Συγκρότημα-σημαία του νεοϋορκέζικου no wave πίσω στα 1980s και από τα πιο επιδραστικά ονόματα του αμερικάνικου post-punk ήχου, οι Swans ανασχηματίστηκαν στις αρχές του 2010 και επέστρεψαν με ένα άλμπουμ που κατάφερε και μπήκε σε πολλές λίστες με τα καλύτερα της περσινής χρονιάς (My Father Will Guide Me Up A Rope To The Sky). Τώρα, έρχονται από την Αθήνα για συναυλία (Πέμπτη 14/4, στο Gagarin) και με την αφορμή αυτή η Ελένη Μητσιάκη τα είπε μέσω Skype με τον ιδρυτή τους Michael Gira...
Σε λίγες μέρες θα σας καλωσορίσουμε για ακόμη μία φορά στην Αθήνα, μετά τη συναυλία του 2003 στο An, όπου παίξατε με τον πρωτοεμφανιζόμενο τότε Devendra Banhart. Τι αναμνήσεις έχετε από τη βραδιά εκείνη;
Για να είμαι ειλικρινής, δεν θυμάμαι και πολλά από το live της Αθήνας, εκτός από ένα περιστατικό που συνέβη πάνω στη σκηνή. Τραγουδούσα καθισμένος σε ένα μεταλλικό σκαμπό και, καθώς με είχε παρασύρει η μουσική, άρχισα να χτυπάω πολύ έντονα το πόδι μου στον ρυθμό. Ξαφνικά εκσφενδονίστηκα στον αέρα κι έσκασα με την πλάτη στη σκηνή (γελάει). Ήταν πολύ κωμικό και ταυτόχρονα με έκανε να ντραπώ πολύ. Ελπίζω να μην κατέστρεψα τελείως την εικόνα μου (γελάει).
Σίγουρα είναι κάτι που δεν ξεχνιέται, αν και λίγο θα απασχόλησε τους θαυμαστές σας. Και μιας και ξεκινήσαμε την κουβέντα μας λίγο ανάποδα, μιλώντας για live, να σας μεταφέρω την επιθυμία αρκετών θαυμαστών, που ελπίζουν αυτή τη φορά να έχετε μαζί σας ένα εντυπωσιακό merchandise –και κυρίως βινύλια!
Α, αλήθεια; Το εκτιμώ πολύ αυτό. Αν και η μεταφορά δεν είναι εύκολη και στοιχίζουν, θα προσπαθήσω να τους ικανοποιήσω, φέρνοντας όσα περισσότερα μπορώ.
Γυρνώντας στο παρελθόν, πότε νιώσατε να σας ελκύει η μουσική; Υπήρξε κάποια στιγμή στη ζωή σας που έπαιξε καθοριστικό ρόλο στην απόφασή σας να ασχοληθείτε με αυτή; Και ποιες ήταν οι πρωταρχικές σας επιρροές;
Χμμ... Αυτό έχει πλάκα... Όπως οι περισσότεροι άνθρωποι που ακούνε ροκ μουσική φαντάζονται κάποια στιγμή τους εαυτούς τους ως ροκ σταρς, έτσι κι εγώ φαντασιωνόμουν κάτι αντίστοιχο. Πρέπει να ήμουν γύρω στα 14, το 1969, όταν πήγα σε ένα φεστιβάλ στο Βέλγιο –ήμουν πάντα ένας μικρός φυγάς– για να δω τους Pink Floyd. Ήταν μια συγκλονιστική εμπειρία που με σημάδεψε έντονα και νομίζω πως κάπου εκεί μου καρφώθηκε η ιδέα να ασχοληθώ με τη μουσική. Έτσι, πολύ σύντομα, στις αρχές του 1970, παίζαμε με τις κιθάρες τραγούδια των Rolling Stones μαζί με έναν φίλο, ενώ 2-3 φορές που γύρισα την Αμερική με ωτοστόπ συνήθιζα να παίζω φυσαρμόνικα, συνοδεύοντας άλλους μουσικούς. Άρχισα όμως να παίρνω στα σοβαρά τη μουσική την εποχή του πανκ, γύρω στα 1977. Σπούδαζα τότε σε μία σχολή τέχνης κι, όταν ήρθα σε επαφή με την πανκ ιδεολογία, θεώρησα φυσιολογικό να παρατήσω τις σπουδές μου για να ακολουθήσω αυτό που στα μυαλό μου φάνταζε πιο σχετικό και επείγον, την πανκ μουσική. Έτσι ξεκίνησα να μαθαίνω μπάσο και κιθάρα και, γύρω στις αρχές του 1980, δημιούργησα τους Swans.
