* προσαρμοσμένη αναδημοσίευση άρθρου που πρωτοδημοσιεύτηκε στο τεύχος 80 του περιοδικού Sonik
Υπάρχουν ορισμένοι γραφίστες που το όνομά τους είναι άρρηκτα συνδεδεμένο με τις δισκογραφικές εταιρίες για λογαριασμό των οποίων δημιούργησαν κατά κύριο λόγο: ο Barney Bubbles και η Stiff, o Peter Saville και η Factory, οι Designers Republic και η Warp κτλ. Αντίστοιχα, τα ονόματα των Vaughan Oliver και 4AD είναι καταδικασμένα να πηγαίνουν πάντοτε μαζί. Να μπαίνουν μια ζωή στην ίδια πρόταση και να παντρεύουν ήχους και εικόνες που έμελλε να στιγματίσουν τα ακούσματα μα και τα οπτικά ερεθίσματα μιας ολόκληρης γενιάς ακροατών (ή και αρκετών παραπάνω, εδώ που τα λέμε).
Μαζί ξεκίνησαν πίσω στην αυγή της δεκαετίας του 1980, όταν ο Ivo Watts-Russell του εμπιστεύθηκε την καλλιτεχνική ταυτότητα της νεοσυσταθείσας ετικέτας, η οποία ξεκίνησε υπό τις ευλογίες του Martin Mills της Beggars Banquet· και ο Oliver του ανταπόδωσε αυτήν του την εμπιστοσύνη φιλοτεχνώντας μερικά από τα πιο εμπνευσμένα κι απίστευτα όμορφα εξώφυλλα δίσκων που είχαμε δει μέχρι εκείνη την εποχή. Ο πρωτοποριακός τους μάλιστα χαρακτήρας και ο τρόπος με τον οποίον συνευρέθηκαν οι φωτογραφίες και τα γράμματα των τίτλων στο δώδεκα επί δώδεκα ίντσες χαρτόνι, τον έχουν καθιερώσει ανάμεσα στους κορυφαίους γραφίστες γενικώς (όχι μόνο στον χώρο της μουσικής): το στυλ του έχει έκτοτε αντιγραφεί και συνεχίζει να κοπιάρεται κατά κόρον.
Τι είναι όμως αυτό που ξεχωρίζει τον Oliver; Όπως μου είχε πει σε μία συνέντευξη που κάναμε στην Αθήνα τον Σεπτέμβριο του 2001, όταν είχε κάνει μία αναδρομική έκθεση στην πόλη: «πιστεύω ότι ήμουν τυχερός που δούλεψα με τόσο σημαντικά συγκροτήματα. Ήταν εκπληκτική η ευκαιρία να δουλέψω με τους Cocteau Twins ή τους Pixies, που για μένα είναι δύο από τα καλύτερα σχήματα των τελευταίων 20 ετών. Με ενέπνευσαν και με οδήγησαν σε καινούργιους δρόμους. Κι αν τα εξώφυλλα των δίσκων τους δημιούργησαν σχολή, είναι επειδή συνοδεύτηκαν κι από καλή μουσική, ήταν συνδυασμός των δύο. Δεν θεωρώ τον εαυτό μου ιδιαίτερο –νομίζω ότι, αν κι άλλοι είχαν τη δυνατότητα να δουλέψουν πάνω σε τέτοια μουσική, με την ελευθερία που είχα από τη 4AD, ίσως να φιλοτεχνούσαν κι εκείνοι καλά εξώφυλλα».
Ασφαλώς η μετριοφροσύνη του δεν είναι ικανή σε καμία περίπτωση να επισκιάσει τα κατορθώματά του, τα οποία γίνονται προφανή σε κάθε εξώφυλλο που έχει βγει από τα χέρια του. Εντύπωση κάνει το πώς καταφέρνει να μεταφέρει το κλίμα της μουσικής που περιέχεται εντός, κάτι άλλωστε που αποτελεί και βασικό του σκοπό· να δώσει δηλαδή ένα οπτικό ερέθισμα, το οποίο να βρίσκεται κοντά σε ό,τι αποκόμισε και ο ίδιος ακούγοντας τα τραγούδια του δίσκου που επενδύει με τη δουλειά του.
