Μπορούν να συνυπάρχουν επί σκηνής ένας δεινόσαυρος, τεμαχισμένα πόδια και ανθρώπινα μέλη, η Νίκη της Σαμοθράκης, και πλάσματα, περσόνες και όντα που δεν χωράνε σε καλούπια και επιθετικούς προσδιορισμούς; Μπορεί μια παράσταση να έχει υλικό από θέατρο, drag show, μιούζικαλ, χορό και ταυτόχρονα να αποτελεί ένα νέο υβριδικό είδος ή ένα είδος από μόνο του; Έχει νόημα να προσπαθείς να καταλάβεις ή να αποκωδικοποιήσεις μια φτιαχτή γλώσσα ή μια «ανύπαρκτη» ιδιόλεκτο; Μπορεί ένα έργο που έκανε παγκόσμια πρεμιέρα στη Στέγη του Ιδρύματος Ωνάση τον Νοέμβριο του 2019 να παραμένει ρηξικέλευθο, επαναστατικό, φρέσκο, διαχρονικό και επίκαιρο; Η κατάμεστη Κεντρική σκηνή της Στέγης, η ανυπομονησία του κοινού πριν την έναρξη και το ζεστό κι ενθουσιώδες χειροκρότημά του στη λήξη είναι σίγουρα μια πρώτη θετική απάντηση.
Το να προσπαθήσεις ωστόσο να περιγράψεις το Elenit σε κάποιον που δεν το έχει δει ή δεν γνωρίζει το ύφος και τη δουλειά του δημιουργού του Ευριπίδη Λασκαρίδη και της ομάδας του Osmosis είναι κάτι πολύ πιο σύνθετο και δύσκολο. Ας πάρουμε τη βοήθεια των ειδικών και τις διεθνείς κριτικές που έχουν χαρακτηρίσει το έργο του Ευριπίδη Λασκαρίδη ως «αναρχικό σωματικό θέατρο που θα μείνει για καιρό στη μνήμη» (Graham Watts, “Dance Tabs”), «μοναδικό στο είδος του [που] δεν μοιάζει με τίποτε άλλο» (Catherine Lalonde, “Le Devoir”) και τον ίδιο ως «έναν τεχνίτη στους χρόνους και στις ατμόσφαιρες, έναν δημιουργό ασυνήθιστων χαρακτήρων, ικανό να συνδέει το οικιακό με απηχήσεις του κοσμικού» (Clàudia Brufau, “Núvol”).
Ο ποιητής Βασίλης Αμανατίδης στο περιοδικό Εντευκτήριο (τ.χ. 124) γράφει χαρακτηριστικά για το Elenit: «είναι μια δαιμόνια μηχανή παραγωγής χάους και μορφής, ένα υπερμοντέρνο (και όχι τυπικά μεταμοντέρνο) σκηνικό ποίημα μετασουρεαλιστικής φαντασίας και ενός θαρρείς, καθαρού ψυχικού αυτοματισμού – δυσεπίτευκτου συνήθως στη θεατρική φόρμα. Λέω “υπερμοντέρνο”, γιατί –ως είδος υπαρξιακού drag show που εγκολπώνεται τόσο το Γελοίο όσο και το Υψηλό– ποντάρει σε μία μελλοντική queer ουτοπία αποδοχής και συνύπαρξης όλων των συναισθηματικών αποχρώσεων του ανθρώπινου. Με βασικό διακύβευμα τη μεταμόρφωση, με εργαλεία την κίνηση, τον ήχο και το φως, και με άξονες τη διαρκή ροή, ταυτοχρονικότητα και επαναληπτικότητα, το Elenit συντήκει σχεδόν όλες τις τέχνες (παραστασιακές, εικαστικές) πλην ίσως της τέχνης του λόγου, αν και περιλαμβάνει ευφυή χρήση ψευδογλωσσών και παραφυσικής ομιλίας. Ταυτόχρονα, θολώνοντας συστηματικά τα όρια μεταξύ οικείου και ανοίκειου, λογικού και παράδοξου, μετατρέπεται σε μια ορθάνοιχτη αλληγορία για το ανήκειν και το σχετίζεσθαι, την απομόνωση και την ομαδοποίηση. Οικείο και δυσοίωνο, αστείο και τρομερό, τρυφερό και κανιβαλικό, το Elenit, με την ευφορική αντινοσταλγία του, είναι και ακατάστατο επίτευγμα και συντονισμένο με την αμφίθυμη πλανητική παραζάλη και το παγκόσμιο παρόν μας, κι ένα από τα πρώτα ελληνικά έργα τέχνης του 21ου αιώνα».
