φωτογραφίες: Kuba Ryniewicz (1), Sally Pilkington (2,3)
Έχει περάσει σχεδόν ένας χρόνος από το Peasant. Είχες πει σε μία παλαιότερη συνέντευξη πως η επιτυχία του δίσκου αυτού είναι στενά συνδεδεμένη με το πόσοι άνθρωποι θα τον ακούσουν. Οπότε, μπορείς να πεις σήμερα ότι είναι ένας πετυχημένος δίσκος;
Αυτή είναι μία ενδιαφέρουσα ερώτηση για να ξεκινήσουμε τη συζήτησή μας. Δεν είναι ακριβώς το πόσοι άνθρωποι θα τον άκουγαν, αλλά περισσότερο κατά πόσο θα έφτανε σε όσους περισσότερους γίνεται, με τον σωστό τρόπο, χωρίς να υπάρχει κανένας συμβιβασμός στο ενδιάμεσο. Από αυτήν την άποψη, νομίζω είμαι πολύ ικανοποιημένος με το πώς πήγε το άλμπουμ, τα μάγια έπιασαν κατά κάποιον τρόπο. Αλλά είτε όλο αυτό είχε κάποια βαθύτερη επίδραση, είτε όχι, είναι κάτι που δεν μπορώ να το γνωρίζω. Είναι ακόμη μία σταγόνα στον ωκεανό, όπως λένε.
Γράφτηκε, και πολλοί ισχυρίζονται, πως το Peasant είναι ο «pop» δίσκος σου. Συμφωνείς; Προσπάθησες να δημιουργήσεις έναν ήχο πιο προσιτό σε ευρύτερο κοινό;
Όχι βέβαια, ο επόμενος θα είναι ο «pop» δίσκος μου! Στοχεύω πάντα να είμαι όσο πιο προσιτός μπορώ. Απλώς μερικές φορές δεν γίνεται να είσαι τόσο ευθύς, αλλά αυτό έχει να κάνει με τη φύση του μηνύματος, και όχι με το γεγονός πως είμαι ένας περίεργος, σκοτεινός, μυστήριος τύπος, κάτι για το οποίο έχω επίσης κατηγορηθεί. Τα πράγματα στη ζωή δεν είναι πάντα τόσο ξεκάθαρα, τόσο απόλυτα: περισσότερο μοιάζουν με τα διαφορετικά στρώματα πυκνότητας της ομίχλης· ή είναι τόσο θολά, όπως όταν κοιτάζουμε μέσα από τη βροχή ενώ οι ακτίνες του ηλίου χτυπάνε τα μάτια μας. Οπότε, για να κυνηγήσεις την αλήθεια, θα πρέπει να είσαι και κάπως παραπλανητικός. Και για να είναι αποδοτικό το μήνυμα, θα πρέπει ίσως να πάρεις το πιο μακρύ και κουραστικό μονοπάτι.
Τώρα, όποιος πιστεύει ότι το Peasant είναι ένας γυαλισμένος, στρογγυλός δίσκος, τότε θα πρέπει να είναι πολύ στενόμυαλος. Είναι πράγματι πιο «εξευγενισμένο» σε σχέση με προηγούμενες δουλειές μου, αλλά είναι παράλληλα ένα πολυεπίπεδο άλμπουμ, το οποίο χωράει πολλές ερμηνείες. Υπάρχουν τόσα πολλά, διαφορετικά επίπεδα από πάγο, άμμο και βρύα ανάμεσα στις συνθέσεις! Ο σχεδιασμός του ήχου ήταν μία ενστικτώδης αντίδραση, που προηγήθηκε των μελωδιών και των στίχων. Μπορεί ο κόσμος να λέει ότι είναι ένα πιο γυαλισμένο άλμπουμ γιατί η κιθάρα δεν ακούγεται τόσο ηλεκτρισμένη, αλλά πρόκειται για παραπλανητική παρατήρηση.
Είναι πάντως αστείο το γεγονός πως όταν βγήκαν οι κριτικές για το Peasant, οι μισές έλεγαν ότι έφτιαξα έναν υπερβολικά προσιτό δίσκο και οι υπόλοιπες ότι έφτιαξα επιτηδευμένα ένα περίεργο και δύσκολο μουσικό έργο. Οπότε τι να πει κανείς πραγματικά; Ειλικρινά, δεν υπάρχει κάτι πιο αληθινό από το να ακολουθούμε χωρίς συμβιβασμούς την ίδια τη μουσική, αφήνοντάς τη να μας πάει όπου εκείνη επιθυμεί.