Θυμάστε την πρώτη σας εμφάνιση στη σκηνή;
Φυσικά! Ήταν με ένα πανκ σχήμα που είχα στο Λος Άντζελες πριν τους Swans, τους Little Cripples. Ήμασταν στο Σαν Φρανσίσκο και ανοίξαμε τη συναυλία του πανκ γκρουπ της φιλενάδας μου Alice Bag, των Bags. Παίξαμε στο Death Club, ένα μέρος που μάζευε όλους τους πανκ και ήταν θυμάμαι εκπληκτικά! Εκεί γνώρισα και τον Jello Biafra.
Υπήρξαν λοιπόν καλλιτέχνες ή έργα που σας ενέπνευσαν;
Αρκετοί σε διάφορες φάσεις της ζωής μου. Οι Pink Floyd ήταν μια από τις πρώιμες επιρροές. Στην πανκ περίοδό μου, όταν και άρχισα να παίζω μουσική, είναι περίεργο ότι δεν με επηρέασε τόσο η μουσική πανκ όσο η μουσική των Stooges, Kraftwek, SPK, Suicide και Glenn Branca. Διαφορετικά είδη μουσικής, τα οποία δεν ήθελα να αντιγράψω, αλλά να δημιουργήσω κάτι νέο, αληθινά δικό μου. Άκουγα πάντως πολλά, οπότε είναι δύσκολο να πω πως κάτι με επηρέασε ή με ενέπνευσε. Βρίσκω υπέροχα όμορφη τη μουσική του Nick Drake, ενώ θεωρώ αποκαλυπτική και οργιώδη αυτή του Gorecki!
Πέθανε πρόσφατα... Οι συμφωνίες του είναι πράγματι εκπληκτικές.
Ναι! Οι περισσότεροι γνωρίζουν την 3η συμφωνία, η οποία είναι πολύ ωραία, αλλά προσωπικά προτιμώ την 2η που είναι (επιφώνημα θαυμασμού) Gotterdammerung (το λυκόφως των Θεών!). Ακούω λοιπόν ή με ενδιαφέρουν τελείως διαφορετικά πράγματα. Κάποια περίοδο είχα μάλιστα επηρεαστεί από τη δουλειά σκηνοθετών, όπως ο Κουροσάβα, ο Σκορσέζε, o Πολάνσκι.
Είναι λίγο περίεργο που αναφέρετε ονόματα σκηνοθετών κι όχι συνθετών κινηματογραφικής μουσικής...
Ναι. Αν και μου αρέσει για παράδειγμα ο Ennio Morricone, πέρασα ένα μεγάλο διάστημα στο οποίο έβλεπα ασταμάτητα ταινίες. Ήταν λίγο πριν το τέλος των Swans, το 1995-97, όταν άρχισα να σκέφτομαι τους δίσκους περισσότερο ως σάουντρακ ταινιών, παρά ως συλλογές τραγουδιών. Μέχρι το τέλος (το 1997) τα μουσικά ιντερλούδια μεταξύ των τραγουδιών απέκτησαν για μένα μεγαλύτερη βαρύτητα από τα ίδια τα τραγούδια. Κάπως έτσι είναι τα τραγούδια των «νέων» Swans. Εκτενείς εκδοχές. Ακόμη και στα live μας υπάρχουν μακροσκελή ηχητικά περάσματα διάρκειας 25΄-30΄. Και κάπου εκεί θα επικεντρωθεί και το επόμενο άλμπουμ μας.
Πέρα λοιπόν από τα κινηματογραφικά οράματα που έχει η μουσική των Swans, υπάρχουν και κάποιοι συγγραφείς οι οποίοι έχουν επηρεάσει τους στίχους σας;
Πλέον όχι... Παλιότερα, είχα μανία με τα διαφημιστικά σλόγκαν. Αυτά στην τηλεόραση, στα τοιχοκολλημένα διαφημιστικά στο δρόμο, τα σλόγκαν στη μόδα ή εκείνα με πολιτικό περιεχόμενο. Μου άρεσε η αμβλύτητα και η αμεσότητά τους. Είναι κάτι που σε χτυπά κατάμουτρα, αλλά αν πλησιάσεις πιο κοντά θα δεις ένα σωρό κρυμμένα μηνύματα. Με ενδιέφεραν πολύ τότε. Τώρα όμως είμαι απλά ένα σώμα κι ένα μυαλό που δουλεύει και προχωρά μπροστά. Οπότε δεν σκέφτομαι αν κάτι με επηρεάζει ή όχι.
