Τόλμη, πάθος στα όρια της εμμονής, αδάμαστη θέληση και, συχνά, άκρατος εγωισμός είναι τα στοιχεία της προσωπικότητας των ανδρών και των γυναικών που επέκτειναν τα σύνορα του πλανήτη και τις γνώσεις της ανθρωπότητας. Αυτές είναι μερικές από τις ιστορίες τους, όπως τις είδαμε στη μεγάλη οθόνη.
Τα υγρά βάθη της ζούγκλας, οι αχανείς παγερές ή σκονισμένες έρημοι, οι άγνωστοι αιθέρες και οι αγριεμένοι ωκεανοί ήταν τα πεδία «μάχης» μια χούφτας τολμηρών πρωτοπόρων που αψήφησαν τα στερεότυπα και τη χλεύη του κοινωνικού τους περίγυρου, την τρομακτική δύναμη της φύσης και τα σωματικά και ψυχολογικά τους όρια, για χάρη της ακατάβλητης προσήλωσής τους σε ένα όνειρο στο οποίο κανείς, εκτός από τους ίδιους, δεν πίστευε. Οι περιπέτειές τους, που συχνά δεν είχαν καλό τέλος, μεταφέρθηκαν στο σινεμά, με περισσότερη ή λιγότερη επιτυχία. Ανεξάρτητα με το κινηματογραφικό αποτέλεσμα, όμως, και με αφορμή την προβολή της ταινίας «Η χαμένη πόλη του Ζ» από τη Nova (μια από τις πολλές ταινίες-πρεμιέρες που θα προβληθούν εκεί και που καλύπτουν όλες τις προτιμήσεις), είναι ευκαιρία να γνωρίσουμε, μέσα από τις κορυφαίες ταινίες του είδους, τους άνδρες και τις γυναίκες που, παρά τα ελαττώματά τους, ήταν φτιαγμένοι από το υλικό των ηρώων.
«Scott of The Antarctic» (1948)
O Έντμουντ Χίλαρι και ο σέρπα του, Τενζίνγκ Νογκάι, δεν είχαν ακόμα σκαρφαλώσει στην κορυφή του Έβερεστ όταν η ταινία του Τσαρλς Φρεντ (η οποία πρόσφατα αποκαταστάθηκε και κυκλοφόρησε σε DVD και Blu-ray) ξενάγησε το κοινό στο εξίσου, αν όχι περισσότερο, παγερό τοπίο της Ανταρκτικής. Ο αξιωματικός του Βρετανικού Βασιλικού Ναυτικού Ρόμπερτ Φάλκον Σκοτ είχε βάλει στόχο να κατακτήσει πρώτος τον Νότιο Πόλο, όμως λίγο πριν φτάσει εκεί με την ομάδα του, τον είχε προλάβει ο Νορβηγός Ρόαλντ Αμούνδσεν. Η απώλεια της πρωτιάς θεωρήθηκε τεράστια αποτυχία, ενώ ο Σκοτ με τους συντρόφους του δεν επέστρεψαν ποτέ από την αποστολή τους, νικημένοι από το κρύο και την πείνα. Σε αυτήν την κινηματογραφική σπουδή στο θάρρος εκείνων που αψήφησαν το άγνωστο, ο Τζον Μιλλς υποδύθηκε στιβαρά έναν άνθρωπο που βαφτίστηκε ήρωας και, μέχρι σήμερα, θεωρείται από τους μεγαλύτερους εξερευνητές όλων των εποχών- παρόλο που αργότερα κυκλοφόρησαν δύο βιογραφίες που αμφισβήτησαν το μεγαλείο του. Τα γυρίσματα δεν έγιναν στην Ανταρκτική, αλλά στη Νορβηγία, στην Ελβετία και στο στούντιο, αν και χρησιμοποιήθηκαν πλάνα από την πιο μυστηριώδη αλλά και πιο αφιλόξενη ήπειρο του πλανήτη.
