Τούτο το κείμενο περιλαμβάνει κάποιες σκέψεις –σκόρπιες οι περισσότερες– με αφορμή τη συλλογή Μέρες Από Ατσάλι την οποία εξέδωσε η συλλογικότητα Τέχνη Εν Κινήσει για τη συμπλήρωση ενός έτους από την έναρξη της απεργίας στην Ελληνική Χαλυβουργία (εργοστάσιο Ασπροπύργου). Κι αν παραξενεύει κάποιον ότι αυτό που διαβάζει δεν εντάσσεται στον τομέα των «κριτικών» αλλά σε εκείνον των άρθρων, η εξήγηση έχει να κάνει με τη στόχευση και την ίδια τη φύση της συλλογής, των ίδιων των τραγουδιών και σίγουρα όχι με το ότι το μουσικό γεγονός «δεν αντέχει» κριτικής.
Σκοπός λοιπόν της συλλογής είναι η έμπρακτη εκδήλωση αλληλεγγύης ή/και η υπενθύμιση ενός σκληρού απεργιακού αγώνα. Ενός αγώνα που κράτησε 272 ημέρες κόντρα σε χίλιες δυσκολίες (καθεστώς τρομοκρατίας από την εργοδοσία, πρόβλημα βιοπορισμού των απεργών κλπ.), μα που έγινε αποδέκτης της συμπαράστασης πολλών εργατικών σωματείων –από Ελλάδα και εξωτερικό– πολιτικών κινήσεων, συλλογικοτήτων ή μεμονωμένων ανθρώπων. Τέτοιες απεργίες γίνονται σημεία αναφοράς για το εργατικό κίνημα, διότι, πέραν από τα επί μέρους αιτήματα, θέτουν στο τραπέζι με σαφήνεια τις σχέσεις που διαμορφώνονται στην παραγωγική διαδικασία, με όλα τα χαρακτηριστικά και τις ισορροπίες που αυτές αποκτούν στο ιστορικό παρόν.
Σκοπός των τραγουδιών από την άλλη, η μελοποίηση της πολιτικής• η ξεκάθαρη ιδεολογική συστράτευση στο πλευρό των αγωνιζόμενων εργατών. Βρισκόμαστε σαφώς στα χωράφια της τέχνης που ονομάζεται «στρατευμένη», έστω κι αν υπάρχει το –γνωστό– επιχείρημα ότι οποιαδήποτε μορφή τέχνης είναι στρατευμένη στον βαθμό που διαμορφώνεται από (και εν τέλει εξυπηρετεί) τις ιδέες και τις σκέψεις του δρώντος. Το μήνυμα και από το όλον και από το μερικό έρχεται δυνατό, τόσο ώστε ίσως αφήνει σε δεύτερη μοίρα τη φροντίδα του μέσου, εν προκειμένω της μουσικής φόρμας. Έτσι όπως το βλέπω λοιπόν, θα ήταν κάπως παράταιρο να κάτσω να γράψω ένα κείμενο το οποίο σχεδόν εξ ορισμού θα ασχολείται με την τελευταία και –θεωρητικά– θα επιχειρεί να βγάλει άκρη με τις ποικίλες μορφές που αυτή μπορεί να πάρει. Ακόμα κι αν όσο άκουγα διαπίστωνα πως τα σημεία όπου μέσον και μήνυμα διατηρούσαν ισορροπίες δεν ήταν λίγα.
Νομίζω πάντως ότι μεγαλύτερη σημασία εδώ έχει η μουσική ως πολιτική πράξη, ως απόπειρα παρέμβασης στο πεδίο του κοινωνικού και αντίδρασης σε όσα επηρεάζουν καταλυτικά τις συνθήκες του παρόντος και του ορατού μέλλοντος. Η ευθυγράμμισή της με την ίδια την πράξη της απεργίας (και κυρίως με τους συμβολισμούς που αυτή περικλείει), η συνειδητοποίηση του οικονομικού πολέμου τον οποίον υφιστάμεθα ως ταξικού. Μέσα από αυτά βγαίνουν οι λέξεις, μέσα από αυτά και η μουσική, η οποία τις ντύνει, τις προσδίδει υπόσταση.