Έχεις εκφράσει αρκετές φορές τις ενστάσεις σου, όταν σε χαρακτηρίζουν folk μουσικό. Γιατί συμβαίνει αυτό; Έχει να κάνει με τις συσχετίσεις που φέρει ο όρος ή με κάτι διαφορετικό;
Δεν έχει να κάνει τόσο με το περιεχόμενο του όρου, αν και είναι μάλλον κι αυτό ένα προβληματικό στοιχείο. Απλώς δεν βλέπω πώς βοηθάει τη μουσική μου η όλη συζήτηση. Ξέρω τι είναι ένας folk μουσικός, υπάρχουν μερικοί φοβεροί εκεί έξω, και η όλη ιδέα να χαρακτηρίζω τον εαυτό μου έτσι μοιάζει ως προσβολή για εκείνους. Αλλά ούτε αυτός είναι ο βασικός λόγος που με ενοχλεί. Απλώς δεν θέλω να ονομάσω τη μουσική μου «folk» ή να δώσω οποιαδήποτε άλλη ετικέτα. Για την ακρίβεια, δεν θέλω να την αποκαλώ καν μουσική, γιατί είναι και πολλά άλλα πράγματα πέρα από αυτό. Η εμμονή με τον υλικό κόσμο, μας έχει οδηγήσει να αναζητούμε όρους για το κάθε τι –να σημαδεύουμε τα πάντα με κάποιες συγκεκριμένες λέξεις. Αλλά στη μουσική, θα πρέπει να αναζητούμε όσα δεν χρειάζονται να εξηγηθούν με λόγια.
Οι λέξεις είναι φοβερές, αλλά πολλές φορές μπορούν να αποδειχθούν κάπως ελαττωματικές και αναξιόπιστες. Τελευταία, βέβαια, αποκτούν όλο και περισσότερη σημασία για εμένα, όμως με έναν διαφορετικό τρόπο. Όταν δηλαδή τις χρησιμοποιώ σε έναν δίσκο, δεν είναι για την ιστορία, αλλά για τα χρώματα, τα σχήματα και τους ήχους, και πώς όλα αυτά συνδέονται μεταξύ τους και με τις μελωδίες. Έπειτα μία λέξη σταματάει να είναι απλώς μία ακόμη λέξη, γίνεται ένας ελβετικός σουγιάς. Αν λοιπόν αρχίσω να περιγράφω τη μουσική, μπορεί να κινδυνέψω να αλλάξω τη μουσική. Πρέπει λοιπόν να προσέχω πώς οι λέξεις μπορούν να αλλοιώσουν τη μουσική μου. Λέξεις ακριβώς όπως η «folk».
Αντιλαμβάνεσαι τον εαυτό σου ως καλλιτέχνη που περνάει μία πολιτισμική κληρονομιά από τη μία γενιά στην επόμενη;
Είμαι η αρχή μίας νέας παράδοσης, και αυτή από μόνη της είναι ήδη πολύ παλιά.
Το θέμα της κοινότητας εμφανίζεται σε πολλές από τις δουλειές σου. Γιατί είναι μία τόσο σημαντική έννοια για εσένα;
Σε πολλά, διαφορετικά επίπεδα αντίληψης της πραγματικότητας, τα ανθρώπινα όντα είναι μία μαγική, γοητευτική πρώτη ύλη. Σε διαπροσωπικό επίπεδο, ως οργανισμοί, ως μέρη των κοινωνιών. Όλοι βιώνουμε τους εαυτούς μας και τον υπόλοιπο κόσμο σε όλα τα παραπάνω επίπεδα εστίασης. Οι άνθρωποι δεν είχαν ποτέ άλλοτε στην ιστορία του είδους να αντιμετωπίσουν μία κατάσταση στην οποία θα πρέπει συνεχώς να εναλλάσσουν τον βαθμό συμμετοχής τους σε κάθε επίπεδο και να κατανοούν το πώς η θέση τους σε όλο αυτό επιδρά στην καθημερινότητά τους. Σκέφτομαι τους ιστορικούς του μέλλοντος και πώς θα αντικρίζουν την εποχή μας. Με ενδιαφέρον; Με θαυμασμό; Με τρόμο; Είναι κρίμα που δεν θα ζούμε για να το γνωρίζουμε. Πάντως πρέπει να πω ότι με ενδιαφέρει εξίσου η έννοια του χρόνου, παρά η ίδια η ιστορία.
