - επίσης ήταν στους Ypsilon, Diesel και Minies), τον είχαν εφοδιάσει με πείρα και πλήρη αντίληψη του τι συνέβαινε στην αλλοδαπή και ημεδαπή. Το ομώνυμο τραγούδι του δίσκου είναι ένα μικρό διαμαντάκι.
29. Ηρακλής & η Λερναία Ύδρα - Σε Άλλους Κόσμους (1976)
Ο Ηρακλής Τριανταφυλλίδης είναι, hands down, ο Θανάσης Παπακωνσταντίνου των ‘70s: ο μουσικός που συνδύασε άψογα κι αρμονικά την ελληνική παραδοσιακή μουσική με το δυτικό, «προοδευτικό» ροκ, με το συγκρότημα του, τους Λερναία Ύδρα - ό,τι έκαναν και οι Λαϊκεδέλικα δηλαδή, τριάντα χρόνια μετά.
28. Δημήτρης Πουλικάκος – Μεταφοραί Εκδρομαί Ο Μήτσος (1976)
Η πιο ιστορική φιγούρα του ελληνικού rock προχωράει στην έκδοση του πλέον ιστορικού ελληνικού rock δίσκου. Το διαχρονικό εξώφυλλο έχει μια περίεργη ισορροπία μεταξύ της ιστορικής Ελλάδας και του νεωτερισμού.
27. Vangelis - Albedo 0.39 (1976)
Ο Vangelis έθεσε τα όρια του ατμοσφαιρικού ηλεκτρονικού χωροχρόνου, όπως αυτά επικράτησαν στις επόμενες δεκαετίες κι όπως καθρεπτίστηκαν στο έργο μουσικών όπως ο Ryuichi Sakamoto.
26. Σταύρος Ξαρχάκος - Διόνυσε Καλοκαίρι μας (1972)
Μαγικός συνδυασμός. Ξαρχάκος σε έμπνευση και δύο περίφημες φωνές, του Νίκου Ξυλούρη και της Αφροδίτης Μάνου (οι στίχοι διαφόρων με κορύφωση την ποίηση του Παύλου Μάτεσι στο ομότιτλο). Ο Ξυλούρης βάζει την παράδοση, η Μάνου βαθύτατο συναίσθημα και ο Ξαρχάκος Απολλώνιο λυρισμό. Ένα χρόνο αργότερα, οι δυο τους (Ξαρχάκος-Ξυλούρης) θα έγραφαν ιστορία με το τραγούδι που έντυσε τη μουσική της σειράς «Οι έμποροι των εθνών», στην πρώτη μεταφορά λογοτεχνικού έργου (Παπαδιαμάντης) στην ελληνική τηλεόραση.
25. Γιάννης Σπανός - Τρίτη Ανθολογία (1975)
Μελωδίες κλάσης και ένας ορμητικός στρόβιλος ρομαντισμού στις ενορχηστρώσεις: έτσι φαντάστηκε ο Σπανός τη μετατροπή ποιημάτων του Βάρναλη, του Καββαδία, του Σκαρίμπα, του Σαχτούρη (και άλλων) σε τραγούδια. Και η Αρλέτα με τον Κώστα Καράλη τον έβγαλαν ασπροπρόσωπο, ερμηνευτικά.
24. Γιάννης Μαρκόπουλος, Νίκος Ξυλούρης - Ιθαγένεια (1972)
Από τους μεγάλους συνθέτες που εμφανίστηκαν μαζεμένοι εκείνη την εποχή, ο Γιάννης Μαρκόπουλος ήταν ο πιο πιστός στις ρίζες, τις οποίες όμως αναπαρήγαγε με έντονα ανανεωτική διάθεση, μια έντεχνη παρέμβαση που βρήκε τέλειο παρτενέρ στην απίστευτη φωνή του Νίκου Ξυλούρη. Οι στίχοι του Κώστα Γεωργουσόπουλου, που λειτουργούν ως λαϊκή ποίηση πλούσια σε λαογραφικά στοιχεία, και η φωνή της Μέμης Σπυράτου, που εναλλάσσεται με του Ξυλούρη, συμπληρώνουν ιδανικά το παζλ ενός σημαντικού έργου της ελληνικής μουσικής , η οποία τότε δεν προλάβαινε να ανανεώνεται.
