Δεν είχα δει τις συναυλίες που είχε δώσει ο Roger Waters πριν από δύο περίπου χρόνια στη χώρα μας, παρουσιάζοντας το ίδιο άλμπουμ και με την ίδια πάνω-κάτω οπτική προσέγγιση. Όλοι όσοι τις είδαν τότε μιλούσαν πάντως για μια ξεχωριστή εμπειρία, που δεν θα έπρεπε να χάσει κανείς την ευκαιρία να παρακολουθήσει.
Με τον συγκεκριμένο τώρα δίσκο των Pink Floyd έχω μία περίεργη σχέση: όταν κυκλοφόρησε τον Νοέμβριο του 1979, η Μεγάλη Βρετανία έβραζε μουσικά και παραμιλούσε ακόμη από την έκρηξη του πανκ και τις εστίες φωτιάς που εκείνη άναψε παντού, μικρές και μεγάλες. Δεν είχα βέβαια πάρει χαμπάρι τίποτε από όλα αυτά κι άκουγα ευλαβικά τις τέσσερις πλευρές του The Wall τουλάχιστον μία φορά την ημέρα, αφομοιώνοντας το περιεχόμενό τους χωρίς καμία κριτική διάθεση (δεν θα μπορούσα να το κάνω και να ήθελα εξάλλου, λόγω ηλικίας), παρά μόνο για τη μουσική τους αξία. Αργότερα όμως, όταν διάβασα την ιστορική κριτική που έγραψε ο Γιάννης Μαλαθρώνας στο Ποπ + Ροκ, μπόρεσα να δω τις δύο όψεις του νομίσματος, όπως θα λέγαμε σχηματικά: απ’ τη μία, το The Wall αποτελεί μια καταγραφή πολιτικών, κοινωνικών και συναισθηματικών απόψεων την οποία μπορείς να δεις είτε ως ιδιοφυή, είτε ως απόλυτα υπερφίαλη• απ’ την άλλη έθεσε πολλά θέματα σχετικά με το μέχρι πού μπορεί να φτάσει σαν κατάθεση ένα μουσικό έργο, αν μπορεί να θέσει καίρια ερωτήματα γύρω από τη βάση της καθημερινής ζωής και τι είδους απαντήσεις δύναται να δώσει.
Στα χρόνια στα οποία μεσολάβησαν, αυτές οι ερωτήσεις και οι απαντήσεις εξακολούθησαν να αιωρούνται επάνω από τον δίσκο, κι ήμουν έτσι γεμάτος περιέργεια να βρεθώ μάρτυρας του σόου που έχει στήσει ο Waters για να αναπαραστήσει οπτικά το αμφιλεγόμενο περιεχόμενό του. Και λέω σόου, επειδή στα δικά μου μάτια η βραδιά της Τετάρτης ελάχιστα είχε να κάνει με μία συναυλία έτσι όπως την εννοώ τουλάχιστον εγώ. Υπάρχει σαφώς η προβληματική φύση μιας τέτοιας εκδήλωσης στον χώρο ενός σταδίου. Τελευταία φορά που είχα βρεθεί στο Ο.Α.Κ.Α. ήταν για τη Madonna και φυσικά λίγα έχω να θυμάμαι: στριμωγμένος κάπου στη μέση της αρένας, έβλεπα ελάχιστα από όσα συνέβαιναν επί σκηνής, δεν θα ορκιζόμουν καν ότι ήταν όντως η ίδια η Madonna εκείνη η μικροσκοπική φιγούρα που πήγαινε-πέρα δώθε. Ευτυχώς υπήρχαν οι γιγαντοοθόνες για να πάρουμε σαν σουβενίρ κάποιες εικόνες από τη βραδιά.
Τα ίδια πάνω-κάτω ισχύουν λοιπόν και για τον Roger Waters: η μπάντα ήταν μια ιδέα μόνο, η οποία πλανιόταν σαν χειροπιαστό φάντασμα πίσω από το σκηνικό: σε λίγες μόνο στιγμές μπόρεσα να δω τον κιθαρίστα που σολάριζε το κλασικό σόλο του "Comfortably Numb" ή τον βοκαλίστα ο οποίος μοιράστηκε σε μερικές στιγμές τα πρώτα φωνητικά των τραγουδιών –κι αυτές από ένα spotlight το οποίο μου υπενθύμιζε προς τα πού έπρεπε να κοιτάξω στο χαοτικό λόγω μεγέθους σκηνικό. Τα πράγματα έγιναν βέβαια καλύτερα στο δεύτερο μέρος, μετά το διάλειμμα, όταν η μπάντα βγήκε εκτός του τοίχου, και πάλι όμως φαινόταν μικρή και σχεδόν ασήμαντη μπροστά στον λευκό όγκο του σκηνικού. Αντίθετα, δεν έχασα ποτέ τον ίδιο τον Waters. Υπήρξε ο αδιαμφισβήτητος ρυθμιστής των πραγμάτων κι ως τέτοιος έκανε περίφημα τη δουλειά του –μέχρι και στο σημείο να μας μιλήσει επί μακρόν στη γλώσσα μας έφτασε, σκορπίζοντας μια χαζοχαρούμενη υπερηφάνεια στο ακροατήριο, που γέμισε επευφημίες τον αχανή χώρο του σταδίου.