«Αμέλια» (Amelia, 2009)
Πρωτοπόρος της αεροπορίας αλλά και η πρώτη γυναίκα που διέσχισε με αεροπλάνο τον Ατλαντικό, η Αμέλια Μαίρη Έρχαρτ τροφοδότησε, άθελά της, ακόμα περισσότερο τον μύθο της όταν το 1937, σε μια προσπάθεια να κάνει τον γύρο της Γης, εξαφανίστηκε μυστηριωδώς μαζί με το αεροπλάνο της, στην καρδιά του Ειρηνικού. Ανάμεσα στα τραγούδια, τα βιβλία και τις τηλεοπτικές σειρές που άντλησαν έμπνευση από την ατρόμητη πιλότο, βρίσκεται και η ταινία «Αμέλια» της Μίρα Νάιρ, με τη Χίλαρι Σουανκ στο πρωταγωνιστικό ρόλο, ενώ τον εκδότη σύζυγό της υποδύεται ο Ρίτσαρντ Γκιρ. Αν και στηρίχθηκε σε μια εκπληκτική γυναίκα που βρέθηκε πολύ πιο μπροστά από την εποχή της, η βιογραφική ταινία δεν απογειώθηκε ποτέ-πόσο εύκολο είναι, άλλωστε, να δημιουργήσεις σασπένς όταν δεν υπάρχουν προσωπικά σκάνδαλα και όταν όλοι ξέρουν το τέλος της ιστορίας; Παρόλα αυτά, χάρη στην αρκετά πειστική Σουάνκ αλλά και στην πιστή απεικόνιση των γεγονότων και της εποχής, το φιλμ δίνει μια αρκετά καλή ιδέα για την προσωπικότητα μιας γυναίκας που δεν φοβήθηκε τη μοναξιά του ουρανού και δεν δίστασε να εναντιωθεί στα στερεότυπα που αφορούσαν το φύλο της.
«Η χαμένη πόλη του Ζ» (The Lost City of Z, 2016)
Όπως η Αμέλια Έρχαρτ και ο Ρόμπερτ Σκοτ, έτσι και ο Πέρσι Φόσετ δεν επέστρεψε ποτέ στη βάση του. Και αυτό είναι ένα από τα στοιχεία που κάνουν την ιστορία αυτού του βρετανού χαρτογράφου των αρχών του 20ού αιώνα τόσο γοητευτικό. Ο Τζέιμς Γκρέι συνδέει την ιστορία αυτή με το σήμερα, δημιουργώντας στο πρόσωπο του πρωταγωνιστή του Τσάρλι Χάναμ το πορτραίτο ενός άντρα που πολέμησε με πείσμα τις ρατσιστικές απόψεις της δυτικής κοινωνίας, βάζοντας ως στόχο της ζωής του να αποδείξει ότι στα βάθη του Αμαζονίου κάποιες φυλές, κάποτε, παρήγαγαν πολιτισμό. Η συγκινητική κινηματογραφική απεικόνιση του Φόσετ, ο οποίος για μεγάλο διάστημα αποξενώθηκε ακόμα και από τον ίδιο του τον γιο για χάρη του ιερού σκοπού του, αμφισβητήθηκε από δημοσιεύματα που τον ήθελαν «στην πραγματικότητα ρατσιστικό προϊόν της εποχής του». Παρόλα αυτά, η ταινία είναι ένας χαμηλών τόνων ύμνος στο αδάμαστο πνεύμα εκείνων που πήγαν αντίθετα στο ρεύμα πληρώνοντας με τη ζωή τους την πίστη τους. Πρόσφατα, σχεδόν έναν αιώνα μετά τις αποστολές του Φώσετ, ανακαλύφθηκε στα τροπικά δάση της Βραζιλίας η πόλη Kuhikugu, φέρνοντας στο φως στοιχεία που υποδεικνύουν ότι ο πολιτισμός και η τεχνολογία που αναζητούσε ο εξερευνητής πιθανότατα υπήρξαν στ΄αλήθεια. Η ταινία, που μας έδωσε την αφορμή για το αφιέρωμα, προβάλλεται από τη Nova τον Απρίλιο, και ανήκει στις καλές ταινίες που έχουμε σχεδόν καθημερινά την ευκαιρία να δούμε αυτό το μήνα: Bad Girl, Papa ou maman 2, Alien Covenant, Their finest, Heal the Living, Alibi.com και The Circle είναι οι πρεμιέρες που θα δούμε στη Nova, της οποίας το θέαμα καλύπτει όλες τις προτιμήσεις και όλες τις κατηγορίες. Άλλωστε, κάθε μέρα έχει κάτι νέο να δεις. Και δεν εννοούμε μόνο ταινίες, αφού έχεις τη δυνατότητα να τα έχεις όλα: σειρές, ντοκιμαντέρ, παιδικά, αθλητικά. Δε χρειάζεται, λοιπόν, να έχεις διλήμματα στην ψυχαγωγία σου.
