Αυτό που συμβαίνει με τον Michael Gira, τη Lydia Lunch, τους Suicide, τους Sonic Youth, και πολλούς άλλους εκπροσώπους της no wave σκηνής των 80s είναι ότι είναι επαγγελματίες, με βαθύ στοχασμό και πάθος για την μουσική, κανένα ενδιαφέρον για την προβολή και τη δημόσια εικόνα, οι δίσκοι τους είναι πάντα μια ξεχωριστή εμπειρία που σε μυεί σε έναν άλλο κόσμο κι οι live εμφανίσεις τους, ειδικά στην περίπτωση των Swans, μόνο για καλά μυημένους, ξεπερνούν την πραγματικότητα. Αν είσαι περαστικός, μην μπεις.
Κυριακή 11 Ιουνίου περίπου στις 21.00 και πάντα σύμφωνα με το πρόγραμμα εμφανίστηκε στη σκηνή του θεάτρου Βράχων ο Norman Westberg -κιθαρίστας άλλοτε των Swans-, ο οποίος μας συνεπήρε με τις μακροσκελείς, χαμηλών συχνοτήτων, μινιμαλιστικές συνθέσεις του συνοδεία κιθάρας και drones σε μια προσπάθεια προθέρμανσης και «επιβολής» μιας μυσταγωγικής ατμόσφαιρας διαλογισμού στο σχεδόν γεμάτο θέατρο του Βύρωνα με τα υγρά καθίσματα και την μυρωδιά βροχής.
9.45 ολοκλήρωσε το set του και 10.00 ακριβώς, όπως είχε ανακοινωθεί, εμφανίστηκαν στη σκηνή οι Swans. Ο Michael Gira και οι πέντε μουσικοί του ξεκίνησαν με ένα μουσικό παραλήρημα και η ένταση στο "The Beggar" άγγιξε τέτοια επίπεδα, που έβλεπες πολλούς θεατές να πιέζουν απαλά τα αυτιά τους, να κρατούν το στήθος τους, αλλά να μην μπορούν να πάρουν τα μάτια τους από τη σκηνή.
Το "Hanging Man" που ακολούθησε από το leaving meaning ήταν αυτό που μας καθήλωσε εξ ολοκλήρου και ευτυχώς μετά τη λήξη του ο Michael Gira το κατάλαβε καλά και κάλεσε τους θεατές να κατέβουν από τις θέσεις και να καθίσουν μπροστά του, ενώ τη νέα πιο, άμεση, εικόνα του κοινού φάνηκε να απολαμβάνει και ο ίδιος, αφού αναφώνησε “cute”.
Από το δεύτερο κομμάτι το κοινό μπροστά του μαγεμένο, καθηλωμένο από το «κήρυγμά» του, ένα κοινό που χόρευε καθιστό και επιδιδόταν σε ένα φρενήρες headbanging που ακολουθούσε συγχρονισμένο κάθε αυξομείωση της έντασης και φάνταζε σαν ένα τσούρμο υπνωτισμένων οπαδών κάποιας θρησκευτικής αίρεσης σε μυστική τελετουργία.
Στο "The Memorius" η θεατρική ερμηνεία του Gira σαν να απαγγέλλει κάποιο θρηνητικό άσμα με την επανάληψη και το βάρος των λέξεων σε έκανε να ξεχνάς να κλείσεις το στόμα σου. Το "No More Of This" η δική μου αγαπημένη στιγμή με την μπάντα σε πιο ήπιους ρυθμούς και τον Michael Gira ίσως στο πιο μελωδικό και συναισθηματικό του δεκάλεπτο σε μια συγκινητική ερμηνεία με ένα τραγούδι αποχαιρετισμό και ελπίδα που ανυπομονώ να ακούσω ηχογραφημένο στο νέο album των Swans. Κλείσιμο με το "Birthing", 15 λεπτά με τον Michael Gira σχεδόν να απαγγέλλει σε κάποια σημεία και να κλείνει κυκλικά με την ένταση της έναρξης και την παράλληλη εκτίναξη όλων των μουσικών οργάνων.