Μιλώντας για χρόνο, η μνήμη είναι ένα ακόμα στοιχείο που μπορεί να εντοπισθεί σε πολλούς σου δίσκους. Ποια είναι η σχέση σου με αυτήν;
Η νοσταλγία είναι άσχημη είδηση. Η μνήμη είναι απλώς μία εκδοχή των πραγμάτων: αν συνεχίσεις να παίζεις τη βιντεοκασέτα, η εικόνα χάνεται και ξεθωριάζει, ο ήχος εξαφανίζεται, ίσως μερικές στιγμές από άλλες ταινίες να μπουν εμβόλιμες. Μόνο που η μνήμη είναι πολύ λιγότερο ανθεκτική απ’ ότι η βιντεοκασέτα.
Τι κρίνεις ως επαναστατική πράξη στις μέρες μας;
Αναρωτιέμαι πραγματικά αν στη Δεξιά κοινωνία όπου ζούμε, η ιδέα της επανάστασης έχει κάποια αντιδραστική ισχύ. Είναι μία ανησυχητική σκέψη. Ξέρω πως μερικές φορές μία επανάσταση είναι απαραίτητη, αλλά αυτό που χρειάζεται αρκετά συχνότερα, είναι μία αργή, βαθιά αλλαγή: ένα γενεαλογικό κύμα από μία διαφορετική σχολή σκέψης. Μία αληθινή επανάσταση μπορεί να είναι κάτι πολύ μικρό, μία μόνο μικροσκοπική απόφαση, την οποία παίρνει ένα άτομο και κανείς δεν πρόσεξε ποτέ. Αυτού του είδους οι επαναστάσεις είναι οι πιο ουσιαστικές.
Πιστεύεις ότι, μέσα στους περίεργους καιρούς που ζούμε, οι μουσικοί έχουν μία επιπλέον ευθύνη;
Η ευθύνη είναι η ίδια που ήταν πάντα, απλώς ίσως περισσότεροι μουσικοί αφυπνίζονται σήμερα. Από την άλλη, μπορεί όλα αυτά να είναι ένα σόου, ένα ψέμα. Πολλοί άνθρωποι περπατούν με τα μάτια ορθάνοιχτα, αλλά την ίδια στιγμή μισο-κοιμούνται ή κοιτάζουν τη δικιά τους αντανάκλαση. Πρέπει να προσέχουμε και αυτά τα φανταχτερά καθίκια, επίσης: είναι το ίδιο επικίνδυνοι.
Έχεις κάποια άποψη για την ελληνική κρίση και τη σχέση της με την Ευρωπαϊκή Ένωση;
Η αλήθεια είναι ότι θα πρέπει να μιλήσω με όλους σας στην Αθήνα και να μάθω περισσότερα, καθώς δεν γνωρίζω αρκετά για να σου δώσω μία καλή απάντηση. Έχω σταματήσει να παρακολουθώ τις ειδήσεις εδώ και κάποιο διάστημα, γιατί με αρρώσταιναν ψυχικά. Όσον αφορά τη σχέση με την Ε.Ε., δεν πιστεύω πως είναι ένα μόνο πράγμα που έφερε την Ελλάδα και ολόκληρη την Ευρώπη σε αυτήν την κατάσταση, αλλά πολλά σε συνδυασμό, τα οποία τραβούν εδώ και πολλά χρόνια. Είναι σύνθετα ζητήματα και καθόλου εύκολα στην κατανόησή τους.
Τα live σου είναι πάντα ιδιαίτερα και απρόβλεπτα. Τι θα πρέπει να περιμένουμε λοιπόν από την επερχόμενη εμφάνισή σου στο Borderline Festival 2018;
Αν με έβλεπες να παίζω 3 βραδιές στη σειρά, θα καταλάβαινες πόσο λεπτομερώς σχεδιασμένα και προβαρισμένα είναι τα live μου. Σας παρακαλώ μην περιμένετε να βιαστώ: θα πάω με τους δικούς μου ρυθμούς. Θα παίξω μουσική από τα βάθη της ψυχής μου.
{youtube}U7iW5OEeCUw{/youtube}
