Όταν πριν πολλά χρόνια, ως 20άχρονος γεμάτος αγωνία αλλά και καλώς εννοούμενο θράσος πήγα να ζητήσω δουλειά σε γνωστό δισκάδικο του κέντρου της Αθήνας (το οποίο υπάρχει ακόμα), η συμπαθέστατη κυρία που ανέλαβε να διαπιστώσει τι καπνό φουμάρω μου απηύθυνε 3 ερωτήσεις: η μία αφορούσε τον Rory Gallagher, η άλλη τους Pink Floyd και η τρίτη τη θρυλική εταιρία 4AD.
Για τον Rory τα ήξερα τα βασικά, αλλά ότι έπαιζε στους Taste όχι. Με τους Pink Floyd καλά τα πήγαινα, το πολύ όμως μέχρι το 1972 έφτανα. Το Dark Side Of The Moon δεν μου άρεσε ποτέ, το Wish You Were Here το πάλευα, μα πιο πέρα από 'κει δεν πήγαινα (και δεν πάω). Την ερώτηση την απάντησα πάντως, μιας και ήξερα τα περισσότερα από τα ονόματα των μελών τους.
Αυτό που με έσωσε –και φαντάζομαι με βοήθησε να πάρω και τη δουλειά–ήταν η 4AD. Δεν ήταν και πολλά χρόνια που την είχα ανακαλύψει και την ξεψάχνιζα γεμάτος ενθουσιασμό. Το «ξεψάχνιζα» βέβαια, την εποχή εκείνη, σήμαινε διαβάζω ό,τι μπορώ να βρω στα μουσικά έντυπα, αγοράζω όσα αντέχει η τσέπη μου και κυνηγάω τον κόσμο να μου δανείσει επιπλέον ακούσματα. Αν δε πετύχαινες και κανέναν μερακλή, μεγαλύτερο σε ηλικία, νιουγουεϊβά, νταρκγουεϊβά και όλα τα σχετικά και σου έγραφε και καμιά κασέτα με «διάφορα», πάρτυ έκανες. Η εργασία σε δισκάδικο, από την άλλη, ήταν συνώνυμο του παραδείσου και πέρασμα πίστας ταυτόχρονα, μιας και σε έφερνε σε επαφή με άπειρο αριθμό ακουσμάτων που ούτε να το φανταστείς μπορούσες υπό άλλες συνθήκες.
Ας γυρίσουμε όμως πάλι στην 4AD, που είναι και το θέμα μας.
Δεν είναι και πολλές όσες εταιρίες κατάφεραν να δημιουργήσουν ένα τόσο ιδιοσυγκρασιακό στίγμα στα μουσικά δρώμενα. Η 4AD πέτυχε να γίνει πλήρως αναγνωρίσιμη μέσα στον χρόνο, να αποκτήσει χαρακτηριστικότατο ήχο κυρίως στην πρώτη δεκαετία λειτουργίας της (τον περίφημο «ήχο της 4AD»), να διατηρήσει μια νοητή γραμμή στην εξαίσια αισθητική της η οποία διακρίνεται ως τις μέρες μας (με τον σπουδαίο γραφίστα Vaughn Oliver να είναι ο κύριος υπεύθυνος), να καταφέρνει να αφουγκραστεί και να απορροφήσει το καινούριο και να μην διστάζει να πειραματιστεί ακόμα και με αρνητικά αποτελέσματα κάποιες φορές.
Στον κατάλογό της θα βρει κανείς μεγαθήρια του παρελθόντος όπως οι Dead Can Dance, Cocteau Twins, Birthday Party, Pixies, Bauhaus, Throwing Muses και λιγότερο φανταχτερά μα όχι μικρότερης αξίας ονόματα όπως οι Clan Of Xymox, This Mortal Coil, Pale Saints, Mojave 3 (τι ποιοι είναι αυτοί οι τελευταίοι; Τόσος χαμός γίνεται με την επανένωση των Slowdive, κάνε ένα google search). Επίσης, το πρώτο και μακράν καλύτερο άλμπουμ των Thievery Corporation, νεόκοπους ταλαντούχους ηλεκτρονικούς όπως οι Zomby και Joker, αλλά και σύγχρονους εναλλακτικούς indie σταρς όπως οι National, TV On The Radio, Deerhunter, Grimes και Ariel Pink. Το επίσημο site της εταιρίας είναι εξαιρετικά λειτουργικό και άρτια δομημένο, έτοιμο να παρέχει όλες τις πληροφορίες σε οποιονδήποτε θέλει να περιηγηθεί στο παρελθόν και το παρόν της. Κλικ εδώ: http://www.4ad.com/
Παρακάτω, προσπάθησα να επιλέξω 10+1 κομμάτια που να ανήκουν στην κατηγορία των λεγόμενων outsiders. Σε ό,τι αφορά την πλειονότητα δηλαδή των προαναφερθέντων (και όχι μόνο) μουσικών, λίγο-πολύ οι περισσότεροι ακροατές –με κάποιον τρόπο– θα πέσουν πάνω στη δουλειά τους. Τι συμβαίνει όμως με εκείνους που είτε χαρακτηρίστηκαν πως «απευθύνονται σε πιο ειδικό κοινό», είτε το σύνολο των ηχογραφήσεων τους δεν έλεγε και πολλά, είτε απλά συγκυριακά δεν ευνοήθηκαν για να επιπλεύσουν και να λάμψουν αναλόγως; Για να το πάμε και λίγο πιο πέρα, δυο από τα επιλεγμένα κομμάτια είναι πολύ πρόσφατα για να βγει συμπέρασμα σχετικά με το αποτύπωμά τους, ενώ κάποια άλλα είναι ίσως αρκετά γνωστά, όχι όμως τόσο όσο θα άρμοζε στην κομψή σμίλευσή τους.
Ορίστε λοιπόν 10+1 κομμάτια από την 4AD που δύσκολα θα πετύχεις στο ραδιόφωνο, σε μαζικές αναφορές και σε άρθρα, αλλά πανεύκολα θα αγαπήσεις.
Καλή ακρόαση!
Cupol: Kluba Cupol
από το EP Like This For Ages, 7/7/1980
Ξεκίνημα με ένα κομμάτι που δεν είναι ευχάριστο. Μπορείς να το πεις εύκολα και ενοχλητικό. Στα 20.29 λεπτά που επεκτείνεται το “Kluba Capol”, καταλαμβάνοντας ολόκληρη τη 2η πλευρά του Like This For Ages EP, αποτελεί ένα πρωτόλειο δείγμα dark ambient και industrial, μινιμαλιστικής επαναληπτικότητας. Ορίζοντας τα σύνορα του ηχητικού απομονωτισμού, δύο από τα μέλη των Wire (οι Bruce Gilbert & Graham Lewis) γίνονται πειραματικότεροι των πειραματικών και παραδίδουν μέσω της 4AD ένα μουσικό ανοσιούργημα, πνευματικό πατέρα μεγάλου πλήθους των σύγχρονων αντίστοιχων κυκλοφοριών.
{youtube}kfbyB9VKJLQ{/youtube}
Mass: Mass
από το Labour Of Love, 4/5/1981
Ένα ιδιαίτερα ενδιαφέρον dark punk/post-punk άλμπουμ των αρχών της δεκαετίας του 1980, το οποίο παραμένει σχετικά άγνωστο ως και τις μέρες μας. Η τελετουργική ελεγεία του ομώνυμου κομματιού είναι σχεδόν απίθανο να μην αγγίξει τα εσώτερα, τόσο των εχόντων ροπή προς τα σκοτάδια, όσο και των απλά περίεργων σχετικά με τις μουσικές δημιουργίες και τα όρια αυτών. Καθηλωτική εισαγωγή και μετάβαση στο κυρίως θέμα μέσω της θηριώδους μπασογραμμής και της επιμελώς ξεκούρδιστης βελβετοκιθάρας. Μπαστάρδεμα απ’ τα λίγα.
{youtube}yiB41sfPIfM{/youtube}
Dif Juz: Crosswinds
από το Extractions, 1/7/1985
Ορχηστρικοί κομψοτεχνίτες με 2 θαυμάσια EP στο label και παραγωγό τον Robin Guthrie (βλ. Cocteau Twins) στο άλμπουμ Extractions (συμμετέχει και η Liz Fraser στο μοναδικό κομμάτι με φωνητικά). Χρησιμοποιούσαν από σαξόφωνα μέχρι τάμπλα και δεν δίσταζαν σε καμία περίπτωση να ανοίξουν διάπλατα τους ορίζοντές τους. Το "Crosswinds" είναι ένα γαλήνιο ταξίδι που οι θιασώτες της αισθητικά συγγενικής με την 4AD, ECM, θα λάτρευαν.