Γενικά πάντως έμεινα άναυδος από το μεγαλείο του σκηνικού, από την πληθώρα των ηχητικών εφέ, που σε έβαζαν –έως και μετά βίας– στην υπόθεση, αλλά και από το πόσο έχει εξελιχθεί εν γένει το συνολικό story του δίσκου κατά τη διάρκεια των χρόνων. Το Wall ήταν η αφορμή και η αφετηρία, από εκεί και μέχρι εδώ όμως έχουν προστεθεί επιπλέον ιδέες, μηνύματα και αναφορές, πράγματα τα οποία δίνουν έμφαση στη νοητή γραμμή που ακολουθεί η αφήγηση του δίσκου. Η τεχνολογία έχει χαρίσει φτερά στον Waters, ο οποίος πήγε ακόμη παραπέρα την αρχική του σύλληψη και υλοποίηση. Κι ευτυχώς που το έκανε μόνος του, ειδάλλως έβλεπα κάποια άλλη καλλιτεχνική ομάδα να του ζητούσε την άδεια να το κάνει, έχοντας σαν βάση το δικό του πρωτογενές υλικό.
Σε βάζει ωστόσο σε σκέψεις το κατά πόσο μπορείς να εμπιστευτείς τα κίνητρα ενός ροκ αστέρα που σου μιλάει με τα χειρότερα λόγια για τον καπιταλισμό και τις κυβερνήσεις, πουλώντας απ’ έξω τα μπλουζάκια του προς 25 ευρώ... Τέτοιου είδους ενστάσεις από την πλευρά του ροκ ακροατηρίου είναι άλλωστε προαιώνιες: πόσο μπορείς να εμπιστευτείς την επαναστατική φύση ενός καλλιτέχνη ο οποίος σηκώνει ψηλά κι αγωνιστικά τη γροθιά του, για να φύγει δύο ώρες αργότερα από τη σκηνή πλουσιότερος κατά μερικές χιλιάδες ευρώ; Είναι στη διάθεση του καθένα από εμάς το πόσο θα εμπιστευτεί το είδωλο που έχει απέναντί του. Και με το παραπάνω δεν θέλω να κατηγορήσω σώνει και καλά τον Waters, που κάνει στην τελική τη δουλειά του και την κάνει και καλά, ρίχνοντας κι ορισμένους προβληματισμούς στο τραπέζι.
Τα αεροπλάνα μπορεί να μας βομβαρδίζουν με θρησκευτικά σύμβολα και καπιταλιστικά εμβλήματα, η μητέρα θα εξακολουθεί να μας κρατάει εγκλωβισμένους μέσα στο τείχος της, το σχολείο θα εποφθαλμιά για το πώς θα κάνει περισσότερο κιμά τα μυαλά μας, και το The Wall θα είναι πάντα μια αναδρομή στα βιώματα ενός τυπικού ανθρώπου που βάλλεται από παντού και προσπαθεί να αναζητήσει την προσωπική του κάθαρση. Η απώλεια θα είναι πάντοτε μέρος του ταξιδιού αυτού, οι φωτογραφίες και οι ιστορίες πίσω του θα βρίσκονται εκεί για να μας το υπενθυμίζουν –το ίδιο και η μοναξιά την οποία εκπροσωπεί επάξια το ίδιο το Τείχος. Τα όσα προβάλλονταν επάνω του (αριστουργήματα της σύγχρονης γραφιστικής κι όχι μόνο τέχνης και ταυτόχρονα ένα γιγάντιο video wall που προάγει σε άλλο επίπεδο την έννοια «εδώ μπορείτε να δείτε όσα σας απαγορεύει η απόσταση με τη σκηνή»), έδειχναν σαν ένα παράθυρο προς τον έξω κόσμο, παρά το αντίθετο που θα ήθελε ο Waters να αντιπροσωπεύει. Δεν μας απομόνωναν οι σειρές από τούβλα που με επιμέλεια στρώθηκαν κατά τη διάρκεια της παράστασης, μας άνοιγαν δρόμους για σκέψη και προβληματισμό και κάποιου είδους πολιτική εγρήγορση. Το τι ήθελε και θέλει να πετύχει πια ο Waters με τον τοίχο αυτόν είναι ανοιχτό σε ερμηνείες πιστεύω –και μακάρι αυτή να ήταν τελικά εξ αρχής η πρόθεσή του. Γεγονός είναι ότι δεν φεύγεις από το στάδιο χωρίς να έχει γίνει κάποια εσωτερική ζύμωση μέσα σου. Κάτι που μόνο σαν θετικό μπορεί να το δει κανείς.
