«Κάνουμε εκατομμύρια ερωτήσεις, πράγμα παιδιάστικο. Αλλά μερικοί από μας δεν μεγαλώσαμε ποτέ».
Κάπως έτσι περιγράφουν τον εαυτό τους μερικοί από τους σπουδαιότερους επιστήμονες του κόσμου –μια χούφτα παθιασμένων στελεχών της NASA, που σχεδίασαν και πραγματοποίησαν το σημαντικότερο, μέχρι σήμερα, κατόρθωμα της ανθρωπότητας: την αποστολή των Voyager 1 και 2 στο διάστημα.
Το ταξίδι αυτό ξεκίνησε το 1977, από το Ακρωτήριο Κανάβεραλ. Τέσσερεις δεκαετίες αργότερα, εκείνοι που ακολούθησαν τα δύο διαστημόπλοια από τον πρώτο σχεδιασμό τους στο χαρτί μέχρι και σήμερα, που το Voyager 1 έχει βγει από το ηλιακό μας σύστημα και συνεχίζει να πλέει προς το άγνωστο στέλνοντας τους ήχους του σύμπαντος στη Γη, πρωταγωνιστούν στο πολυβραβευμένο ντοκιμαντέρ «Το Απώτατο Σημείο της Ανθρωπότητας» του Ίμερ Ρέινολτς. Ανάμεσά τους βρίσκουμε και τον σπουδαίο Έλληνοαμερικανό καθηγητή και ερευνητή Σταμάτη (Τομ) Κριμιζή, ο οποίος, δυστυχώς, πρόσφατα παραιτήθηκε από τη θέση του προέδρου του Ελληνικού Διαστημικού Οργανισμού.
Καθώς οι συνεντεύξεις εναλλάσσονται με το αρχειακό οπτικό υλικό, ακολουθούμε τους αστρικούς εξερευνητές στη θαυμαστή τους περιπέτεια, από την οποία ούτε το χιούμορ λείπει ούτε, όσο παράξενο κι αν ακούγεται, τα δάκρυα. Σταδιακά, οι αφηγήσεις γίνονται ολοένα και γοητευτικότερες: καθώς η διαδρομή προς το άγνωστο ξετυλίγεται για μία ακόμα φορά μέσα από τις μνήμες και τις εικόνες, αποκαλύπτεται η αγωνία, οι εκπλήξεις, οι απογοητεύσεις και οι μοναδικές χαρές που αυτά τα σοφά παιδιά της επιστήμης είχαν την τύχη να ζήσουν και να μας μεταδώσουν.
Στην πραγματικότητα, το όλο εγχείρημα –και η τελική του έκβαση– ήταν ένα θαύμα. Γιατί ακόμα και αυτή η τρομερή και φοβερή NASA έπρεπε να πορευτεί με την τεχνολογία των 1970s. Ας πούμε, η μνήμη και των τριών υπολογιστών που βρίσκονταν στο Voyager 1 ήταν 240.000 μικρότερη από τη μνήμη του smartphone μας! Συχνά, οι επιστήμονες χρειάστηκε να αυτοσχεδιάσουν: θα περίμενε κανείς ότι το ταπεινό αλουμινόχαρτο κουζίνας θα χρησίμευε για να προστατευθούν, εξ αποστάσεως, τα διαστημόπλοια από τα ισχυρά μαγνητικά πεδία του Δία; Αργότερα, έπρεπε να μαντέψουν πώς ακριβώς θα ρυθμίσουν τα σκάφη από τη Γη, ώστε να μην καταστραφούν προσεγγίζοντας τα παγερά σκοτάδια του απόμακρου Ποσειδώνα.
