Σύμφωνα με μια έρευνα της Αμερικανικής ΜΚΟ, GLAAD, το 80% των Αμερικανών πολιτών δεν γνωρίζει προσωπικά ούτε ένα trans υποκείμενο. Δεν χρειάζεται φυσικά να αναφέρουμε ότι αντίστοιχα, ή και πολύ χειρότερα ανά περιπτώσεις, είναι τα πράγματα και στον υπόλοιπο πλανήτη. Η συνθήκη αυτή έχει σαν αποτέλεσμα η συντριπτική πλειοψηφία των πληροφοριών που λαμβάνει ο μέσος πολίτης σχετικά με τους trans ανθρώπους - το ποιοι είναι, πως ζουν και ποια είναι τα προβλήματα που έχουν να αντιμετωπίσουν στην καθημερινότητά τους - να προέρχεται από τα mainstream media και την αναπαράστασή τους σε αυτά. Ποια είναι όμως τελικά η αναπαράσταση της trans κοινότητας στα media, από τον κινηματογράφο και τις σειρές, μέχρι τις ενημερωτικές εκπομπές και τα late night talk shows, και πως έχει αλλάξει αυτή ανά τα χρόνια;
Με αυτό ακριβώς ασχολείται το άκρως διαφωτιστικό, και πολλές στιγμές συγκλονιστικό, ντοκιμαντέρ Disclosure: Trans Lives on Screen, που stream-άρει αυτήν την περίοδο στο Netflix, ενώ προβλήθηκε επίσης στις φετινές Νύχτες Πρεμιέρας, στα πλαίσια του αφιερώματος του φεστιβάλ στην trans αναπαράσταση και ορατότητα στον κινηματογράφο.
Γυρισμένο το 2020 από τον βραβευμένο με βραβείο Peabody, Sam Feder, το Disclosure επιχειρεί μια κοινωνιολογική καταγραφή της απαρχής της αναπαράστασης της trans ταυτότητας στον πρώιμο κινηματογράφο, ξεκινώντας από παραδείγματα όπως η φιλμογραφία του ανοιχτά ρατσιστή μα και ιδιαίτερα επιδραστικού κινηματογραφιστή, D. W. Griffith, όπως και του Alfred Hitchcock, για να φτάσει σε πολύ πιο πρόσφατα παραδείγματα, όπως η ταινία Paris is Burning, που παρότι υπήρξε επαναστατική στην εποχή της, μπορεί να γίνει σήμερα αντικείμενο κριτικής ως προς τον τρόπο με τον οποίο οι δημιουργοί της εκμεταλλεύτηκαν τα πραγματικά trans υποκείμενα που συμμετείχαν σε αυτήν, οικειοποιούμενοι τον τρόπο ζωής τους και την ταυτότητά τους. Το ίδιο ακριβώς επιχειρείται και σε αναλύσεις επιδραστικών για την ποπ κουλτούρα τηλεοπτικών σειρών, όπως τα All in the Family, The L Word και το σύγχρονο Pose, όπως και σε υλικό τηλεοπτικών συνεντεύξεων με trans συνεντευξιαζόμενους, από τη δεκαετία του ’80 μέχρι και σήμερα.
Από την αναπαράσταση των trans ανθρώπων ως συνήθη θύματα λόγω της ταυτότητάς τους, μέχρι αυτήν που θέλει τις trans γυναίκες ως «προδότριες του φεμινισμού», σε μια δήθεν οικειοποίηση της θηλυκότητας (βασική επιχειρηματολογία των TERFS), και από την παρουσίαση των έγχρωμων trans γυναικών ως «ευνουχισμένων, άρα και ακίνδυνων ανδρών», σε αυτήν των trans ανθρώπων ως καρικατούρες και πηγή γέλιου, το Disclosure είναι ένα ντοκιμαντέρ ιδιαίτερα σκληρό μέσα από τη διαφωτιστικότητά του για πράγματα που ένα λευκό cis straight υποκείμενο δύσκολα μπορεί να κατανοήσει, αν δεν συνομιλήσει με ένα trans υποκείμενο για τα βιώματα και τις εμπειρίες του. Και η διαφωτιστικότητα αυτή του Disclosure επιτυγχάνεται ακριβώς επειδή οι βασικοί αφηγητές του, όπως και ο σκηνοθέτης του, είναι οι ίδιοι μέλη της κοινότητας, εργαζόμενοι ταυτόχρονα στον χώρο του θεάματος.
Έτσι λοιπόν, στο ντοκιμαντέρ τον ρόλο της αφήγησης αναλαμβάνουν μεταξύ άλλων οι Laverne Cox (Orange Is the New Black), Lilly Wachowski (The Matrix), Mj Rodriguez (Pose) και Jamie Clayton (Sense8), αναφέροντας όχι μόνο τις παρατηρήσεις ως προς την ιστορική εξέλιξη της trans αναπαράστασης σε κινηματογράφο και τηλεόραση, αλλά και μοιραζόμενες/-οι τις ίδιες τις προσωπικές τους εμπειρίες, διαμεσολαβημένες από την επίδραση των παραπάνω αναπαραστάσεων σε αυτές.
Το Disclosure: Trans Lives on Screen, εξετάζοντας τις συλλογικές αφηγήσεις γύρω από τις εντυπώσεις που δημιουργούνται στην κοινωνία από την αναπαράσταση των trans υποκειμένων στην μικρή και μεγάλη οθόνη, συμβάλει στην συλλογική κατανόηση του γιατί η συγκεκριμένη πληθυσμιακή ομάδα υπήρξε παραδοσιακά στο κοινωνικό περιθώριο, ενώ παράλληλα επιχειρεί να εξηγήσει και ένα σύγχρονο παράδοξο γύρω από αυτήν: το ότι όση περισσότερη ορατότητα αποκτά στα media το trans community, τόσο εντονότερη είναι η βία που του ασκείται στην κοινωνία. Επανεξετάζοντας τις εικόνες και τους χαρακτήρες που βλέπαμε και γνωρίζαμε όλα αυτά τα χρόνια μέσα από έναν σύγχρονο αναλυτικό φακό, το Disclosure αποτελεί μια επανάσταση ως προς το πως αντιμετωπίζουμε και αντιλαμβανόμαστε την trans ταυτότητα και κοινότητα ανθρώπων. Άχαστο.
Το trailer του Disclosure:
