Εδώ και χρόνια πορεύεται με συνέπεια, πάθος και σεμνότητα στα παραδοσιακά μονοπάτια της Κάτω Ιταλίας. Βουτά στις ρίζες, αντλεί από εκεί τα πιο ουσιαστικά στοιχεία και τα μετουσιώνει στο σήμερα, μέσα από έναν συνδυασμό αυθεντικότητας και αγάπης για τη ζωή. Μουσικές δονήσεις φαντασίας και ευαισθησίας υπηρετούν έτσι την εξωστρεφή αλλά και τη μελαγχολική ενίοτε καρδιά μιας μουσικής που γεννιέται μέσα από τις «απαγορευμένες» στάχτες της. Η Enza Pagliara θα επισκεφτεί την Αθήνα για μία μοναδική συναυλία, αυτήν την Πέμπτη 26 Ιανουαρίου στην αίθουσα του Φιλολογικού Συλλόγου Παρνασσός....
Κατάγεστε από το Brindisi (Salento) της Κάτω Ιταλίας και έχετε επιλέξει να ασχοληθείτε επαγγελματικά με τη μουσική του τόπου σας. Πιστεύετε ότι οι ρίζες μας αποτελούν αναμφισβήτητη ή και «ανεπανόρθωτη» επιβολή πάνω μας; Υπάρχει κάτι από αυτό που ονομάζουμε κουλτούρα, το οποίο αφήνει σημάδι στους ανθρώπους και δεν τίθεται θέμα διαγραφής ή αποβολής του;
Θεωρώ ότι ο τόπος καταγωγής μάς αποτυπώνει και μας κάνει αναγνωρίσιμους ως μέλη μιας κοινωνίας και μιας κουλτούρας. Τα ίχνη τής τελευταίας καθορίζουν τις πολιτιστικές μας επιρροές, ακόμη και τον τρόπο με τον οποίο ο ήχος και ο ίδιος ο φυσικός χώρος αναπτύσσεται. Εκείνο που μπορούμε να δεχτούμε ή να απορρίψουμε από την κουλτούρα μας είναι κομμάτια της όποιας έκφρασής της, όμως σίγουρα η ουσία του πρωτογενούς υλικού δεν φεύγει από μέσα μας.
Τις τελευταίες δύο δεκαετίες είμαστε μάρτυρες μιας έντονης folk αναβίωσης, διάχυτης σε ολόκληρη την Ιταλία και ιδίως στον Νότο. Το σπουδαίο της όλης υπόθεσης είναι ο τρόπος με τον οποίο η νέα γενιά έκανε δικό της ένα κομμάτι αυτής της μουσικής παράδοσης. Ποιοι υπήρξαν κατά τη γνώμη σας οι κυριότεροι μοχλοί αυτού του κύματος;
Οι κινητήριες δυνάμεις που επέτρεψαν να αναπτυχθεί αυτό το θαυμάσιο και γεμάτο συγκινήσεις μουσικό κύμα στο Salento είναι κατά την άποψή μου οι εξής: το τοπικό συγκρότημα I Syd Sound System, η κινηματογραφική ταινία Pizzicata και το φεστιβάλ La Notte della Taranta. Μέσα σε 10 χρόνια, αυτοί οι τρεις παράγοντες –καθένας με τα δικά του μέσα και με το δικό του κοινό– προετοίμασαν το Salento για μια αληθινά απροσδόκητη μουσική και πολιτιστική ζύμωση. Από τη δεκαετία του 1990 η εργασία της ομάδας I Syd Sound System βοήθησε ώστε η διάλεκτος Salentino να αποκτήσει έναν πιο καθοριστικό ρόλο στην επικοινωνία αυτού του τόπου. Μάλιστα, εξασκώντας αυτές τις μουσικές «τελετές» και τους χορούς, οι νέοι ήρθαν ξανά σε επαφή με μια γλώσσα την οποία οι γονείς και το σχολείο είχαν σκληρά απαγορεύσει. Ως προς την ταινία Pizzicata του Edorando Winspear, που έχει γυριστεί εξολοκλήρου στο Salento, παρουσιάζει για πρώτη φορά στην οθόνη τραγουδιστές-θεματοφύλακες της τοπικής παράδοσης, ενισχύοντας έτσι την έννοια της αγροτικής κουλτούρας η οποία πρέπει να ανακτηθεί και να προστατευθεί. Προς τα τέλη της δεκαετίας του 1990 εξορμεί και το φεστιβάλ La Notte della Taranta –παρά τις μύριες πολεμικές και διαμάχες– φέρνοντας τη λαϊκή μουσική σε διαδικασία επαναγνωριμίας και αξιολόγησης, τόσο από τους ξένους όσο και από εμάς τους ίδιους.