23. Νοστράδαμος – Νοστράδαμος (1972)
Ένας από τους καλύτερους ποπ δίσκους που κυκλοφόρησε ποτέ ελληνικό γκρουπ, που όμως δεν είχε συνέχεια, εξαιτίας ενός πρωτοφανούς (κατασκευασμένου) σκανδάλου με νεαρή φαν του γκρουπ που βόλευε τη χούντα για να επιτεθεί στο ροκ. Όμορφες, αθώες (σήμερα πολλοί θα τις θεωρούσαν απλοϊκές) ποπ/φολκ συνθέσεις με εξαίσια αρμονικά φωνητικά που μιλούν για αγάπη και ειρήνη και αφηγούνται παραμύθια. Περιέχει το βραβευμένο στο φεστιβάλ Θεσσαλονίκης «Δώσ’ μου το χέρι σου» που άνοιξε το δρόμο για συμμετοχή τους στη Eurovision τη χρονιά των Abba (με παραπλήσια εμφάνιση και σύνθεση – δύο αγόρια δύο κορίτσια), η οποία όμως απαγορεύτηκε από τους χουντικούς.
22. Αγάπανθος – Αγάπανθος (1976)
Μια μπάντα που κατά πάσα πιθανότητα είχε λατρέψει τους Crosby Still and Nash όπως και τους America σε εξωφρενικό βαθμό – όταν δε βγήκε ο δίσκος ο ήχος αυτός ήταν πεπερασμένος. Το σημαντικό όμως είναι ότι σε αυτή τη μπάντα θήτευσαν από τον μέγα κιθαρίστα Δρόλαπα και τον Γιοκαρίνη μέχρι τον Χάρη Κατσιμίχα. Φυτώριο με τα όλα του λοιπόν.
21. Κώστας Τουρνάς - Απέραντα Χωράφια (1972)
Αυτοβιογραφικό και πρωτοποριακό ακόμη και για τα σημερινά δεδομένα, το παρθενικό άλμπουμ του Τουρνά είναι η πρώτη -και τελευταία- εγχώρια ροκ όπερα με ψυχεδελικές, πολυεπίπεδες συνθέσεις κι επιρροές κυρίως από Santana και Beatles.
20. Ακρίτας – Ακρίτας (1973)
Ειδική περίπτωση ο Σταύρος Λογαρίδης. Μάλλον ο πιο καλός δίσκος art rock που κυκλοφόρησε στη δεκαετία του '70 σε αυτή τη χώρα. Επιτυχημένη αφομοίωση της αγγλικής σχολής και παράλληλα ελληνικός στίχος που δε χαζολογάει.
19. Demis Roussos - Forever and Ever (1973)
Παρότι κατηγορήθηκε για εύπεπτη ποπ απ’ αυτόν το δίσκο και μετά (οι κακόγουστες ψευδοφόλκ στιγμές δεν ξεγελούν τους Έλληνες όσο κι αν στο εξωτερικό περνούν για εξωτικές) το Forever And Ever περιλαμβάνει εντούτοις συγκλονιστικές ερμηνείες από τον Έλληνα τραγουδιστή που έμπαινε τότε στο Royal Albert Hall κι έκανε τους Άγγλους να παραληρούν. Σπανίως στην ιστορία της ευρωπαϊκής ποπ εμφανίστηκαν μαζεμένα τόσα πολλά άρτια εκτελεσμένα ευρείας κατανάλωσης τραγούδια που συνδυάζουν μεσογειακό συναίσθημα, αφοπλιστικά τέλειο easy listening και μια από τις μεγάλες παγκόσμιες φωνές στα καλύτερά της.
18. Λουκιανός Κηλαηδόνης - Τα Μικροαστικά (1973)
«Μακριά απ’ την πόλη, σε μια συνοικία, έχω δικά μου τρία δωμάτια, χολ και κουζίνα, καλά όλα κι άγια, ησυχία, τάξη κι ασφάλεια». Σας θυμίζει κάτι αυτό; Ίσως την ιδανική –και διαχρονική- απεικόνιση της ελληνικής πραγματικότητας;
17. Πελόμα Μποκιού - Πελόμα Μποκιού (1972)
Δεν ξέρω αν «φταίει» η μετέπειτα περιπετειώδης διαδρομή του Μπονάτσου στο star system. Ή η επιτυχία του «Γαρύφαλλου» (ο οποίος δεν περιέχεται κιόλας σε τούτο τον δίσκο). Είναι μυστήριο πράγμα η υστεροφημία... Όπως και να ‘χει, πάντως, αυτά ίσως και να συντέλεσαν στο να παραμείνει ο δίσκος καταδικαστικά επισκιασμένος, ακόμη και από το πιο «υποψιασμένο» κοινό. Και αδίκως, γιατί όχι μόνο η μουσική του υπήρξε σε απόλυτο συντονισμό με τους ήχους των καιρών, αλλά και γιατί έδωσε έμπρακτες και πειστικές απαντήσεις για την περιβόητη σχέση της ελληνικής γλώσσας με το ροκ, πριν καλά-καλά διατυπωθεί το ίδιο το ερώτημα...
