Παταγώδης αποτυχία για το αφιέρωμα στη μνήμη της Βίκυς Μοσχολιού τη Δευτέρα στο Χυτήριο, καθώς κανένα από τα δομικά στοιχεία του προγράμματος (τραγούδι, αφήγηση, προβολές) δεν στάθηκε αξιοπρεπώς πλάι στο όνομα και στο έργο της ερμηνεύτριας. Παρότι η πρωτοβουλία αυτή ανήκε σε φίλους και συνεργάτες της –ο Νίκος Αβαγιανός στη διοργάνωση, την παρουσίαση και το τραγούδι και ο Μανώλης Μιχαλάκης στη μουσική επιμέλεια και στο πρώτο μπουζούκι– το εγχείρημα προσέγγισε αισθητικά την παρωδία, με κυριότερες αιτίες την έλλειψη θεματικού άξονα μα και της απαραίτητης προετοιμασίας.
Καθώς μπαίναμε στην αυλή του Χυτηρίου στις 9.30, ακούσαμε τραγούδια να παίζονται ζωντανά στην αίθουσα. «Απλώς ζεσταίνονται», μας είπαν αμήχανα στην είσοδο, όταν ρωτήσαμε αν έχει ξεκινήσει κιόλας το πρόγραμμα. Κι όμως, η αίθουσα ήταν ήδη γεμάτη όσο γινόταν αυτή η πρόβα κι έτσι το κοινό απόλαυσε τελικά τα συγκεκριμένα τραγούδια δυο φορές μέσα στην ίδια βραδιά. Μέσα σε ένα τέτοιο κλίμα γενικής σύγχυσης, η επίσημη έναρξη έγινε με την προβολή της συνάντησης του Σταύρου Ξαρχάκου με τη Μοσχολιού στο σπίτι του συνθέτη, η οποία μαγνητοσκοπήθηκε στα μέσα της δεκαετίας του 1970 για το τηλεοπτικό αφιέρωμα που της είχε κάνει ο Γιώργος Παπαστεφάνου. Λίγο μετά προβλήθηκε και η ίδια η Μοσχολιού, να ερμηνεύει το "Χάθηκε Το Φεγγάρι" –το τραγούδι με το οποίο και εδραιώθηκε στην τότε μουσική σκηνή– σε απόσπασμα από την ταινία Λόλα του Ντίνου Δημούπουλου.
Ο Νίκος Αβαγιανός μας καλωσόρισε συγκινημένος, εξηγώντας ότι τόσο τα κείμενα (τα οποία έγραψε ο ίδιος και διάβασε ο Ντίνος Καρύδης), όσο και τα τραγούδια, θα ακολούθησαν χρονολογική σειρά: από την αρχή της καριέρας της Μοσχολιού, μέχρι και τον θάνατό της. Πράγματι, είχε γίνει πολύ προσεκτικά η επιλογή των τραγουδιών από την εκτενή δισκογραφία της, καθώς, πλάι στις μεγάλες της επιτυχίες, ακούστηκαν και λιγότερο γνωστές στιγμές, όπως τα "Κοιμήσου Παλικάρι" και "Νύχτα Δίχως Άκρη" από τον δίσκο Θαλασσινά Φεγγάρια των Θεοδωράκη/Γκάτσου.
Έχω ωστόσο μια σοβαρή ένσταση –η πρώτη από τις πολλές που θα ακολουθήσουν– σχετικά με τα αφηγηματικά μέρη, κείμενα ταγμένα άνευ όρων στην αγάπη και στον θαυμασμό του συγγραφέα για τη Βίκυ Μοσχολιού. Ναι μεν φωτίστηκαν έτσι σημαντικά γεγονότα της πορείας της –πωλήσεις δίσκων, η πρώτη επταετία στην Columbia, η ρήξη με τον Τάκη Λαμπρόπουλο, το συμβόλαιο με την Polygram/Philips και η κάθοδος στην Πλάκα το 1970– έλειψε όμως η αντικειμενική ματιά σε όσα αναφέρθηκαν, καθώς και η σύνδεση των κινήσεων της Μοσχολιού με την εποχή της. Εν ολίγοις, τα κείμενα αυτά θα μπορούσαν να έχουν γραφτεί από έναν απλό θαυμαστή και μάλιστα φανατικό: όπως χαρακτηριστικά διαβάστηκε, το 1977 η Μοσχολιού υπέγραψε συμβόλαιο με την πρωτοπόρο Lyra, καθώς «η Columbia έμεινε στα εφήμερα, σουξεδιάρικα φτηνοτράγουδα». Αληθινά, τίποτε από όσα γνωρίζω για τις δημόσιες θέσεις της Μοσχολιού, δεν με πείθει ότι θα συμφωνούσε ποτέ με μια τόσο απαξιωτική διατύπωση σχετικά με το επί σειρά ετών δισκογραφικό της σπίτι. Όσα διαβάστηκαν, ήταν λοιπόν τα γνωστά γεγονότα, μέσα όμως από το προσωπικό πρίσμα του Αβαγιανού• εξ ου και οι αστοχίες.
