O Τόνι Λιπ ζει με την οικογένειά του στο Μπρονξ. Είναι πορτιέρης, ξηγημένο παιδί της νύχτας με ακόρεστη όρεξη, μανιώδης καπνιστής και όσο επιφυλακτικός με τη μαύρη φυλή θα μπορούσε να είναι ένας αρρενωπός Ιταλός μετανάστης δεύτερης γενιάς στις αρχές των 1960s: αρκετά. Όχι όμως τόσο, ώστε να αρνηθεί την καλοπληρωμένη θέση οδηγού που του προσφέρει ο Δόκτορ Ντον Σίρλεϊ· ο οποίος όχι, δεν είναι γιατρός, αλλά ένας πλούσιος, διάσημος και μάλλον εκκεντρικός μετρ του πιάνου, έτοιμος για μια μεγάλη περιοδεία στον «βαθύ Νότο» (όπως το θέτει ο ίδιος).
Στην αρχή του ταξιδιού θα αναδυθούν οι διαφορές τους –ο Τόνι είναι ακατέργαστος, φλύαρος και κοινωνικός, ο Ντον ιδιαίτερα στιλάτος, συγκρατημένος και μοναχικός. Σταδιακά, όμως, θα συμβεί αυτό που συμβαίνει πάντα στις ταινίες όπου πρωταγωνιστεί ένα κλασικά αταίριαστο «ζευγάρι»: στην (αναγκαστικά κοινή) διαδρομή, η οποία θα αποδειχθεί σπαρμένη με διάφορα περιστατικά (κωμικά, βίαια ή συγκινητικά), θα συνειδητοποιήσουν πράγματα για τον εαυτό τους και πράγματα για τον άλλον. Κυρίως, όμως, ότι αυτά που τους χωρίζουν δεν είναι, τελικά, και τόσα πολλά.
Εκείνο που κάνει το Πράσινο Βιβλίο να ξεχωρίζει είναι οι ευφάνταστοι, εύστοχοι και συχνά πολύ αστείοι διάλογοι, οι οποίοι μιλούν ανάλαφρα για ιδιαίτερα επώδυνες καταστάσεις. Στη διάρκεια της ωραίας αυτής ταινίας δρόμου γελάς απρόσμενα πολύ, και μάλιστα με καλής ποιότητας χιούμορ. Βέβαια, όσο ευφυείς και αν είναι οι διάλογοι μιας ταινίας, χρειάζονται καλούς ηθοποιούς για να τους δώσουν πνοή. Χρειάζονται, επίσης, ένα καλοδομημένο σενάριο, που και να τους αγκαλιάζει τρυφερά και αποτελεσματικά, αλλά και να έχει κάτι να πει συνολικά –για την εποχή στην οποία διαδραματίζεται το φιλμ (αν το στόρι δεν είναι σύγχρονο, όπως συμβαίνει εδώ), μα και για τη σημερινή. Για να λειτουργήσουν όλα αυτά, χρειάζεται βεβαίως και ένας σκηνοθέτης που να πιστεύει στο θέμα του, όντας σε θέση να το χειριστεί με την κομψή ισορροπία που απαιτούν οι «δραματικές κοινωνικές κομεντί», ώστε να μη γέρνουν υπερβολικά είτε προς το δράμα, είτε προς την κωμωδία· τρέφοντας με δικαιοσύνη και τη σκέψη και το συναίσθημα.
Όλα υπάρχουν εδώ. Και το καλό σενάριο (με λίγες μα όχι ενοχλητικές ευκολίες), και το κοινωνικό σχόλιο περί διαφορετικότητας (που εξακολουθεί να αφορά σήμερα και μάλιστα έντονα), και ο Βίγκο Μόρτενσεν –ο οποίος μαζί με τον συμπρωταγωνιστή του Μαχερσάλα Άλι είναι υποψήφιοι για Χρυσή Σφαίρα (προσθέστε τις υποψηφιότητες Καλύτερης Κωμωδίας ή Μιούζικαλ, Σεναρίου και Σκηνοθεσίας)– καθώς και ένας Πίτερ Φαρέλι σε πολύ καλή στιγμή, ο οποίος μέχρι τώρα ήταν για πολλούς συνυφασμένος με τον Ηλίθιο και τον Πανηλίθιο.
Έξτρα μπόνους, η μουσική. Όταν ο Δόκτορ Ντον παίζει πιάνο, εύχεσαι να διακτινιζόσουν σε κάποια από αυτές τις καθώς πρέπει αίθουσες του αμερικανικού Νότου για να τον χειροκροτήσεις εκστασιασμένος μαζί με το λευκό, εκλεπτυσμένο(;) κοινό του. Ένα κοινό που, στις αρχές της δεκαετίας του 1960, έχει μάθει μεν να εκτιμά και να θαυμάζει τη δύναμη και το ταλέντο των μαύρων μουσικών, αλλά πριν την πρώτη νότα –και μετά την τελευταία– θυμάται ότι η θέση τους είναι σε διαφορετικό εστιατόριο, σε άλλο ξενοδοχείο και στην εξωτερική τουαλέτα. Εξ ου και το Πράσινο Βιβλίο του τίτλου: ήταν ένας έντυπος οδηγός που κάποτε όριζε ποια μέρη ήταν αποδεκτά (και ασφαλή) για τους «έγχρωμους Αμερικανούς».
Πέρα από την τρομακτική υπενθύμιση του τι σήμαινε πραγματικά ο ρατσισμός για τη ζωή και την ταυτότητα των μη «προνομιούχων» της εποχής εκείνης – και για το τι σημαίνει και θα σημαίνει πάντα– η ταινία του Φαρέλι είναι ένα απολαυστικό ταξίδι αυτογνωσίας. Με έναν ήρωα που χρειάζεται να «λειανθεί» κι ένα άλλον που πρέπει να «εκτραχυνθεί». Με δύο μικρόκοσμους οι οποίοι συναντιούνται και ανοίγουν τα σύνορά τους ειρηνικά. Και που επιβεβαιώνουν πως, όταν συμβαίνει αυτό, τα ψεύτικα χαμόγελα γίνονται αληθινά.
Η.Π.Α. 2018
Σκηνοθεσία: Πίτερ Φαρέλι
Πρωταγωνιστούν: Βίγκο Μόρτενσεν, Μαχερσάλα Άλι, Λίντα Καρντελίνι
Διανομή: Spentzos Film