16. Γιώργος Ρωμανός - Δυο Μικρά Γαλάζια Άλογα (1970)
Εξαίρετος τραγουδοποιός και ερμηνευτής, ο Γιώργος Ρωμανός συνδυάζει έναν παλιό ρομαντισμό, την ευαίσθητη χατζιδακική όψη του Νέου Κύματος (στους στίχους συμμετέχει ο Άκος Δασκαλόπουλος), το σαββοπουλικό ασυμβίβαστο, ψυχεδελικές επιρροές, και τη διάθεση να «πειράξει» τις ρίζες. Το άλμπουμ αυτό είναι ό,τι πιο κοντινό θα φανταζόταν κανείς ως ελληνικό αντίστοιχο της acid folk. Σημαντική βοήθεια από τον Αλέκο Καρακαντά στις κιθάρες (από τους Juniors που μερικά χρόνια πριν μοιράζονταν το ίδιο σετ με τον Eric Clapton στην Αθήνα), ο οποίος μεταφέρει αυτούσια την εισαγωγή του “Eight Miles High” των Byrds στο «Η ζωή είναι ένα όνειρο».
15. Δήμος Μούτσης – Άγιος Φεβρουάριος (1971)
Ο Δήμος Μούτσης, ακούγοντας τα κελεύσματα των καιρών, αφομοίωσε όχι μόνο την ηλεκτρική κιθάρα αλλά και τις ενορχηστρώσεις που εκμαιευόταν παράλληλα στο art rock. Τα οργανικά του πατούν ξεκάθαρα σε μια διαθλαστική world fusion με ισχυρές δόσεις ψυχεδέλειας.
14. Μάνος Λοΐζος / Χάρις Αλεξίου – Τα Τραγούδια Της Χαρούλας (1979)
Ο μισός δίσκος είναι βέβαια η «Χαρούλα»: η Αλεξίου στο απόγειό της ως ερμηνεύτρια, το κατ' εξοχήν λαϊκό πρόσωπο της μεταπολιτευτικής Ελλάδας. Ο άλλος μισός, όμως, είναι ο Λοΐζος: η αποφασιστική του ρήξη με την αντιερωτική/αντιχορευτική κουλτούρα της αριστερής τραγουδοποιίας, οι μπαλάντες και τα τσιφτετέλια που έπλασε με όχημα τους εξαιρετικούς στίχους του Ρασούλη και του Πυθαγόρα.
13. Διονύσης Σαββόπουλος – Μπάλλος (1971)
Λένε συχνά πως το ομώνυμο κομμάτι εκτόξευσε και τον δίσκο στη διαχρονικότητα, χωρίς να έχει (ως σύνολο) τα εχέγγυα άλλων σαββοπουλικών καταθέσεων της εποχής. Παρότι σαφώς το πιο λαμπρό αστέρι –και μια ασύλληπτη κατάθεση για το τι εστί Ελλάδα, Δύση μαζί κι Ανατολή σε αιώνιο χορό– συντροφιά του έχει μερικά καθοριστικά άσματα του Νιόνιου για την εγχώρια «καλλιέργεια» των ντυλανικών σπόρων.
12. Poll - Άνθρωπε (1971)
All Star team με τον Σταύρο Λογαρίδη (και εδώ), τον εκκολαπτόμενο Κώστα Τουρνά και τον μετέπειτα popper Robert Williams. Καθαρόαιμη ψυχεδελική χροιά όχι μόνο στους ήχους αλλά και στα μηνύματα των στίχων. Λουλούδια και ουμανισμός. Το περίφημο ταγάρι που εσώκλειε την πρώτη έκδοση του δίσκου είναι από τα πρώτα limited edition της ελληνικής δισκογραφίας.