{youtube}fnWou65acHo{/youtube}
Pieter Nooten & Michael Brook: Searching
από το Sleeps With The Fishes, 12/10/1987
Ο Pieter Nooten είναι γνωστός από τους Clan Of Xymox και το γοτθικό τους σύμπαν. Ο Michael Brook για τις συνθέσεις κινηματογραφικής μουσικής (βλ. Heat, Into The Wild, The Perks Of Being A Wallflower μεταξύ άλλων), τις συνεργασίες του (Nusrat Fateh Ali Khan, David Sylvian κ.ά.) και την ενασχόλησή του με την ambient. Το 1987 κυκλοφόρησαν στην 4AD το άλμπουμ Sleeps With The Fishes, το οποίο ακούγεται νερό και τώρα που τα εϊτόβια synths έχουν ξαναπάρει τα πάνω τους: δεν χτυπάει καν στο αυτί ως παλαιικό. Αυτό το ονειρικά ambient pop άλμπουμ αποτελεί ένα καλά κρυμμένο μυστικό στον κατάλογο της εταιρίας, το οποίο αξίζει να ανακαλυφθεί.
{youtube}_mM1JElHWSQ{/youtube}
Heidi Berry: Silver Buttons
από το Love, 25/7/1991
{youtube}ee6rkf6UZQE{/youtube}
Εδώ που τα λέμε, η Heidi Berry είναι ολίγον γλυκερή. Δεν είναι τυχαίο ότι δεν ξεχώρισε και τόσο πολύ. Πάραυτα, το "Silver Buttons" αποτελεί εξαιρετικό δείγμα, απλής (κι όχι απλοϊκής), ανάλαφρης και ευχάριστης folk pop, που δεν θα σε ωθήσει σε βαριούς συλλογισμούς, αλλά θα κάνει τις μέρες να κυλήσουν πιο εύκολα. Η ενορχήστρωση και κυρίως ο τρόπος με τον οποίον παντρεύονται τα κρουστά με τα έγχορδα, θα μπορούσαν να αποτελούν και τη χρυσή τομή ανάμεσα στην Αρλέτα των 1980s και στους Tindersticks.
Insides: Darling Effect
από το Euphoria, 8/11/1993
Ένα ραφιναρισμένο και μεταμοντέρνο (για την εποχή του) σύμπαν, που ενσωμάτωνε τις παραξενιές της Björk, κάμποσα acid house ή broken beats, pop μελωδίες, bleeps & cuts, καθώς και κελαρυστές κιθάρες. Πάνω στις τελευταίες δομείται το “Darling Effect”, θυμίζοντάς μας ξανά και ξανά πόσο μεγάλη μπάντα ήταν οι Durutti Column και ο τρόπος με τον οποίον έκαναν τους ήχους να αντηχούν. Ένας πανέμορφος διάλογος ανάμεσα σε κιθάρες και πιάνα βουτηγμένα στο delay.
{youtube}BApu3pOK46g{/youtube}
Gus Gus: Purple
από το Polydistortion, 24/4/1997
Αν και το ντεμπούτο της πρωτοποριακής ισλανδικής κολεκτίβας περιλαμβάνει τουλάχιστον 2 κομμάτια που θα μπορούσαν να θεωρηθούν αισθητά καλύτερα (“Why?” με την Emilίana Torrini στα φωνητικά και “Is Jesus Your Pal?”), το καταιγιστικό “Purple” παραμένει ξέχωρα αγαπημένο μου. Ένα ξεκάθαρα χορευτικό anthem με trance ατμόσφαιρες και breakbeat ρυθμό, το οποίο δεν πέρασε απαρατήρητο ούτε από τους superstar DJs της εποχής και πώς να γινόταν κάτι τέτοιο άλλωστε; Η χρωματιστή –μωβ, άραγε;– δίνη του δεν σου αφήνει και πολλά περιθώρια.