Συνολικά, αν αφήσουμε κατά μέρος μερικές ατυχείς στιγμές, οι οποίες μου φάνηκαν από αστείες μέχρι και αταίριαστες (ή ως απλές και μόνο αστοχίες), το όλον υπήρξε εξαιρετικό και απολαυστικό. Στις αστοχίες μπαίνουν τα πυροτεχνήματα με το ξεκίνημα κιόλας της συναυλίας, που έκαναν το ζευγάρι από πίσω μου να αναφωνήσει κάτι ουάου και πςςςςς, οπότε σκέφτηκα ότι η αποστολή εξετελέσθη, αν και σε γάμους έχω δει καλύτερα. Ακόμα, το «να γαμηθεί η κυβέρνηση» μετά το “Mother should I trust the government”, που σε αντιμνημονιακούς καιρούς σου δίνει πόντους με τον προφανή στόχο του. Ή, τέλος, το τρελό φάουλ να ακούσουμε το "Hey You" χωρίς να συμβαίνει τίποτα επί σκηνής ή οπουδήποτε αλλού, με τον κόσμο να βλέπει τον τοίχο ακίνητο μπροστά του –τόσο, ώστε σου 'ρχόταν να κοπανήσεις επάνω του το κεφάλι σου…
Είχε ενδιαφέρον, επίσης, ο τρόπος με τον οποίον ο Waters συνέδεε το Wall με το παρελθόν του, είτε προβάλλοντας εικόνες και τραγουδώντας επάνω στα δικά του φωνητικά από μια εμφάνιση της μπάντας στο Earl’s Court το 1980 (και τις τότε συναυλίες για την παρουσίαση του δίσκου), είτε αναμειγνύοντας πολλά από τα στοιχεία που ενσάρκωσαν αρχικά το οπτικό concept της δουλειάς, τους χαρακτήρες του Gerald Scarfe οι οποίοι εμφανίστηκαν σαν τεράστιες φουσκωτές κούκλες και τα αποσπάσματα από την ταινία –κυρίως στο τέλος, με το κλείσιμο της δίκης. Αυτό ήταν θεωρώ και το καλύτερο μέρος της βραδιάς, τότε που έπεσε επιτέλους και ο τοίχος και το γκρουπ βγήκε με ακουστικά όργανα, ερχόμενο κοντά μας για να παίξει το "Outside The Wall". Τότε μόνο ένιωσα ότι παίζουν μουσική για μένα κι ότι κατέβηκαν κάτω στη γη και στάθηκαν δίπλα μου. Μόνο εγώ είδα και αισθάνθηκα κάτι τέτοιο άραγε; Είναι ασφαλώς (και) αυτό στις προθέσεις του δημιουργού, να νιώσω δηλαδή ότι όταν πέσει ο τοίχος ανάμεσα στον καλλιτέχνη και στον ακροατή του, τότε μόνο μπορείς να τον δεις σαν όμοιο και ίσο σου; Δεν ξέρω τι να πω…
Το Wall πάντοτε έθετε ερωτήσεις και έδινε διφορούμενες απαντήσεις. Τίποτε δεν ξεκαθάρισε μπροστά μας την Τετάρτη στο Ολυμπιακό Στάδιο, αλλά παγιώθηκε η αντίληψή μας πώς –ό,τι κι αν αντιπροσωπεύει τελικά σαν έργο– ο Waters βρήκε τους τρόπους και το μετουσίωσε σε μια παράσταση την οποία μπορείς να αποκαλέσεις από εντυπωσιακή έως και μεγαλειώδη. Για όλα τα υπόλοιπα υπάρχει πάντα ένα ανοιχτό μέτωπο συζητήσεων, και πάντα θα υπάρχει…
{youtube}haifc8VFGdE{/youtube}