Γεννημένος το 1957 στο Κάουντι Ντέραμ και με σπουδές γραφιστικής στο Πολυτεχνείο του Νιουκάστλ, ο Oliver σχημάτισε την 23 Envelope μαζί με τον Nigel Grierson, για να συνεχίσει αργότερα κάτω από το όνομα v23, με τον Chris Bigg σαν κύριο συνεργάτη του.
Τα τελευταία χρόνια δεν παράγει έργο όσο παλιότερα, αλλά προτιμάει να διδάσκει την Τέχνη του. Πρόσφατα δείγματα «γραφής» του θα βρείτε στους δίσκους των I Break Horses και David Lynch και φυσικά σε κάποιες από τις πιο πρόσφατες κυκλοφορίες της 4AD (Broken Records και Scott Walker). Κανένα πάντως από τα ονόματα που έχει σαν παρόν δυναμικό η ετικέτα δεν έχει τον Oliver σαν επιμελητή εξωφύλλων –και καλύτερα, αν ρωτήσετε τους παλιούς, σκληροπυρηνικούς οπαδούς της εταιρίας... Έχει αφήσει όμως τεράστια παρακαταθήκη με τους Cocteau Twins, τους His Name Is Alive, τους Lush, τους Breeders, τους… Ας μην γινόμαστε όμως προβλέψιμοι κι αρχίσουμε να παραθέτουμε ολόκληρο τον παλιό κατάλογο της 4AD. Οι περισσότεροι γνωρίζουν. Όσοι όχι, καλά θα κάνουν να αρχίσουν να ψάχνουν τους θησαυρούς του παρελθόντος της εταιρίας ή να ανατρέξουν σε κάποιο από τα βιβλία που συλλέγουν τη δουλειά του Oliver (Τhis Rimy River, Visceral Pleasures κ.ά.). Η μαγεία που κρύβεται εκεί, είναι υπεράνω περιγραφής!
Τα 10 σινγκλάκια της 4AD που πρέπει να έχεις
Sort Sol – Marble Station (1981)
Ανάμεσα στα πρώτα singles που κυκλοφόρησε η 4AD, ήταν κι αυτός ο post-punk ύμνος από τους Δανούς Sort Sol.
Ξεκίνησαν σαν punk σχήμα, αργότερα τους παρέσυρε το πειραματικό ύφος της εποχής και μπήκαν σε σκοτεινότερα δωμάτια… Δραστηριοποιούνταν μέχρι πολύ πρόσφατα και υπάρχει περίπτωση να επανασυνδεθούν για συναυλίες.
Dance Chapter – Anonymity (1980)
Καταπληκτική μπάντα, που εδέησε να κυκλοφορήσει μόνο αυτό το single κι ένα ακόμα 12ιντσο στη 4AD, πριν χαθεί για πάντα η αγγελική φωνή του Cyrus Bruton και της παρέας του.
Σκοτεινές (ασφαλώς) ατμόσφαιρες, μα με έναν άφθαρτο λυρισμό, ο οποίος αντανακλά απόλυτα την εποχή του. Το επίσημο υλικό τους επανεκδόθηκε πρόσφατα στο άλμπουμ Chapters.
The Past Seven Days – Raindance (1981)
Εμβληματικός νεοκυματικός ήχος από μία μπάντα από το Σέφιλντ, που κι αυτή δεν ευτύχησε να δει άλλη φορά το όνομά της σε εξώφυλλο δίσκου… Μετά από το "Raindance" μεταπήδησαν στη Dindisc, μα δεν προχώρησαν περισσότερο –άγνωστο γιατί.
Έμεινε τουλάχιστον αυτός ο εξάλεπτος ύμνος με τον αριστουργηματικό ήχο της κιθάρας, ενώ το “So Many Others” της β’ πλευράς δεν πηγαίνει πίσω σε ποιότητα.
Dif Juz – Huremics (1981)
«Οι περισσότεροι οπαδοί της 4AD έχουν μια μεγάλη αγάπη για τους Dif Juz» μου είχε πει ο Ivo Watts-Russell όταν του είχα πάρει συνέντευξη κι εδώ μπορείτε να καταλάβετε απόλυτα το γιατί.