Υπήρχαν στιγμές που τα ντραμς του Phil Puleo ακούγονταν σαν τα βαρέλια των Neubauten ή σαν σφυριά που χτυπούν μανιασμένα, η φωνή του Gira σαν φωνή ιεροκήρυκα που έρχεται από μακριά να μιλήσει για τη ζωή, τον θάνατο, το Θεό, τον έρωτα. Φλερτάρει με την ησυχία και τη φασαρία, καθηλώνει, σαν μαέστρος κουνά τα χέρια του σαν φτερά πτηνού, οδηγεί το παίξιμο κάθε μουσικού, φτάνει στο σημείο, να μπορεί να κινεί με αυτά ακόμα και τα σώματα και των κεφάλια των θεατών. Οι μουσικοί του επιλεγμένοι ένας-ένας για το ταλέντο, την προσωπικότητά, την αισθητική και τις ικανότητές τους εκτελούσαν με λεπτομέρεια τις συνθέσεις του Michael Gira, προφανώς ακριβώς με τον τρόπο που αυτός επιθυμεί, απόλυτα συγκεντρωμένοι με αποτέλεσμα ο καθένας τους να συνεισφέρει με τον τρόπο του στο μεγαλείο που χτίζεται σταδιακά. Ο περκασιονίστας Larry Mullins -κρυφό μέλος των Bad Seeds- γοήτευσε με την κίνησή του ανάμεσα σε mellotron και κρουστά, ενώ η «great mama», όπως την αποκάλεσε ο Gira, Dana Schlechter σε δεύτερο lap steel guitar και δεύτερο μπάσο συγκέντρωσε τα βλέμματα όλων, οι Kristof Hahn στο lap steel και Christopher Pravdica από τη Σερβία στο μπάσο επίσης εντυπωσιακοί, ο Gira γνωστός, ακόμα κι όταν παίζει κιθάρα, την κρατά σταθερά με το ένα χέρι, γιατί το άλλο χορεύει. Δεκαπεντάλεπτες συνθέσεις σε ένα δυομισάωρο live «έτσι», που αν στο περιγράψουν θα πεις «δεν μπορεί», αλλά αυτός μπορεί.
Drones και φωνητικά που φιλοσοφούν πάνω στην ανθρώπινη ύπαρξη, ένα setlist-μείξη του παλιού και του νέου με αρκετά κομμάτια από το leaving meaning. που λόγω Covid δεν πρόλαβε να ακουστεί live το 2019, τέσσερα νέα κομμάτια και κάποια ακόμα παλιά, όπως το 25λεπτο αργόσυρτο "Cloud of Unknowing" από το The Glowing Man με την υπέροχη δομή και φωνητικά, drones και pedal steel που στοιχειώνουν. Ένα σεξτέτο μεσήλικων που αν έβλεπες στον δρόμο δεν θα μπορούσες να φανταστείς ότι μπορούν να σου προσφέρουν το πιο βαρύ, δυνατό, βίαιο, «βασανιστικό» για τα αυτιά live, που σε ναρκώνει, σε υπνωτίζει, και μετά σε ξυπνά και σε επαναφέρει στην πραγματικότητα διαφορετικό. Εξαγνισμένο.
«Παραφωνίες», δυσαρμονίες, παραμορφώσεις, πειραματισμοί, επαναλαμβανόμενοι, υπνωτιστικοί ρυθμοί που μουδιάζουν το μυαλό, «κακοποιούν» τα αυτιά, αλλά χτίζουν μια τέχνη απαράμιλλη, από τον νιχιλισμό και το σκοτάδι στην αισιοδοξία, από το μαύρο στο ροζ, αντιναταλισμός και αγάπη, χάος και μεταφυσική με έναν ευφυέστατο Michael Gira που κυριολεκτικά σηκώνεται και ορμά πάνω στους μουσικούς του, πηγαινοφέρνει το σώμα του σαν ανθρώπινος μετρονόμος υποδεικνύοντας τους πότε να παίξουν πιο δυνατά ή πιο γρήγορα. Κι όταν στρέφεται προς το κοινό κουνά τα χέρια του σαν κύκνος σε παροξυσμό ανεβάζοντας με αυτό τον τρόπο ψηλότερα τα ηχητικά κύματα παρασύροντας τον ακροατή με κάθε δυνατό τρόπο σε μια εσωτερική ακρόαση και οδηγώντας τον σε μια κατάσταση μεταφυσική .