Βέβαια, στις αρχές της δεκαετίας του 1970, όταν και σχεδιάστηκε η αποστολή, οι δύο ακραίοι πλανήτες του ηλιακού μας συστήματος δεν ήταν καθόλου στο πρόγραμμα. Ο Πρόεδρος Νίξον, συντηρητικά σκεπτόμενος, είχε δώσει άδεια για την εξερεύνηση μόνο του Δία και του Κρόνου. Οι επιστήμονες, όμως, αποφάσισαν να τον παρακούσουν. Ήξεραν ότι αυτή ήταν μία μοναδική ευκαιρία να προχωρήσουν παραπέρα και να αντικρίσουν, για πρώτη φορά από κοντά, τον Ουρανό και τον Ποσειδώνα. Έτσι, κράτησαν στην άκρη του μυαλού τους ότι αν τα Voyager ολοκλήρωναν τον αρχικό τους στόχο, θα συνέχιζαν να τα παρακολουθούν μέχρι να φτάσουν στους επόμενους αέριους γίγαντες. Ήταν «μια αποστολή μέσα σε μια αποστολή». Δεν είχαν ιδέα αν θα τα κατάφερναν. Δεν ήταν καν σίγουροι ότι τα δύο Voyager θα έφταναν μέχρι τον Δία.
Αλλά έφτασαν. Και προχώρησαν από τον Δία, τον «Alpha Male» του ηλιακού μας συστήματος, στον μαγευτικό Κρόνο, στον εκτυφλωτικά γαλάζιο Ουρανό και –12 χρόνια μετά την εκτόξευση– στον μυστηριώδη μπλε Ποσειδώνα. Ανακάλυψαν συναρπαστικούς δορυφόρους, καταιγίδες και κρυμμένους δακτύλιους, ηφαίστεια, γκέιζερ και ωκεανούς. Οι μακρινές, μικρές κηλίδες μεταμορφώνονταν, μία μία, σε καινούριους κόσμους μπροστά στα έκπληκτα μάτια της ανθρωπότητας.
Όλα αυτά τα χρόνια, οι επιστήμονες βρέθηκαν συχνά απέναντι στο ερώτημα: «τη στιγμή που δεν έχουμε λύσει τα προβλήματά μας στη Γη, γιατί πρέπει να ξοδέψουμε εκατομμύρια για να μάθουμε πώς είναι από κοντά ο Ουρανός;» Η απάντηση είναι τριπλή. Επειδή ο άνθρωπος είναι από τη φύση του περίεργος. Επειδή μια μέρα μπορεί να χρειαστεί να μετακομίσουμε σε άλλον πλανήτη για να επιβιώσουμε. Και επειδή θέλουμε να ξέρουμε αν είμαστε μόνοι.
Δεν είμαστε, δεν μπορεί να είμαστε. Στατιστικά και λογικά, είναι εντελώς αδύνατον. Οι επιστήμονες το πίστευαν τότε, το πιστεύουν ακράδαντα και σήμερα. Αυτός ήταν και ο λόγος που το Voyager 1 (που από τις 25 Αυγούστου του 2012 είναι το πρώτο ανθρώπινο κατασκεύασμα το οποίο φτάνει στο διαστρικό χώρο), κουβαλάει στα σπλάχνα του έναν χρυσαφί μεταλλικό δίσκο με τη μουσική του Chuck Berry και του Mozart (παραδόξως, οι Beatles δεν δέχτηκαν να συμμετάσχουν!), τραγούδια jazz και folk, 100 φωτογραφίες από τη Γη και τα πρώτα tweets που έγραψε ποτέ η ανθρωπότητα: σύντομα μηνύματα από όλον τον κόσμο, ακόμα και σε αρχαία ελληνικά, προς τους νοήμονες εξωγήινους που ίσως κάποτε τα βρουν.
«Αν και εφόσον συμβεί αυτό, ο ήλιος μας μπορεί να έχει σβήσει», λέει μία από τις επιστήμονες του ντοκιμαντέρ, «αλλά αυτή θα είναι η απόδειξη ότι υπήρξαμε».
Ιρλανδία 2017
Σκηνοθεσία: Ίμερ Ρέινολτς
Διανομή: Filmtrade/ Danaos Films