11. Σταύρος Κουγιουμτζής & Γιώργος Νταλάρας - Νάτανε το 21 (1970)
Οι μελωδίες του Κουγιουμτζή είχαν πάντα κάτι το εσωστρεφές, το μελαγχολικό, ακόμη και το ατελές, ήταν όμως πηγαίες, αέρινες και γνήσια λαϊκές στον πυρήνα τους. Στον ιστορικό αυτό δίσκο, ο οποίος σημείωσε και εντυπωσιακή εμπορική επιτυχία (για ψάξτε στις δισκοθήκες των γονιών, πιθανότατα κάπου θα τον βρείτε), αναδεικνύονται και ταυτόχρονα αναδεικνύουν έναν καινούργιο τραγουδιστή με χαρακτηριστική μεταλλική φωνή, ο οποίος τα επόμενα χρόνια θα κυριαρχήσει στο ελληνικό μουσικό στερέωμα.
10. Μίκης Θεοδωράκης - Τα Λαϊκά (1974)
Πολλά έργα του Θεοδωράκη ακούστηκαν επί Χούντας σε παράνομες κασέτες γιατί ήταν αντιστασιακά. Αλλά τα Λαϊκά σταδιοδρόμησαν στην παρανομία απλώς γιατί ήταν υπέροχα τραγούδια – στρογγυλά, κολλητικά και λαϊκά με τα όλα τους, μέσα στον «έντεχνο» μανδύα. Σαν τη «Νυχτερίδα» λ.χ. ή το «Τρένο Για Την Κατερίνη».
9. Μάνος Λοΐζος – Τα Τραγούδια του Δρόμου (1974)
Είχα έναν φίλο που ήξερε κι έπαιζε το ακορντεόν, μη με ρωτάς δεν θυμάμαι, το εμβατήριο που του ‘μαθαν να λέει... Ο δρόμος είχε τη δική του ιστορία, απ’ αυτές που κρατάν οι φοιτητές στην καρδιά τους... Ο Πέτρος, ο Γιόχαν κι ο Φραντς, σε φάμπρικα δούλευαν φτιάχνοντας τανκς... Ο δίσκος ο οποίος εντυπώθηκε στο συλλογικό μνημονικό μιας ολόκληρης γενιάς ακόμη κι από τις πρώτες τρυφερές σχολικές γιορτές. Δίσκος-συλλογή στην πραγματικότητα, με κομμάτια τα οποία ο Λοΐζος είχε γράψει κυρίως μέσα στη χούντα (αλλά και πιο παλιότερα) αλλά ποτέ δεν είχε αποπειραθεί να τα κυκλοφορήσει. Δίσκος ο οποίος αναδεικνύει ξεκάθαρα τον πολιτικό προβληματισμό του Λοΐζου χωρίς καμία απολύτως έκπτωση στο μουσικό αποτέλεσμα. Οι φαινομενικά απλές (lo-fi!) ενορχηστρώσεις του θα σημαδέψουν καθοριστικά και ανεξίτηλα το ελληνικό τραγούδι...
8. Νίκος Ξυδάκης & Μανώλης Ρασούλης - Η Εκδίκηση της Γυφτιάς (1978)
Ο «μέγας ο Ρασούλης» χτίστηκε ουσιαστικά με αυτόν τον δίσκο, προτάσσοντας έναν νέο στιχουργικό λόγο: Νεοελληνικό, λαϊκό μα με μια βίδα στριμμένη, η οποία δεν ανεχόταν τα καταπιεστικά στεγανά του πολιτικού τραγουδιού. Με συνοδοιπόρους τον Ξυδάκη και τον Παπάζογλου, η Εκδίκηση της Γυφτιάς πήρε αληθινή εκδίκηση από όσους προσπαθούσαν να πείσουν τότε ότι το «καλό τραγούδι» δεν έπρεπε να ασχολείται με την καθημερινότητα.
7. Socrates - Phos (1976)
Το art rock άργησε μια μέρα, για να παραφράσω το γνωστό τσιτάτο εικονικής καταγωγής. Η κιθάρα του Σπάθα είναι σε πολύ υψηλά επίπεδα έμπνευσης και εκτέλεσης, τα τύμπανα του Τρανταλλίδη αυτονόητα πολύ καλά και η παραγωγή του Vangelis, όπως και τα θεσπέσιά του πλήκτρα, δίνουν ρεσιτάλ. Απλά το 1976 είχαν αλλάξει τα πράγματα και ο δίσκος αυτός θα έπρεπε να έχει εμφανιστεί δυο-τρία χρόνια νωρίτερα για να διεκδικήσει τις δάφνες που του άξιζαν. Το ατυχές του εξωφύλλου δε βοήθησε καθόλου…
6. Παύλος Σιδηρόπουλος & Σπυριδούλα - Φλου (1978)
Η Πλατεία Εξαρχείων περνάει στην ιστορική της φάση, παίρνοντας όλη τη δυναμική από τη Φωκίωνος Νέγρη. Στακάτο rock που χρωστάει τόσο στις πένες του Clapton όσο και του όλου του ελληνικού underground, μιας και είναι φτιαγμένο μέσα από τα σπλάχνα του, με παίχτες που γνωρίζονται χρόνια από τα προβάδικα και τα live.