Κάποιος θεατής που κατάφερε μέσα σε όλο αυτό παραλήρημα να μείνει νηφάλιος και να σηκώσει το κινητό του εισέπραξε από τον Michael Gira την αυστηρή παρατήρηση του "Put that down!" εις τριπλούν, για να λάβει την απολογία του ωστόσο, μετά τη λήξη του κομματιού: ευγενικός –και καθόλου ιδιόρρυθμος θα πω εγώ- ζήτησε συγγνώμη αν ακούστηκε αγενής και δήλωσε ότι του αποσπά την προσοχή προσθέτοντας ότι, αν είναι τέλος πάντων να το κάνει κάποιος, αν και απαγορεύεται, ας το κάνει τουλάχιστον πιο διακριτικά.
Την Κυριακή το βράδυ στο θέατρο Βράχων είδαμε τους Swans από την Νέα Υόρκη που όχι μόνο εκπροσώπησαν σχεδόν κάθε είδος “underground” μουσικής που υπήρξε ποτέ, αλλά την καθόρισαν και άλλαξαν με θεμελιώδη τρόπο κάθε είδος μουσικής με το οποίο ασχολήθηκαν.
Νομίζω ότι οι συναυλίες των Swans έχουν πολλά στοιχεία από τις αρχαίες θρησκευτικές τελετές. Είναι σαν να καταλαμβάνεται το σώμα σου όλο όχι από κάποιον θεό (θεοληψία) και το κρασί, αλλά από την μουσική, τη φωνή και το συναίσθημα του Michael Gira και να φτάνει σε έκσταση. Όταν τελειώνει όλο αυτό, χρειάζεσαι αρκετός χρόνος για να επανέλθεις, να πέσουν οι καρδιακοί παλμοί, να ηρεμήσει το σώμα, να τεθούν τα αυτιά σε κανονική λειτουργία. Τα πρώτα λεπτά είναι δύσκολο να επικοινωνήσεις και να περιγράψεις με λέξεις την εμπειρία, τα πάντα ηχούν χαμηλά, το χειροκρότημα ακούγεται αχνό, και το σώμα τρέμει ακόμα. Είναι μια εμπειρία που κανένα βίντεο δεν μπορεί να αποδώσει και σαφώς κανένα κείμενο, όπως αυτό. Θα πρέπει να είσαι εκεί για να την γευτείς και βέβαια να αντιληφθείς τι ακριβώς συμβαίνει.
Ένα πράγμα που μετάνιωσα είναι που δεν αγόρασα το The Knot, το βιβλίο του Michael Gira που από όσο τσέκαρα σήμερα είναι εξαντλημένο και πολύ ξεχωριστό, καθώς περιλαμβάνει fiction διηγήματα και σελίδες ημερολογίου, σκίτσα, αυτοπροσωπογραφίες, φωταγραφίες και αρχειακό υλικό του μουσικού σε κάθε περίοδο δημιουργίας του. Είναι βασικά αυτό που θα αφήσει πίσω του εκτός από την μουσική, όταν εγκαταλείψει αυτόν τον μάταιο κόσμο, όπως δηλώνει ό ίδιος.
Ο τελευταίος στίχος που τραγούδησε ο Michael Gira με τη γνωστή στεντόρεια φωνή σαν μουεζίνης και Μεσσίας μαζί, ήταν ο τρόπος να επανέλθουμε σιγά-σιγά στην πραγματικότητα: “Nature has its funny way of calling us home”. Έτσι ακριβώς φύγαμε για το σπίτι, περίπου στις 00.30 με μάτια και τζιν νωπά, μαγεμένοι από τα πιο ξεχωριστά avant-μινιμαλιστικά νεοϋρκέζικα μπλουζ. Τα άγρια μπλουζ του Michael Gira.