https://www.instagram.com/p/Cor-vQvIwvc/
Χρειάζεται να έχουμε διαβάσει πριν δούμε το Elenit αλλά και κάθε περφόρμανς ή παράσταση ή παραστατικό πρότζεκτ που ξεφεύγει από την πεπατημένη και δημιουργεί τομή ή καινοτομεί με τον τρόπο του; Προσωπικά, προτιμώ η επαφή μου με ένα τέτοιο έργο να γίνει χωρίς να έχω ήδη κάτι στο μυαλό μου, αλλά να αφεθώ με ανοιχτή σκέψη και καθαρό βλέμμα να αφεθώ να το νιώσω και να μπω μέσα σε αυτό. Το να μπεις στο ιδιαίτερο σύμπαν του Elenit δεν είναι κάτι που θα δυσκολευτείς να το κάνεις. Ήδη οι πρώτες στιγμές και το αβίαστο γέλιο που θα προκύψει θα είναι αρκετό για να χαλαρώσεις και να σταματήσεις να προσπαθείς να εκλογικεύσεις ή να ερμηνεύσεις αυτό που βλέπεις να διαδραματίζεται στη σκηνή.
Αφήνεσαι και απολαμβάνεις. Μπαίνεις σε αυτόν τον ονειρικό κόσμο όπου συνυπάρχουν ασυνήθιστες περσόνες, πρωτάκουστες ιδιόλεκτοι, ασύμβατες φαινομενικά συνυπάρξεις και όλα αυτά σαν να είναι κομμάτι ενός live DJ session – ένα φαντασμαγορικό πάρτι, μια αλληγορία μεταξύ συνειδητού και ασυνείδητου σύμπαντος που σε προκαλεί νοητικά να πάρεις μέρος, να γίνεις κομμάτι της, να αφήσεις τη δική σου φαντασία και οπτική να ενώσει τα κομμάτια του παζλ και να φτιάξει μια νέα ιστορία και αφήγηση.
Όσο και αν προσπαθούμε να αντιληφθούμε και να κατανοήσουμε την Τέχνη με κλασικούς όρους, κανόνες και στερεότυπα, το μεγαλύτερο δώρο της είναι όταν αφηνόμαστε να την νιώσουμε βιωματικά, όταν δημιουργούνται μέσα μας εικόνες που συνομιλούν με αναμνήσεις, όνειρα, φόβους, αλλά και αναμοχλεύονται συναισθήματα δυνατά που δεν έχουμε παρά να αφεθούμε να τα νιώσουμε και να απολαύσουμε αυτό που είναι η αφορμή τους.
Το Elenit λοιπόν μπορεί να γίνει, όπως και το υλικό που αντιπροσωπεύει, κάτι που απομονώνει, κάτι που περιβάλλει, κάτι που δίνει σχήμα σε κάτι που ήδη υπάρχει, αλλά και να μεταμορφώσει ή να αλλάξει το σχήμα σε κάτι κα να πάρει τη μορφή που θα του δώσουμε αν το αφήσουμε να αγκαλιάσει όλες μας τις διαστάσεις κι αισθήσεις. Πολυεπίπεδο, μοναδικό, αεικίνητο και σπαρακτικό, ένα τρυφερά σκληρό σύμπαν που σίγουρα δεν θα σε αφήσει ασυγκίνητο.
Σε έναν κόσμο και σε μια εποχή άλλωστε που τα προβλήματα προκύπτουν συνεχώς το ένα μετά το άλλο και η πραγματικότητά μας συναγωνίζεται δραματικά τη δυστοπία, την επιστημονική φαντασία και την... τέχνη, το να βγούμε με χαμόγελο από μια παράσταση και να τραγουδάμε "what is your problem?" – ψάχνοντας με χιούμορ να βρούμε και την απάντηση, αυτό είναι από μόνο του κάτι όμορφο και ουσιαστικό.
Photo: Julian Mommert