Επιστρέφοντας στους Swans, στάθηκε δύσκολη απόφαση να αναγεννήσετε το συγκρότημα; Σας απασχόλησε καθόλου η απήχηση που θα είχε στον κόσμο η επανεμφάνισή σας στο μουσικό προσκήνιο; Γιατί μετά τον περσινό σας δίσκο My Father Will Guide Me Up A Rope To The Sky μεταπηδήσατε από ένα αφιερωμένο και πιο καλτ κοινό σε ένα ευρείας αποδοχής.
Δεν ήξερα πραγματικά τι να περιμένω... Αποφάσισα την επανένωση για καθαρά καλλιτεχνικούς και πειραματικούς λόγους. Ήθελα να προχωρήσω ακόμη παραπέρα και να δοκιμαστώ, μιας και ένιωθα πως η δουλειά μου ως Angels Of Light γινόταν αρκετά προβλέψιμη. Ένιωσα την ανάγκη να πάω τα τραγούδια των Swans παραπέρα, σε μια πιο «φορτωμένη» ηχητικά διάσταση. Έτσι πήρα τραγούδια που είχα γράψει ως Angels Of Light, τα επέκτεινα μουσικά και τα έκανα τραγούδια των Swans. Ήταν μια πρόκληση τεράστια και τρομακτική συνάμα, γιατί δεν ήξερα τι αποτέλεσμα θα έβγαινε. Τελικά πέτυχε. Και είμαι σίγουρος πως ο επόμενος δίσκος μας θα είναι ένας πραγματικός δίσκος Swans. Δοκιμάζουμε ήδη κάποια από τα τραγούδια του στα live μας και είμαι πραγματικά ικανοποιημένος. Μπορώ να πω πως θα είναι γεμάτος δυναμικές και σχεδόν ζωώδεις ενορχηστρώσεις!
Πότε υπολογίζετε να κυκλοφορήσει αυτός ο νέος δίσκος;
Τώρα περιοδεύουμε ασταμάτητα. Το Ιούλιο όμως που θα είμαστε στο Βερολίνο, θα βρούμε λίγο χρόνο για το στούντιο, μετά λίγο τον Σεπτέμβριο, προετοιμασία τους επόμενους μήνες και κάπου εκεί στις αρχές του 2012 θα κυκλοφορήσει ένα επετειακό άλμπουμ για τα 30 χρόνια των Swans, το οποίο θα περιλαμβάνει κι ένα DVD με live εμφανίσεις καθώς και κάποια, ας πούμε, ιστορικά στοιχεία. Ίσως να περιλαμβάνει και μια σειρά από live συγκροτημάτων που έχουν επηρεαστεί από τους Swans και θα τα επιλέξω ο ίδιος για να εμφανιστούν στη σκηνή μαζί μας.
Πολύ ενδιαφέρον αυτό! Να σας καλέσουμε τότε για άλλη μια φορά στην Ελλάδα;
Ναι, πολύ ευχαρίστως!
Μιας και μιλάμε για το νέο άλμπουμ σας, ποια είναι ακριβώς η συνθετική διαδικασία που ακολουθείτε;
Ξεκινάω αρχικά με τις συγχορδίες στην ακουστική κιθάρα, τραγουδώντας τη μελωδία και τους στίχους. Μετά, μαζί με το υπόλοιπο συγκρότημα, αρχίζουμε σιγά-σιγά να χτίζουμε οργανικά το κομμάτι, το οποίο τις περισσότερες φορές αλλάζει εντελώς, μιας και πάντα υπάρχουν ιδέες άλλων που βρίσκω ενδιαφέρουσες. Κάποιες φορές πηγαίνω στο στούντιο με ένα ρυθμικό σχήμα το οποίο έχει κολλήσει στο μυαλό μου και δουλεύουμε πάνω σε αυτό. Όπως είπα όμως και πιο πάνω, αυτή τη στιγμή είμαστε ένα ζωντανό και δυναμικό συγκρότημα και μας ενδιαφέρει περισσότερο η ηχητική εμπειρία από ένα δουλεμένο στη λεπτομέρεια κομμάτι.