Υπάρχει κάποια δική σας «αποστολή» αναφορικά με τη σύγχρονη ιταλική λαϊκή μουσική σκηνή;
Η προσωπική μου αποστολή για τη σύγχρονη ιταλική λαϊκή μουσική σκηνή είναι να συνεχίσει να παράγει ζωντανό ήχο σε αυτό που είναι η ίδια η κουλτούρα του τόπου μου.
Πολλοί κριτικοί έχουν την άποψη πως η φωνή σας είναι ιδανική για το είδος Pizzica, χάρη στον παθιασμένο, δραματικό και συνάμα γλυκό σας τόνο. Για εσάς πού βρίσκεται η «καρδιά» της λαϊκής μουσικής του Salento;
Για μένα η καρδιά της λαϊκής μουσικής του Salento ενυπάρχει στα πολυφωνικά τραγούδια και στον χαρακτηριστικό ρυθμό pizzica.
Αλήθεια, σε τι βαθμό επηρεάζονται οι πηγές έμπνευσης και το ύφος των συνθέσεών σας σε σχέση με τον ρόλο σας ως ερμηνεύτρια αυτής της μουσικής;
Κατά τη διάρκεια της καριέρας μου έχω τραγουδήσει σε διαλέκτους της Κάτω Ιταλίας, της Σαρδηνίας, της Κορσικής, της Πορτογαλίας, της Ισπανίας, ακόμη και σε αρχαία ελληνικά (παράσταση Χοηφόρες του Αισχύλου σε μουσική της Giovanna Marini). Αυτό που ενώνει όλα τούτα τα μέρη είναι η δύναμη των προγόνων και των παραδοσιακών ήχων. Εκεί που το τραγούδι είναι μια δήλωση της ύπαρξης.
Ως μια από τις βασικές ερμηνεύτριες του Ensemble La Notte della Taranta, έχετε περιοδεύσει σχεδόν σε όλο τον κόσμο. Πως αντιλαμβάνονται στο εξωτερικό την παράδοση και τον χαρακτήρα της μουσικής σας;
Το Ensemble La Notte della Taranta έφερε τη μουσική τού Salento στην Κίνα, στην Αμερική, στην Ευρώπη, σε Αραβικές χώρες και σ’ άλλα μέρη. Το σπουδαίο είναι ότι σε κάθε μας παράσταση το κοινό εμπλέκεται μοναδικά. Συχνά ο χορός και τα επαναληπτικά μελωδικά μοτίβα αποτελούν πολύτιμο αρωγό στο να συμμετέχουν πιο ενεργά οι άνθρωποι σε ό,τι εκφράζουμε στη σκηνή.
Ας μιλήσουμε λίγο και για τη δισκογραφική σας πορεία. Υπάρχει μια διακριτή απόσταση ανάμεσα στα άλμπουμ Donna De Coppe (2002) και Frunte De Luna (2009). Μήπως αυτή η «Γυναίκα του Κυπέλλου» ακόμη «ταξιδεύει» με/προς το Φεγγάρι;
Το άλμπουμ Donna De Coppe ετοιμάστηκε στα 2002, μα κυκλοφόρησε το 2005 στη World Music. Από την άλλη, η δουλειά Frunte De Luna βγήκε στην εταιρεία Unda Maris το 2008 και έναν χρόνο μετά ανατυπώθηκε και διανεμήθηκε από τον εκδοτικό οίκο Anima Mundi.
Έχετε επισκεφθεί ουκ ολίγες φορές τη χώρα μας και έχετε συνεργαστεί με Έλληνες καλλιτέχνες, όπως τη Σαβίνα Γιαννάτου ή τους Encardia. Το έργο που θα παρουσιάσετε στις 26 Ιανουαρίου στον Φιλολογικό Σύλλογο Παρνασσός πώς διαφοροποιείται από άλλες σας συναυλίες; Κάποιες εκπλήξεις, ίσως, για τους θαυμαστές σας;
Η νέα μου δουλειά Bona Crianza θα κυκλοφορήσει τον Μάιο του 2012, συμμετείχε όμως τον περασμένο Νοέμβριο στο Festival Delle Culture e del Turismo και περιλαμβάνει την αφρόκρεμα των μουσικών με τους οποίους συνεργάστηκα όλα αυτά τα χρόνια: Antongiulio Galeandro (φυσαρμόνικα), Redi Hasa (βιολοντσέλο), Gianluca Longo (κιθάρα και μαντόλα). Το έργο στην ολοκλήρωσή του θα έχει μπάσο τούμπα, μια σειρά από κρουστά και τη συμμετοχή τού πολυφωνικού σχήματος Contadine E Trattoristi Di Torchiarolo. Στην Αθήνα την Πέμπτη θα είμαστε αυτό το κουαρτέτο (Pagliara/Galeandro/Hasa/Longo) και θα παρουσιάσουμε κομμάτια του νέου έργου. Δεν μπορούμε να αποκαλύψουμε κάτι άλλο... Η αληθινή έκπληξη!