Με δάνεια από την τζαζ και τη dub μουσική, αλλά με τα δύο πόδια γερά στυλωμένα στο new wave, αποτέλεσαν μια εξαιρετική μπάντα, με οργανικά κατά βάση κομμάτια, τα οποία σημάδεψαν την αισθητική της ετικέτας.
Electricity In Our Homes – Gymnastics (2009)
Τέλεια art punk/no wave άσκηση, από ένα λονδρέζικο σχήμα που δεν ευτύχησε κι αυτό να προχωρήσει κάτω από τη στέγη της 4AD (κυκλοφόρησε το άλμπουμ του σε άλλη εταιρία).
Τυπικός παραληρηματικός ήχος βρετανικών αποχρώσεων, ο οποίος έδωσε ξανά το παλιό άρωμα που ξέραμε και αγαπούσαμε στην ετικέτα.
Vinny Miller – Breaking Out Of Your Arms (2004)
Μας γκάστρωσε μέχρι να βγάλει το άλμπουμ του κάτω από το όνομα Starry Smooth Hound, τελικά βγήκε κάτω από το δικό του όνομα και ήταν ο ορισμός του άνισου.
Ταλέντο εκεί μέσα υπήρχε, πάντως, όπως δείχνει περίτρανα αυτό το κομμάτι: μια φαινομενικά απλή μπαλάντα, που όμως βγάζει από τα εσώψυχά της πολύ πόνο και μια μικρή λάμψη ευφυΐας.
Minotaur Shock – Vigo Bay (2005)
Μία από τις πολλές υπέροχες εκκεντρικότητες της 4AD, οι Minotaur Shock αποτελούσαν το όχημα του David Edwards.
O οποίος, χαμένος στο προσωπικό του στούντιο, έβγαινε από καιρό σε καιρό κρατώντας μια χούφτα περίτεχνα δουλεμένα τραγούδια, που δεν είχαν σταθερό σημείο αναφοράς αλλά πλούτο ιδεών και περιπετειώδη, μελωδική αίσθηση.
Unrest – Cath Carroll (1993)
Μια μικρή αναφορά στο σύντομο φλερτ της 4AD με την εξίσου εκλεκτική ετικέτα Teenbeat από το Arlington της Βιρτζίνια, με την οποία μοιράστηκαν επίσης κυκλοφορίες των Air Miami και Liquorice.
Έξοχη κιθαριστική ποπ, σ’ ένα τραγούδι αφιερωμένο σε μία καλλιτέχνιδα και επιδραστική φιγούρα του Μάντσεστερ που όμως ηχογραφούσε για λογαριασμό της …Factory! Ψάξε βρες, δηλαδή… Επίσης, την παραγωγή υπογράφει ο Simon LeBon των Duran Duran!
M/A/R/R/S – Pump Up The Volume (1987)
Δεν θα μπορούσαμε βέβαια να αφήσουμε απ’ έξω τη μοναδική κυκλοφορία της 4AD που πήγε στο νούμερο ένα των charts της Βρετανίας, αλλά κι ένα κομμάτι που καθόρισε σε μεγάλο βαθμό την εποχή του με την πρωτοποριακή χρήση «δειγμάτων» μουσικής πάνω σε house ρυθμούς.
Πίσω από το όνομα κρύβονταν οι Colourbox και AR Kane, σε μία συνεργασία που δεν επαναλήφθηκε.
Lisa Germano – Small Heads (1996)
Από τις αγαπημένες παραδοξότητες του καταλόγου της 4AD, η Lisa Germano βγάζει μια γλυκόπικρη αρρώστια με τις μουσικές της βινιέτες κι αποτελεί μια εναλλακτική ποπ σταρ σ’ έναν κόσμο όπου κάνει κουμάντο ο David Lynch.
Καθόλου τυχαία, όταν αποδεσμεύτηκε από την εταιρία, τη γράπωσε ο Michael Gira για τη δική του Young God. Οπότε καταλαβαίνετε για τι μιλάμε…
{youtube}w9gOQgfPW4Y{/youtube}