Υπάρχει η σκέψη να «επισκεφτείτε» ξανά παλιότερα τραγούδια σας και να τους δώσετε καινούργια μορφή με τους νέους Swans;
Όταν βρεθήκαμε ξανά με τους Swans και αρχίσαμε να κάνουμε σχέδια για περιοδεία, προβληματιστήκαμε έντονα για τα τραγούδια που θα παίξουμε. Δεν θέλαμε να συμπεριλάβουμε πολλά από το παρελθόν. Και καθώς ένιωσα μια έλξη προς τα πιο παλιά, τα οποία είχαν μια πιο αγνή και μπλουζ χροιά, τα προσθέσαμε. Έτσι παίζουμε μόνο δύο τραγούδια, το “Sex, God, Sex” και το “I Crawled”, το οποίο έχει πλέον διάρκεια 25 λεπτά, οπότε είναι σχεδόν ένα νέο τραγούδι!
Είναι σαν οι ίδιοι να κάνετε ένα remix στα τραγούδια σας...
Ακριβώς! Ακόμη και τα τραγούδια του τελευταίου μας δίσκου, μεταμορφώνονται στις συναυλίες. Πιστεύω πως δεν έχει νόημα να παρουσιάζεις τα τραγούδια του στούντιο άλμπουμ με την ίδια μορφή στα live. Mε αυτή τη λογική, τα τραγούδια μας βρίσκονται σε μια διαρκή διαδικασία σύνθεσης και επεξεργασίας.
Οι Swans, πριν τη διάλυσή τους, παρουσίαζαν συχνά μια εικόνα βίαιη και προκλητική. Νιώσατε ποτέ, όσο βρισκόσασταν στη σκηνή, πως το παρατραβήξατε; Και ήταν ίσως κι αυτός ο λόγος που αποφασίσατε τότε να σταματήσετε;
Εννοείτε να με συλλάβουν όσο είμαι στη σκηνή; (γέλια).
Κι αυτό, αλλά αναφέρομαι κυρίως σε εσωτερικές σας σκέψεις!
Για να είμαι ειλικρινής, ναι... Αρκετές φορές. Σκέφτομαι όμως πως ήταν μια δυσβάσταχτη και ταυτόχρονα πνευματική εμπειρία. Για μένα, δεν είναι μόνο μουσική. Κι ούτε είναι εύκολο. Με γεμίζει όμως πνευματικά όσο τίποτα άλλο. Είναι μια τεράστια έκρηξη χαράς.
Ίσως έτσι εξηγείται και η απίστευτη ένταση που έχει η μουσική στα live σας; Κάποιοι πραγματικά δεν αντέχουν τα ντεσιμπέλ σας.
Ναι. Είναι όμως προσπάθεια να βιώσεις κάτι. Η έντασή μας δεν είναι επίθεση. Σκέψου το σαν εξωσωματική εμπειρία. Φαντάσου πως το σώμα σου αποτελείται από πολλούς κόκκους πούδρας. Ξαφνικά έρχομαι και σου ρίχνω ένα ποτήρι νερό. Διαλύεσαι. Αυτό ακριβώς θέλω να πετύχω στα live.
Ωραία παρομοίωση! Αφήνοντας για λίγο τους Swans, υπάρχουν σκέψεις για μελλοντικούς πειραματισμούς και projects (εκτός από τους Angels Of Light είχατε τους The Body Lovers, The Body Haters);
Αυτή τη στιγμή όχι, καθόλου. Αφιερώνω όλο τον χρόνο και την ενέργειά μου στους Swans. Και, δυστυχώς, έχω παραμελήσει και τη δισκογραφική μου εταιρεία.
