Bell Air, 1967: Κακώς κοιμήθηκα εδώ/έπρεπε να έχω πάρει έναν ύπνο στον καναπέ του στούντιο για να προλάβω να κοιτάξω τα tapes προτού έρθουν οι μουσικοί/τόσες ώρες τι θα κάνω εδώ; Είναι μόλις 4 το πρωί και το στούντιο δεν ανοίγει πριν από τις 8/Κοιμούνται όλοι/Δεν υπάρχει κανείς να πάρεις τηλέφωνο χωρίς να κινδυνεύεις να του χαλάσεις τον ύπνο ή να απογοητευτείς αφού θα βρίσκεται εκτός σπιτιού, σε κάποιο μπαρ ή αγκαλιά με μια κοπέλα στο σπίτι της/Ένα ποτήρι γάλα θα βοηθήσει/Αλλά το ψυγείο είναι κλειδωμένο/Καταραμένο
Χαώδης ο παραπάνω κύριος; Σίγουρα δεν αποτελεί δείγμα ευσταθούς ανθρώπου το παραπάνω σημείωμα, που είναι αυθεντικό και βρέθηκε ανάμεσα σε χιλιάδες άλλα, όλα γραμμένα γύρω από την περίοδο ηχογράφησης του SMiLE. Δύο χρόνια πριν, ο Brian Wilson είχε βιώσει έναν νευρικό κλονισμό, ως αποτέλεσμα συνεχούς εργασίας.
O Brian Wilson είναι εκείνος που πήρε την πενιά του Chuck Berry, τη μετεξέλιξε σε ένα άτεχνο μα δελεαστικό και επιτυχημένο πακέτο ("Surfin' USA", "Surfin' Safari" και άλλα τραγούδια της πρώτης Beach Boys περιόδου) κι ύστερα την άλλαξε και πάλι, σε ελεγείες όπως το "Surfer Girl". Στο single αυτό ο Wilson έγινε για πρώτη φορά παραγωγός, ενώ παράλληλα έδωσε στις συγχορδίες και στις γέφυρες έναν αέρα πιο σοφιστικέ –πιο εσωτερικό θα έλεγε κάποιος. Και μαζί με τους αδερφούς του Carl και Dennis, τον ανεκδιήγητο (όπως έδειξε η ιστορία) ξάδερφο Mike Love και τον φίλο Al Jardine ήταν έτοιμοι να απογειώσουν ό,τι ξεκίνησε σαν μια απλή έκλυση εφηβικής τεστοστερόνης.
{youtube width="480" height="300"}xZGgyJrruCo{/youtube}
Το surf, ως θεματολογία, είχε επιλεχθεί με υπόδειξη του Βενιαμίν της οικογένειας Wilson, του Dennis (ήταν και ο μόνος που ασκούσε το άθλημα), αλλά κάποια στιγμή έπρεπε να τελειώσει. Βέβαια, ο Murry Wilson –ως πατέρας μα και μάνατζερ– όχι μόνο κακοποιούσε ψυχολογικά μα και σωματικά τα τέκνα του, μα και αρνήθηκε να αφήσει τους Beach Boys να προχωρήσουν σε πιο δημιουργικούς δρόμους. Το surf έμαθαν οι καταναλωτές, πίστευε, το surf θα ξαναγοράσουν. Και κάπου εκεί κρύβονται τα πάντα: ο νευρικός κλονισμός του Brian, η επιφυλακτικότητα της εταιρίας τους απέναντι στα μετέπειτα αριστουργήματα Pet Sounds και SMiLE, η πεισμωμένη και συντηρητική συμπεριφορά του Mike Love. Ούτε καν τα αδέλφια του Brian δεν μπορούσαν να κατανοήσουν πού το πήγαινε ο τότε 23χρονος ομόαιμός τους.
Ο Wilson είναι λοιπόν μια περίπτωση περίπλοκη και απλή την ίδια στιγμή. Δεν είχε σε καμία περίπτωση την παιδεία των Λονδρέζων συναδέρφων του, όσων ζούσαν σε μια παραζάλη εκθέσεων, δεκάδων συναυλιών, κλασικών μουσείων και νεωτεριστικών performances, πράγματα τα οποία ιντρίγκαραν το μυαλό τους κι έδιναν τροφή για στίχους αλλά και για νέους ήχους. Η Καλιφόρνια πρόσφερε μεν ελευθερία, με τελείως διαφορετικούς όμως όρους –πανηδονιστικούς. Έτσι, ο Wilson εντρύφησε στον ήχο που αγάπησε μέσα από τις ηχογραφήσεις του Phil Spector, με τις ατελείωτες επιστρώσεις οργάνων και τον θηριώδη χώρο (και θόλο) ηχογράφησης. Ενώ οι Beatles, ακόμα και στις πλέον εξαντρίκ ηχογραφήσεις τους, ακόμα και όταν έβαλαν στην κονσόλα τον ίδιο τον Spector, δεν άνοιξαν σε κολοσσιαία επίπεδα τον ήχο τους, παρά μόνο τη μίξη. Ο Wilson εμπνεύστηκε από την πολιτισμική ραχοκοκαλιά που προϋπήρχε, ενώ τα Σκαθάρια από ό,τι συνέβαινε γύρω τους. Την ίδια στιγμή, ο Wilson μίλησε για ζητήματα τα οποία αφορούσαν όχι τον παρία και τον διαφορετικό, αλλά τον κάθε άνθρωπο.