«Λίντμπεργκ, η Oδύσσεια ενός γενναίου» (The Spirit of St. Louis, 1957)
Μια απρόσμενη επιλογή για τον Μπίλι Γουάιλντερ, η ταινία «Λίντμπεργκ, η Oδύσσεια ενός γενναίου» επιχειρεί να αναδείξει τον αγώνα του Τσαρλς Λίντεμπεργκ να χρηματοδοτήσει την κατασκευή του αεροπλάνου που θα τον οδηγούσε, το 1927, στην πρώτη υπερατλαντική πτήση χωρίς στάση. Ο Τζέιμς Στιούαρτ (παραδόξως στη διπλή ηλικία από τον ήρωά του αλλά με αρκετές ώρες πτήσης στο βιογραφικό του, αφού και ο ίδιος ήταν πιλότος) τον ενσαρκώνει να περνάει ατέλειωτες ώρες μέσα στο κόκπιτ, καθώς πετάει από τη Νέα Υόρκη προς το Παρίσι παλεύοντας να μην αποκοιμηθεί, ενώ η μέχρι τότε διαδρομή του Λίντμπεργκ ζωντανεύει με flashbacks. Για την Ιστορία, η ζωή του Λίντμπεργκ μετά τον θρίαμβό του στους αιθέρες σκοτείνιασε τραγικά λόγω της απαγωγής και δολοφονίας του γιου του, σε ηλικία 21 μηνών, ενώ ο μύθος του αμαυρώθηκε εξαιτίας του απροκάλυπτου φιλοναζισμού του.
«Η βασίλισσα της ερήμου» (Queen of the desert, 2015)
H Νικόλ Κίντμαν παίρνει μερικές καμήλες και τον πιστό της σκύλο και διασχίζει την σκονισμένη έρημο, υπό τις σκηνοθετικές οδηγίες του Βέρνερ Χέρτσογκ. Υποδύεται –ως άλλος «Λώρενς της Αραβίας», όπως δήλωσε -την τολμηρή, πεισματάρα αρχαιολόγο, εξερευνήτρια και χαρτογράφο Γκέρτρουντ Μπελ που, συνεπαρμένη από την αξιοπρέπεια και την ελευθερία των βεδουίνων, έφτασε σε μέρη όπου καμία άλλη δεν θα τολμούσε να φτάσει, χαρτογράφησε το Ιράκ και βοήθησε τη βρετανική κυβέρνηση στη διάρκεια του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Η προσφορά, το επαναστατικό πνεύμα και η τόλμη της Μπελ δεν αναδείχθηκαν ποτέ όσο τους έπρεπε και η ταινία, παρά τις αστοχίες της, ήταν μια ευκαιρία να τη γνωρίσει το κοινό και, μάλιστα, μέσα από το πρόσωπο μιας ηθοποιού που όσο ωριμάζει αποκτά ολοένα και περισσότερο την αύρα κλασσικής σταρ του παλιού Χόλιγουντ.