Πώς αντιμετωπίζει αλήθεια η δισκογραφική σας, η Young God Records, το θέμα του downloading; Ειδικά τώρα που αρκετός κόσμος είναι σε δυσχερή οικονομική κατάσταση;
Ένας λόγος που η εταιρεία μου δεν υπογράφει πλέον άλλους καλλιτέχνες είναι γιατί δεν έχω τα οικονομικά μέσα να τους υποστηρίξω. Ξοδεύω χιλιάδες δολάρια για κάθε καλλιτέχνη, ατελείωτες ώρες που περνάω μαζί τους μέσα κι έξω από το στούντιο, απίστευτη ενέργεια και άγχος για την προώθηση των δίσκων και ξαφνικά νιώθω πως με κλέβουν «κατεβάζοντας» τους δίσκους... Αν συνεχίσει λοιπόν αυτό, είναι αδύνατον να επιβιώσει η εταιρεία. Δεν γνωρίζω τι σημαίνει κάτι τέτοιο για το μέλλον της μουσικής βιομηχανίας, αλλά σίγουρα σημαίνει κάτι.
Το τοπίο είναι ασφαλώς ομιχλώδες. Γι’ αυτό ολοένα και περισσότερα συγκροτήματα προσπαθούν να κυκλοφορήσουν μόνα τους δίσκους ή στρέφονται σε πλατφόρμες όπως το pledgemusic.
Ναι, αλλά δεν είμαι και πολύ σίγουρος για το αποτέλεσμα ή την ποιότητα μιας homemade παραγωγής. Στα δικά μου αυτιά δεν είναι καθόλου ελκυστικός ο ήχος ενός δωματίου. Προτιμώ τα στούντιο με επαγγελματίες ηχολήπτες. Προτιμώ το παραδοσιακό άλμπουμ από ένα πειραματικό έργο τέχνης. Είναι πάντως λυπηρό να μην υπάρχουν μελλοντικά οι οικονομικές δυνατότητες για στούντιο άλμπουμ. Ευτυχώς μπορώ να το κάνω ακόμη με τους Swans που έχουν ένα δικό τους κοινό. Δεν μπορώ όμως πλέον να το κάνω με την εταιρεία μου για νέους καλλιτέχνες. Υπάρχει π.χ. ένας εξαιρετικός τραγουδοποιός στην Young God Records, ο Wooden Wand, με τον οποίο κάναμε πρόσφατα έναν πανέμορφο δίσκο και σύντομα θα βγάλω και τον επόμενό του, καθώς κι ένας κιθαρίστας, ο James Blackshaw. Αυτοί οι δύο με ενδιαφέρουν πολύ.
Εκτός εταιρείας, υπάρχουν καλλιτέχνες με τους οποίους θα θέλατε να συνεργαστείτε;
Η Lady Gaga! Δεν έχω αγοράσει ποτέ δίσκους της, αλλά είναι σίγουρα ένα εννοιολογικό ποπ φαινόμενο. Τη βρίσκω αρκετά διασκεδαστική και αναρωτιέμαι πώς θα ήταν να μοιραστώ μαζί της τη σκηνή (γέλια).
Έχετε καθόλου τον χρόνο ή το κουράγιο να ακούτε μουσική όταν βρίσκεστε στο σπίτι;
Κουράγιο! Το θέσατε ωραία (γέλια). Αν και οι στιγμές αυτές είναι σπάνιες, προτιμώ να ακούω roots music, Hank Williams, Merle Haggard, Howlin’ Wolf, Muddy Waters, James Brown…
Γνωρίζετε κάποιο ελληνικό συγκρότημα;
Δυστυχώς όχι... Δεν υπήρξε όμως κάποιο πολύ διάσημο στη δεκαετία του 1960;
Εννοείτε τους Aphrodite’s Child;
Nαι, ναι. Αυτοί μου άρεσαν πολύ! Πρόσφατα έλαβα κι ένα mail από μια Ελληνίδα μουσικό, η οποία με ρωτούσε τι να κάνει με την καριέρα της. Της απάντησα «δεν έχω ιδέα... απλά να πιστεύεις στις δυνατότητές σου».
Μια τελευταία ερώτηση πριν κλείσουμε. Κάποτε είχατε γράψει ένα βιβλίο, μια σειρά μικρών ιστοριών με τίτλο The Consumer. Υπάρχουν σχέδια για κάποιο νέο βιβλίο;
Ίσως... όταν πάρω σύνταξη! (γέλια)
Ευχαριστώ πολύ για τον χρόνο σας! ανυπομονούμε για το live στις 14 του μήνα.
Ευχαριστώ κι εγώ και σας περιμένω στη συναυλία! Κι ελπίζω αυτή τη φορά να έχω λίγο χρόνο για να δω και την πόλη σας, μιας και την τελευταία φορά με τον Devendra (Banhart) προλάβαμε να δούμε μόνο την Ακρόπολη.
