Ο τίτλος της ταινίας θα όφειλε κανονικά να είναι «Καζαντζάκης ο Μεγαλοπρεπής», καθώς η αισθητική και η σκηνοθετική ικανότητα του Γιάννη Σμαραγδή συγκρίνονται μόνο με αυτές των αντίστοιχων δημιουργών των τούρκικων σήριαλ (τύπου “Σουλειμάν”) και με ανάλογες δημιουργίες του χείριστου είδους. Η ταινία ακολουθεί τα γεγονότα της μυθιστορηματικής αυτοβιογραφίας του Καζαντζάκη, που εκδόθηκε μετά τον θάνατό του και φιλοδοξεί να ανασκευάσει όσα σημάδεψαν τη ζωή ενός ανήσυχου ανθρώπου, ο οποίος έγινε από νωρίς διάσημος στους αθηναϊκούς λογοτεχνικούς κύκλους ενώ κατάφερε να αφήσει πίσω του αρκετά σπουδαία βιβλία. Όμως οι 2 ώρες που διαρκεί το φιλμ είναι παντελώς ανέμπνευστες και αγγίζουν τα όρια της «προχειράντζας». Το στοίχημα της ταινίας είναι να εξερευνήσει το αόρατο πεδίο του βάρους της υπογραφής του παθιασμένου στοχαστή. Ο Σμαραγδής δεν φεύγει από τον στόχο του, αλλά το κάνει με ψευδοϊστορική αφέλεια, σε ένα έργο που τελικά δεν είναι τίποτα άλλο παρά ξόδεμα ενέργειας.
Όσοι έχουν δει προηγούμενες δουλειές του Γιάννη Σμαραγδή («Ελ Γκρέκο», «Ο Θεός Αγαπάει το Χαβιάρι») γνωρίζουν καλά ότι τον διακρίνει μια επιδερμική προσέγγιση σε επίπεδο τηλεταινίας, με μπόλικη δόση αβάσιμης ματαιοδοξίας. Έτσι, οι σταθμοί στη ζωή του Καζαντζάκη υπογραμμίζονται με ένα άβολο χριστιανικό στυλ, του είδους που συναντάμε σε εκπαιδευτικές ταινίες για κατηχητικά. Οι σκηνές πλαισιώνονται με camp παρουσίες, όπως η καρικατούρα της Μελίνας Μερκούρη (η Ζέτα Δούκα σε αποκριάτικη αμφίεση Μελίνας) και η περσόνα του Άγγελου Σικελιανού (με εξαιρετικά φροντισμένο φρύδι, το οποίο ταιριάζει σε έκφυλο μπάρμπα και όχι σε καλλιεργημένο μεγαλοαστό). Το πανηγύρι κακογουστιάς συμπληρώνει η γειτόνισσα, που με ύφος αλαφροίσκιωτης χαρτορίχτρας, προειδοποιεί τον ήρωα να «μην πάει στην Κίνα».
Η πατριωτική ψυχαγωγία αγγίζει τα όρια της χασμωδίας και σαν να μην έφτανε αυτό ο Σμαραγδής ανακάλυψε ότι ο κόσμος του διαδικτύου προσφέρει εικόνες σε public domain. Αντί λοιπόν να κινηματογραφήσει ένα ταξίδι του τρένου ή τα ξωκλήσια της Κρήτης, δανείζεται εικόνες, θαρρείς από screensaver και από διαφημίσεις για τον τουρισμό. Σαφώς ανήθικη επιλογή που υπονομεύει το έργο και δεν σέβεται τι σημαίνει κινηματογραφική αισθητική. Για να καταλάβετε τι εννοώ, η αναζήτηση του Καζαντζάκη στην έρημο συνοψίζεται με ένα travelling πλάνο, δανεικό από κάτι σαν το National Geographic, με μια εικόνα του ήρωα να γονατίζει (που μπορεί να είναι στην ψιλή άμμο μιας παραλίας). Αυτό είναι το σινεμά; Πρόκειται τελικά για απόλυτη διηγηματική σύγχυση που απογειώνεται από την ενοχλητική τοποθέτηση προϊόντος. Η Εθνική Τράπεζα της Ελλάδος, το μέλι Αττική και κυρίως τα παξιμάδια Τσατσαρωνάκη είναι προϊόντα που η ταινία στα τρίβει στη μούρη, εξασθενίζοντας το δραματικό πυρήνα που όφειλε να έχει η βιογραφία ενός τόσο αξιοσημείωτου ανθρώπου.
Αναρωτιέμαι αν ο κύριος Σμαραγδής μπορεί να θεωρεί ότι μπορεί ένας ηθοποιός όπως ο Οδυσσέας Παπασπηλιόπουλος, να ερμηνεύει τον ήρωα από τα 16 του μέχρι τα 70 του, και ξαφνικά 3 χρόνια αργότερα (στα 73 του) να έχει το πρόσωπο του Στέφανου Ληναίου. Κανένας σεβασμός στους ηθοποιούς που μένουν ξεκρέμαστοι και εκτεθειμένοι με τόσο κακές επιλογές. Αυτή η κατακλυσμιαία επίδειξη άστοχων επιλογών του σκηνοθέτη στην προσπάθειά του να καλοπιάσει το κοινό, είναι γεμάτη εικόνες που δεν έχουν καν τη συναίσθηση της εφημερότητάς τους.
Παρόλη την τοποθέτηση προϊόντος, τις ψεύτικες εικόνες ερήμου και τρένων, τον υστερικό ψευδορομαντισμό στις σκηνές της Μόσχας, το ιστορικό φούμαρο στην περίοδο του Εμφυλίου, όλα θα ήταν καλύτερα αν δεν υπήρχε η ενοχλητική παράμετρος του μισογυνισμού. Οι γυναίκες του φιλμ στην καλύτερη περίπτωση φέρονται σαν προσωπικοί βοηθοί και δακτυλογράφοι των συζύγων τους. Γυναίκες που υπάρχουν μόνο και μόνο για να κοιτάνε τους άντρες τους με θαυμασμό στα μάτια, δίχως ανταμοιβή και χωρίς να εισπράττουν συναίσθημα. Η αναδρομή μέσα μια σειρά από αναμνήσεις δεν καταφέρνει να εκφράσει βιωμένα αισθήματα. Ο Σμαραγδής περιδιαβαίνει ανενόχλητος με θράσος «περισπούδαστου αδιάβαστου» που πατάει σε υπολογισμένες προσδοκίες, προσθέτοντας έτσι ένα ακόμα ένα αξιοθρήνητο φιλμ στην αχρείαστη φιλμογραφία του.