{youtube}8_ZMZXcabOc{/youtube}
Minotaur Shock: The Broads
από το Maritime, 13/6/2005
Αφού έβγαλε 2 άξια λόγου άλμπουμ ως Minotaur Shock, η 4AD τσίμπησε τον David Edwards και κυκλοφόρησε εκεί το Maritime. To πόνημά του αυτό δημιούργησε αρκετή αίσθηση κυρίως σχετικά με τον τρόπο που προσέγγιζε την οργανική του electronica, φλερτάροντας ταυτόχρονα με folk μελωδίες και instrumental hip hop δομές. Το “The Broads” είναι τόσο κολλητικό, ώστε μπορείς να κουνάς όλη μέρα το κεφάλι πίσω-μπρος θυμούμενος απλά τον απέριττο ρυθμό και την ελαφρά ευφορική ατμόσφαιρα που τον περιβάλλει.
{youtube}V5de8eHHto0{/youtube}
Atlas Sound with Laetitia Sadier: Quick Canal
από το Logos, 19/10/2009
Η μοναδική και ιδιάζουσα περσόνα του Bradford Cox, τραγουδιστή και κιθαρίστα των επίσης ομόσταβλων Deerhunter, βρήκε μέσω των Atlas Sound ακόμα ένα όχημα να εκφράσει τις πολύπλευρες ανησυχίες του. Στο “Quick Canal” καλεσμένη στα φωνητικά είναι η γνωστή από τους Stereolab, Laetitia Sadier, και κατά τον γράφοντα έχουμε να κάνουμε με ένα από τα πιο όμορφα κομμάτια της προηγούμενης δεκαετίας. Μελωδία και θόρυβος συνυπάρχουν αρμονικά και εξελίσσονται ταυτόχρονα, προκαλώντας ηχητικές ονειρώξεις. Στιχουργικά, δε, η περιεκτικότητα της φράσης «Wisdom Is Learnt» δεν αφήνει και πολλά περιθώρια για αμφισβήτηση. Τα είπαν όλα.
{youtube}RwjUyrp7-aI{/youtube}
LNZNDRF: Samarra
από το LNZNDRF, 19/2/2016
Το ένα από τα δύο ζεύγη αδερφιών από τους National (όχι οι Dessner-αίοι, αλλά οι Devendorf-αίοι) παρέα με τον Benjamin Lanz των Beirut, ηχογράφησαν 30άλεπτους αυτοσχεδιασμούς σε μια εκκλησία στο Σινσινάτι και από εκεί προέκυψαν οι συνθέσεις του περσινού τους ντεμπούτου, ως LNZNDRF, στη 4AD. Σκοπός, κατά τα λεγόμενά τους, να προσεγγίσουν εκείνο το πρωτόλειο πνεύμα που εξαρχής τους ώθησε να καταπιαστούν με τη μουσική. Ο τύπος τους χαρακτήρισε ως σημείο τομής των National, των Neu! και των Joy Division. Μια motorik εμμονή με μπόλικη σος ψυχεδέλειας, που τη συναντάς συχνότατα εδώ κι εκεί τα τελευταία 10 και βάλε χρόνια, δεν γίνεται να μην τη διακρίνεις πάντως. Το “Samarra” είναι στιβαρό κομμάτι, από ένα ελαφρώς μπερδεμένο άλμπουμ.
{youtube}Q9yJE1KG00E{/youtube}
Bing & Ruth: Starwood Choker
από το No Home Of The Mind, 17/2/2017
Ο πιανίστας David Moore αποτελεί το κεντρόσωμα γύρω από το οποίο αυξομειώνονται τα μέλη της μουσικής κολεκτίβας Bing & Ruth. Το No Home Of The Mind τους βρίσκει πενταμελείς, με αυστηρά μινιμαλιστικές διαθέσεις (πιάνο, τσέλο, ατμόσφαιρες και μερικές μπασσογραμμές), εμφανή αγάπη για τον Philip Glass και διάθεση για εκ νέου εξερεύνηση των κλασικών αναφορών, μια τάση που ποτέ δεν προσπάθησε άλλωστε να κρύψει η 4AD –το αντίθετο μάλιστα. Το “Starwood Choker” σε υπνωτίζει με τη διαλογιστική του ροπή στην επανάληψη, τυλίγοντάς σε αργά και επιδέξια με πάσα τρυφερότητα.
{youtube}PjxRwSmVm5Y{/youtube}