Νομίζω επίσης ότι αποτελεί ένα ζητούμενο το πώς στέκεται στις μέρες μας η μουσική δημιουργία. Οφείλει πρώτα-πρώτα να αντιδράσει; Να δει τον εαυτό της μέσα από το πρίσμα της δραστικής αλλαγής στις ζωές όλων μας και άρα να πάρει θέση (είτε αυτή η θέση είναι η μελοποίηση της παραγόμενης θλίψης, είτε η αναζήτηση διεξόδων, είτε και τα δύο); Προτείνω να μην βιαστείτε να δώσετε καταφατική απάντηση· σκεφτείτε πως τους τελευταίους αιώνες η μουσική πολλές φορές μεγαλούργησε απεκδυόμενη τον κοινωνικό της ρόλο, στρεφόμενη προς τον εαυτό της και στοχαζόμενη την ίδια της τη φόρμα. Έχει όμως νόημα σήμερα μια τέτοια «διανόηση του ρετιρέ», μια μουσική δηλαδή που αγνοεί ή τέλος πάντων αρνείται να συνομιλήσει με τον κοινωνικό της περίγυρο;
Ευτυχώς οι Μέρες Από Ατσάλι δεν στέκουν μονάχες. Στην Ελλάδα των κρίσεων (ή του εντεινόμενου ταξικού πολέμου κατά άλλους), μπορεί κανείς να βρει αρκετούς χώρους όπου η τέχνη συναντά την πολιτική και την κοινωνία και ζυμώνεται μαζί τους. Χώροι που συνήθως στιγματίζονται από την εξουσία του όποιου κυρίου Δένδια ως «εστίες ανομίας» (είτε αυτές λέγονται καταλήψεις, είτε αυτοδιαχειριζόμενες λαϊκές αγορές) γιατί –στην πραγματικότητα– έχουν σχεδόν ως «καταστατική υποχρέωση» τη δράση εκτός των ελεγχόμενων δικτύων. Αλλά «κοινωνική» τέχνη απαντάται και αλλού, με διαφορετικές ίσως αφετηρίες και διαφορετικούς προορισμούς: στον εξαιρετικό περσινό δίσκο του Μανώλη Γαλιάτσου λ.χ., το Πατρίδα Χωρίς Παράδεισο, εμβόλιμη σε hip hop κατεβατά ή ως θραύσματα σε φαινομενικά «υπεράνω υποψίας» μουσικές.
Οι Μέρες Από Ατσάλι βάζουν λοιπόν ένα στοίχημα εξ υπαρχής: την επέμβαση στο πεδίο που διαμορφώνεται σε μία ταξική κοινωνία και δη σε μία τέτοια κοινωνία εν τω μέσω μιας ισχυρής νευρωτικής κρίσης. Και νομίζω πως το κερδίζουν, γιατί καταφέρνουν να διαγράψουν με σαφήνεια τις γραμμές τους όχι για να περιχαρακωθούν από πίσω τους, αλλά για να προσδώσουν ουσία σε αυτή τους την επέμβαση. Απ’ ό,τι μάλιστα πληροφορούμαι από το site της Τέχνης Εν Κινήσει επίκειται και συνέχεια, με μία συλλογή η οποία θα επιχειρήσει εναντίον ενός άλλου μεγάλου προβλήματος που έφερε ετούτη η κρίση, την άνοδο του φασισμού. Με το καλό…
Υ.Γ.: Το CD διανέμεται δωρεάν με προαιρετική οικονομική ενίσχυση, ενώ διατίθεται και για ελεύθερο download. Επίσης δείγμα προθέσεων και τοποθέτησης.
track list
01. Common I: The Story You Told
02. Boxcar Betty: Remember
03. Παυλέας & Χάρης Πανταζής: Ο Απεργοσπάστης
04. Υπεραστικοί: Έτσι Κι Αλλιώς
05. Μητέρα Φάλαινα Τυφλή: Μέρες Από Ατσάλι
06. db-projekt: Σύντροφέ Μου
07. Lady N.: 272
08. C.R.D.: The Way To A New Dawn
09. The Blue Association: The Only Donation Is To Fight, Thank You
Δύο δείγματα της συλλογής εδώ κι εδώ
Το blog της συλλογικότητας Τέχνη Εν Κινήσει, όπου εκτός των άλλων μπορείτε να βρείτε και το download link: http://techni-en-kinisei.blogspot.gr