Γι' αυτό και οι Beatles εξέφρασαν –και επηρέασαν– όλη την κουλτούρα του 20ου αιώνα ενώ ο Wilson και οι Beach Boys είναι εξέλιξη και κατάληξη μιας κληρονομιάς: η τεράστια γαία της Αμερικής, η οικογένεια στο επίκεντρο της κοινωνικής ζωής, ο έρωτας ως απόλυτη άνοδος του ανθρώπου κοντά στη θεϊκή υπόσταση (βλέπε τους στίχους του Pet Sounds, ειδικότερα των "Would It Be Nice" και "God Only Knows"), η φύση ως πεδίο απόλαυσης (καθαρόαιμη εδώ η επιρροή από τον Whitman) και η πρόοδος με σκοπό την ευτυχία –και όχι η ανατροπή ως δρόμος για την ευτυχία– όπως εκφράζεται από το σύνταγμα των Ηνωμένων Πολιτειών: «Το κράτος είναι υπεύθυνο για την ευτυχία των πολιτών του», λέει η τέταρτη τροπολογία, λίγο πριν το περίφημο «justice for all».
Ο Wilson προσπάθησε, όπως ο ίδιος δήλωσε, να συνθέσει μουσική προς αποθέωση του Κυρίου. Το έκανε επί εποχής SMiLE και χαόθηκε (ως γνωστόν), παρότι είχε τον δαιμόνιο Van Dyke Parks να γράφει τα σενάρια των στίχων –ακολούθησαν τόνοι ναρκωτικών, ψυχίατροι, απομόνωση επί σειρά ετών από τους Beach Boys και εγκλεισμός στο σπίτι. Και όντως, αν προσέξει ο ακροατής, οι συνθέσεις του Wilson αναπτύσσονται ως φούγκες, αποφεύγοντας τις οξείες γωνίες, γεγονός που εντείνεται από τις φωνές των υπόλοιπων Boys. Και εδώ βρίσκεται η λυδία λίθος, την οποία πολλοί θέλουν να αγνοούν ως παράμετρο: ο Wilson θεωρούσε ότι χωρίς τους υπόλοιπους δεν μπορούσε να πάει παραπέρα. Και ας τσινούσαν σαν άλογα που πρωτοβάζουν χάμουρα, ειδικότερα ο Love, ο οποίος από ένα σημείο και πέρα έλεγε ότι του άρεσαν οι μελωδίες, δεν επικοινωνούσε όμως με τους στίχους.
Αποδείχθηκε άλλωστε ότι κανένας σόλο δίσκος του Wilson κατά την επιστροφή του στα τέλη των 1980s, ή ακόμα κι όταν ξανασυνεργάστηκε με τον Parks στα τέλη των 1990s δεν μπόρεσε να αναπαράγει ξανά εκείνη τη μαγεία –δεν συζητώ καν για τους σόλο δίσκους των υπολοίπων, ασχέτως των ενίοτε συμπαθητικών τους στιγμών. Παρακολουθώντας επίσης την παράσταση του 2004 στο Λονδίνο, με τον Wilson να ζωντανεύει επί σκηνής το Pet Sounds, καταλαβαίνεις ότι κάτι λείπει. Και δεν είναι θέμα υποκειμενικότητας. Αντιθέτως, όταν οι Beach Boys μπήκαν πριν ενάμιση χρόνο περίπου στο στούντιο με τους ίδιους ακριβώς μουσικούς με τους οποίους περιόδευε ως τότε ο Wilson, το αποτέλεσμα υπήρξε συγκινητικό. Έστω και με δεδομένες τις φθορές στην ουράνια φωνή του Carl και την αποδήμηση του γοητευτικού και χαρισματικού Dennis στα ουράνια. Κατάφεραν μάλιστα να βγάλουν κι ένα θεάρεστο single, το ομώνυμο του δίσκου "That’s Why God Made The Radio”.
{youtube width="480" height="300"}VAmk-Wk2pNA{/youtube}
Για λόγους λοιπόν που σχετίζονται με τα 70ά γενέθλια του Brain Wilson στις 20 του μήνα, αλλά κι επειδή δεν θα υπάρξει (όπως έχει ειπωθεί) κανένας άλλος στούντιο δίσκος από τους Beach Boys, αποφασίσαμε να γίνει το συγκεκριμένο άρθρο/αφιέρωμα στην κορυφαία αυτή φιγούρα της ποπ. Η εντρύφηση του Brian Wilson στο φαινόμενο του ήχου και της απόλαυσης που μπορεί να φέρει η σωστή ενορχήστρωση ως συνοδός της αρχετυπικής έννοιας της μελωδίας –μα και της αρμονίας– καθιστούν μοναδική την προσφορά του στην έννοια της μουσικής ψυχοδυναμικής.