5. Θάνος Μικρούτσικος - Ο Σταυρός του Νότου (1979)
Η υποδειγματικότερη μελοποίηση ποιημάτων στην ιστορία της ελληνικής δισκογραφίας. Το λογοτεχνικό σύμπαν του Νίκου Καββαδία ποτέ ξανά δεν ένιωσε πιο άνετα απ’ ό,τι μέσα στη ενάργεια, σχεδόν ρέουσα μελωδικότητα των συνθέσεων του Μικρούτσικου.
4. Μάνος Λοΐζος - Θαλασσογραφίες (1970)
Η ακρόαση αυτού του αριστουργήματος προξενεί διαρκείς ανατριχίλες. Δεν είναι μόνο μερικοί από τους αγαπημένους τραγουδιστές της εποχής (Καλατζής-συγκινητικά απλός, συνοδεύει μερικά από τα ωραιότερα τραγούδια της παρέας, Νταλάρας-στο ίδιο ύφος με τις μεγάλες ερμηνείες του στα τραγούδια του Κουγιουμτζή, Πάριος-καμιά σχέση με τα μετέπειτα, Μαρίζα Κωχ-σε ένα υπέροχο νανούρισμα, και ο ίδιος ο Μάνος σε ένα συγκινητικό «Σεβάχ»), αλλά και το καλλιτεχνικό φως μιας Ελλάδας που έκτοτε αναζητείται εις μάτην.
3. Διονύσης Σαββόπουλος - Βρώμικο Ψωμί (1972)
Ο Σαββόπουλος παίρνει υπό μάλης τις παρτιτούρες του Dylan και φτιάχνει έναν από τους σημαντικότερους δίσκους της ελληνικής δισκογραφίας ανεξαρτήτως ύφους. Η ματιά του πάνω στην καθημερινότητα και η μαύρη ουσιαστικά πατίνα πάνω στους στίχους (αρχής γενομένης από τον καταπληκτικό τίτλο) γεφυρώνουν νεοελληνική και δυτική κουλτούρα με εκπληκτικό τρόπο.
2. Aphrodite‘s Child - 666 (1972)
O αριθμός του θηρίου στο εξώφυλλο, οι παραπομπές στην Αποκάλυψη, μια επιβλητική φωνή με ανατολικές μνήμες, μια μαινάδα η οποία επικαλείται το άπειρο, μια progressive rock μουσική η οποία τρέφεται από την ελληνικότητα αλλά ταυτόχρονα την υπερβαίνει. Βαγγέλης Παπαθανασίου, Ντέμης Ρούσσος, Λουκάς Σιδεράς, Αργύρης Κουλούρης, Κώστας Φέρρης, Ειρήνη Παππά, Γιάννης Τσαρούχης σε έναν δίσκο οριακό, για την εποχή αλλά και τους ίδιους τους συντελεστές του, μετά από αυτόν ο καθένας τράβηξε έναν δικό του και κατά βάση πολύ διαφορετικό δρόμο...
1. Μάνος Χατζιδάκις – Ο Μεγάλος Ερωτικός (1972)
Πότε κεραυνοβόλος, πότε ανεκπλήρωτος, πότε βασανιστικός, πότε άγριος, πάντοτε παθιασμένος και ανορθολογικός, σε οποιαδήποτε του μορφή, ο έρωτας υπήρξε για τον άνθρωπο η κινητήριος ζωτική δύναμη από αρχαιοτάτων χρόνων. Ο Χατζιδάκις εδώ βουτάει στην ποίηση της ελληνικής γλώσσας, από τον αρχαίο Ευριπίδη έως τον σύγχρονο Ελύτη, και φτιάχνει μια πραγματική λειτουργία/λιτανεία προς τιμήν του, με ιέρεια μια αξεπέραστη Φλέρυ Νταντωνάκη και στο πλάι έναν διακριτικό Δημήτρη Ψαριανό. Ή μήπως «πραγματεία», όπως θα πει αποστασιοποιημένα ο ίδιος χρόνια αργότερα; Δίσκος βατός και απλησίαστος, λαϊκός και ελιτιστικός ταυτόχρονα, τα επόμενα χρόνια θα αναδειχθεί σε τοτέμ για την εγχώρια μουσική δημιουργία...