Η ομάδα τώρα των ερμηνευτών που κλήθηκαν να συμμετάσχουν στο Νυν Και Αεί ήταν πολυσυλλεκτική: οι βετεράνοι Πίτσα Παπαδοπούλου και Κώστας Σμοκοβίτης, οι έμπειρες λαϊκές τραγουδίστριες Νάντια Καραγιάννη και Λένα Αλκαίου, οι εκπρόσωποι της νεότερης γενιάς ερμηνευτών Μαρία Κανελλοπούλου και Νίκος Καρακαλπάκης, ο χορογράφος Δημήτρης Παπάζογλου και ο ίδιος ο Αβαγιανός. Υποτίθεται πως θα συμμετείχε και η Πένυ Ξενάκη, αλλά δεν εμφανίστηκε στο Χυτήριο παρά μόνο μετά το πέρας του προγράμματος. Οι τραγουδιστές εναλλάσσονταν στη σκηνή δίνοντας το καλύτερό τους ερμηνευτικά, ενώ η συμμετοχή του κοινού αποδείκνυε πόσο έτοιμο ήταν για μια τέτοια θεματική βραδιά.
Ωστόσο, απογοητευτικό στάθηκε το γεγονός ότι όλοι οι συμμετέχοντες –πλην του Σμοκοβίτη– αγνοούσαν τους στίχους και τη βασική δομή των τραγουδιών, ακόμη και των μεγάλων επιτυχιών που όλοι γνωρίζουμε από δεκαετίες συνεχούς ακρόασης στο ραδιόφωνο... Κι έτσι απογοητευτικά κύλησε η βραδιά, με τον (άριστο γνώστη του ρεπερτορίου της Μοσχολιού και εξαιρετικό δεξιοτέχνη) Μανώλη Μιχαλάκη σε ρόλο κασκαντέρ, να προσπαθεί με το μπουζούκι και με την ορχήστρα του (Γιώργος Τσοκάνης: πιάνο/συνθεσάιζερ, Πάρης Καρακανάς: μπουζούκι) να γεφυρώσει το χάσμα μεταξύ του απροβάριστου και του έμπειρου, να προλάβει τα λάθη των τραγουδιστών και να τα ακολουθήσει με το παίξιμό του, ώστε να σώσει κάτι στο ακουστικό αποτέλεσμα.
Ούτε από τεχνικής απόψεως είχε επιτυχία η προσπάθεια, αφού ο ήχος στο Χυτήριο ήταν κάκιστης ποιότητας και ακατάλληλης έντασης, ο δε προτζέκτορας στραβά τοποθετημένος από την αρχή της βραδιάς. Αλλά το χειρότερο ήταν ότι το σύστημα αναπαραγωγής βίντεο «εγκατέλειπε» κάθε τόσο, με αποτέλεσμα τα προβαλλόμενα ντοκουμέντα να μη συγχρονιστούν ποτέ με την –ούτως ή άλλως παραληρηματική– παρουσίαση των κειμένων και των τραγουδιών. Κι άρχισα να ανησυχώ πραγματικά για την τύχη και το ρόλο μας ως κοινό, όταν γίναμε μάρτυρες της ασυμφωνίας του διοργανωτή με τους υπεύθυνους των τεχνικών. Μακριά από οποιοδήποτε πρότυπο επαγγελματισμού, ο Αβαγιανός έκανε δημοσίως τα (έντονα) παράπονά του για τη βλάβη του συστήματος, επιρρίπτοντας ευθύνες στο Χυτήριο και περιγράφοντάς μας τα σπάνια στιγμιότυπα που είχαν προετοιμαστεί για να προβληθούν αλλά εμείς τα χάσαμε. Το κοινό ανταποκρίθηκε «δεν πειράζει» κι η απάντηση του Αβαγιανού υπήρξε αποστομωτική και θα μείνει ασχολίαστη: «πειράζει εμένα».
Τέσσερις(!) ώρες κράτησε, επίσης, το αφιέρωμα στη μνήμη της Βίκυς Μοσχολιού, διάρκεια εξ ορισμού απαγορευτική για καθιστό κοινό σε κλειστό χώρο. Αφιερώθηκαν δηλαδή τέσσερις ώρες και δεν καταφέραμε να προσεγγίσουμε όχι το μέγεθος και την ουσία της καλλιτέχνιδος, αλλά ούτε καν εκείνο το συναίσθημα του ανθρώπου που χάνει μια καλή φίλη. Γιατί είναι μη αποδεκτή η συμμετοχή σε τέτοιες δημόσιες διοργανώσεις, εάν βρίσκεται κανείς σε τόσο κακή συναισθηματική κατάσταση κι έχει τέτοια έλλειψη διαύγειας.
Θεωρώ λοιπόν την εμπειρία της Δευτέρας μια κακή συγκυρία, την οποία καθόλου δεν προτίθεμαι να συνδέσω με όσα κληροδότησε η Βίκυ Μοσχολιού στον νεοελληνικό πολιτισμό. Φεύγοντας, σκέφτηκα πως εκείνες οι αφιερωματικές, σχολικές γιορτές που διοργανώνουν εμπνευσμένοι καθηγητές σε Λύκεια –με μια μικρή ορχήστρα μαθητών, ένα σχολικό ηχοσύστημα, αλλά τον απαραίτητο σεβασμό προς τον τιμώμενο καλλιτέχνη– οδηγούν σε αποτέλεσμα μακράν αρτιότερο από ό,τι παρακολουθήσαμε στο Χυτήριο.
{youtube}-cmel0rG2e4{/youtube}