Υ.Γ.: Πραγματικό περιστατικό. Ή, μάλλον, μια σειρά από πραγματικά γεγονότα. 1997, εκδίδεται η κασετίνα του Pet Sounds, με δεκάδες ώρες κατά τις οποίος μπορούσες να ακούσεις ξεχωριστά τα περάσματα είτε των εγχόρδων, είτε των φωνών. Στην πρώτη ακρόαση, μια ομάδα από τρεις φανατικούς Μπόιδες δακρύσαμε έμπροσθεν του αριστουργήματος και του ουμανιστικού μηνύματος που εμπεριείχε. Θυμάμαι επίσης να το ακούμε βράδυ με το κορίτσι μου, τις φωνές a cappella με φόντο τον έναστρο αττικό ουρανό, και να μιλάμε για το ποια είναι τελικά η ουσία της πορείας του ανθρώπου σε σχέση με τους άλλους. Εξαιτίας του "Would It Be Nice" και εκείνων των συζητήσεων παντρεύτηκα αυτό το κορίτσι και οφείλω έτσι στον Brian αιώνια ευγνωμοσύνη.
{youtube width="480" height="300"}E4FRtrD9aQ{/youtube}
Υ.Γ. 2: Είναι λαθεμένη η άποψη ότι οι Beach Boys έπιασαν ταβάνι με το Pet Sounds (1966) και με το SMiLE (1967) και το έριξαν μετά στον συντηρητισμό. Δίσκοι όπως το Surf’s Up (1971) το Wild Honey (1967), το Friends (1968), το 20/20 (1969) ή ακόμα και το Holland (1973) εμπεριέχουν σπάνιας ομορφιάς μουσική. Για να μην αναφέρω τον θησαυρό του Love You του 1977 με τα moog (και την τρέλα της λευκής σκόνης) να παιανίζουν.
Υ.Γ. 3: Επίσης είναι λάθος η κριτική ότι οι Beach Boys έμειναν απαθείς σε επίπεδο στίχων σε μια εποχή κατά την οποία ανατιναζόταν εκ των έσω η αμερικάνικη κοινωνία. Ο ουμανισμός που ευαγγελίστηκαν ήταν απόλυτα συνυφασμένος με το πνεύμα εκείνων των ημερών. Υπάρχουν δε εκτενείς αναφορές στις τότε φοιτητικές διαδηλώσεις (και με ξεκάθαρη θέση ενάντια στους κρατούντες) σε τραγούδια όπως το "Student Demonstration Time" (1971) ή το "Add Some Music To Your Day" (1970).
{youtube width="480" height="300"}Unn8wIQzAeE{/youtube}
Υ.Γ. 4: Ξέρω, θα μου πείτε για το "Kokomo". Ναι, μπορεί να περιέχει ίσως το πιο συντηρητικό και cheesy σόλο σαξοφώνου της δεκαετίας του 1980 και μπορεί να είναι το κομμάτι που εκφράζει απόλυτα όχι μόνο τη συντηρητική Αμερική του Reagan, αλλά και την κατεύθυνση που ήθελε να δώσει ο Mike Love στη μπάντα, είναι όμως διαολεμένα υπέροχο…. Αξεπέραστης ομορφιάς η γέφυρα με τις φωνές που μπλέκονται.
{youtube width="480" height="300"}KNZVzIfJlY4{/youtube}
Υ.Γ. 5: Όταν έκανα πριν έναν χρόνο περίπου την κριτική του ολοκληρωμένου SMiLE, έβαλα 10 στα 10 όταν το έστειλα στον αρχισυντάκτη. Η απάντηση του ήταν «Θα το κάνω 9. 10 παίρνει μόνο ο Θεός και οι Beatles». Δεκτό κύριε αρχισυντάκτα, αλλά ενώ τα Μπητλάκια (όπως λέει ο πατέρας μου) ήταν τελικά τα διαβολάκια εν παραδείσω –και πολύ καλά έκαναν– ο κύριος Wilson ήταν ο υμνητής του Θεού.
Πηγές και (ενδεικτική) βιβλιογραφία του φαινομένου Beach Boys:
* Cunningham, Don & Jeff Bleiel - Add Some Music To Your Day: Analyzing and Enjoying the Music of The Beach Boys (Tiny Ripple Publishing/1999)
* Gaines, Steven - Heroes & Villains: The True Story of the Beach Boy (Da Capo Press/1986)
* Luerssen, John D. (επιμ.) - The Beach Boys: The Essential Interviews (Rifftastic/2009)
* McParland, Stephen J. - SMiLE, Sun, Sand & Pet Sounds (California Music/1999)
* Priore, Domenic - Look! Listen! Vibrate! SMiLE! (Small Press Distribution/1988)
* White, Timothy - The Nearest Faraway Place: Brian Wilson, The Beach Boys and the Southern California Experience (Henry Holt and Company/1994)
Υ.Γ. 6: Ευχαριστούμε θείε Brian…