«Kon-Tiki» (2012)
Ο Νορβηγός ζωολόγος και εξερευνητής Θορ Χέγιερνταλ ήταν απολύτως πεπεισμένος ότι ο Χριστόφορος Κολόμβος δεν ήταν ο πρώτος που πάτησε στην Πολυνησία - είχαν, όπως πίστευε, προηγηθεί έποικοι από τη Νότια Αμερική. Το 1947, για να το αποδείξει, ξεκίνησε μαζί με μια ομάδα επιστημόνων ένα παράτολμο ταξίδι επάνω σε μια σχεδία, προκαλώντας τις αφρισμένες καταιγίδες και τους πεινασμένους καρχαρίες του Ειρηνικού, επαναλαμβάνοντας εκείνο που θεωρούσε το πρώτο ταξίδι του ανθρώπου από το Περού προς την Πολυνησία. Οι σκηνοθέτες Γιοακίμ Ρόνινγκ και Εσπεν Σάντμπεργκ παρουσίασαν μια old fashioned περιπέτεια, στην οποία η εντυπωσιακή φωτογραφία κερδίζει το ανθρώπινο δράμα στα σημεία.
«Τα βουνά του φεγγαριού» (Mountains of the Moon, 1990)
Ένας από τους πιο ενδιαφέροντες Βρετανούς εξερευνητές του 19ου αιώνα ήταν ο εθνολόγος και ταξιδιωτικός συγγραφέας Ρίτσαρντ Μπάρτον, ο οποίος εκτός των άλλων ήταν από τους πρώτους εξερευνητές της σεξουαλικότητας και μεταφραστής του Κάμα Σούτρα! Το 1864, ο Μπάρτον ξεκίνησε παρέα με το φίλο του Τζον Σπικ (τους υποδύονται οι Πάτρικ Μπέρτζιν και Ίαν Γκλεν) να ανακαλύψει τις πηγές του Νείλου στην Κεντρική Αφρική. Το ταξίδι, που χρηματοδοτήθηκε από το Royal Geographic Society, έφερε τους δύο άντρες σε μέρη όπου κανείς δεν είχε πατήσει ξανά και αντιμέτωπους με την πείνα, τις ασθένειες, τις εχθρικές φυλές και άλλες δυσχέρειες. Όσα τους ένωσαν, όμως, σβήστηκαν μπροστά στα εγώ τους, που τους οδήγησαν σε σύγκρουση. Ο σκηνοθέτης Μπομπ Ράφελσον ενδιαφέρεται περισσότερο για τις προσωπικότητες αυτών των σπάνιων ανδρών παρά για τις πηγές του Νείλου, και φτιάχνει μια ταινία που ξεπερνά το απλό περιπετειώδες έπος και εστιάζει στο θάρρος, την υπερηφάνεια και τον άκρατο εγωισμό-τα υλικά που διακρίνουν όλους τους πρωτοπόρους.
«Γορίλες στην ομίχλη» (Gorillas in the Mist, 1988)
Η πιο διάσημη ταινία της λίστας με τη Σιγκούρνι Γουίβερ σε μία από τις πιο αξέχαστες κινηματογραφικές της παρουσίες, για την οποία απέσπασε οσκαρική υποψηφιότητα. Ο σκηνοθέτης Μάικλ Άπτεντ βασίστηκε στην αυτοβιογραφία της Νταϊάν Φόσι, μιας γυναίκας από το Κεντάκι που πήρε των ομματιών της και εγκαταστάθηκε στην αφρικανική ζούγκλα για να εξερευνήσει τη ζωή και τις συνήθειες του σπάνιου γορίλα της Ρουάντα. Η Φόσι δέθηκε στενά με τους γορίλες, έγινε μέλος της οικογένειάς τους και συγκρούστηκε σθεναρά με την κυβέρνηση της Ρουάντα που τους εκμεταλλευόταν αλλά και με τις φυλές που τους σκότωναν. Διαφορετική από τους περισσότερους εξερευνητές που γνωρίζουμε, αφού δεν είχε επιστημονική κατάρτιση, η Φόσι πέρασε στην Ιστορία επειδή έφερε στο φως ένα ντροπαλό, σχεδόν αθέατο αλλά θαυμαστό πλάσμα με πολλά κοινά στοιχεία με τον άνθρωπο και για το ασίγαστο πάθος της που νικήθηκε μόνο από τους δολοφόνους της.
