Πρόσφατα, ο γνωστός σε όλους Αλέξης Καλοφωλιάς (Alex K), μαζί με τον Κτίρια τη Νύχτα κυκλοφόρησαν, από την Inner Ear Records, μια ξεχωριστή και πρωτοποριακή δουλειά. Βασισμένα σε κείμενα του Alex K, ο οποίος έγραψε επίσημα, για πρώτη φορά, ελληνικό στίχο, τα 8 τραγούδια του άλμπουμ, ντυμένα με τα ηχοτοπία του Κτίρια τη Νύχτα, ξεχωρίζουν από τη σοδεία του 2024. Εδώ, οι δύο καλλιτέχνες συζητούν για το πώς προέκυψε αυτή η συνεργασία.
Πώς γεννήθηκε αυτή η σύμπραξη;
Γ: Γνωριστήκαμε με αφορμή την ταινία μικρού μήκους Τελευταία Πνοή του Χάρη Ραφτογιάννη, στην οποία πρωταγωνιστούσαν η Βαγγελιώ Ανδρεαδάκη με τον Αλέξη κι εγώ είχα γράψει τη μουσική και επιμεληθεί το sound design.
Α: Στη συνέχεια, όταν προέκυψε το τραγούδι "Eight Minutes (Mama)" για το ντοκιμαντέρ του Θωμά Σίδερη Let Me Breathe, σκέφτηκα τον Γιώργο για τη μείξη και την παραγωγή. Τον ήξερα από τις δικές του δουλειές και μου άρεσε η ελευθερία και το «βλέμμα» του. Το συγκεκριμένο τραγούδι είχε στίχους του Βασίλη Μανέλλα σε μετάφραση τη Μαρίας Μανωλέλη, και σκέφτηκα πως θα ήταν όμορφο να χωρέσουν τόσες πολλές «φωνές» στο ίδιο κομμάτι, από διαφορετικές πλευρές. Καθώς αυτό πήγε πολύ καλά, μας άρεσε το κλίμα που είχαμε χτίσει μεταξύ μας και η ιδέα να φτιάξουμε κάτι ολοκληρωμένο μαζί∙ έτσι ξεκίνησε η συνεργασία μας.
Για να συνεργαστούν δύο μουσικοί, χρειάζεται να έχουν κοινές επιρροές, αισθητική ή αξίες;
Γ: Το μόνο που χρειάζεται είναι αμοιβαίος σεβασμός.
Α: Σίγουρα αμοιβαίος σεβασμός και ίσως περιέργεια για το τι θα μπορούσε να προκύψει.
Θέλετε να πείτε λίγα λόγια και για τους υπόλοιπους που συνεισέφεραν;
Γ: Είναι άνθρωποι που, με ξεχωριστό τρόπο, έχουν συνδεθεί μαζί μας μέσα στα χρόνια: ο Φώτης Σιώτας έπαιξε βιόλα, ο Κώστας Χρυσόγελος ντραμς και η Θάλεια Ιωαννίδου τρομπέτα, ενώ δύο κομμάτια ερμηνεύει η Κίκα, στην οποία ανήκουν και οι φωτογραφίες του άλμπουμ. Τους ευχαριστούμε όλους από καρδιάς.
Α: Ο καθένας βρέθηκε στο άλμπουμ για διαφορετικό λόγο, αλλά όλοι συνεισέφεραν με απίστευτη γενναιοδωρία και διάθεση. Ο Φώτης συνέβαλλε με μουσικές φράσεις που μεταμόρφωσαν τα κομμάτια σε ένα πολύ κρίσιμο σημείο της παραγωγής και άνοιξαν άλλα «παράθυρα» στο υλικό. Ο Κώστας έδωσε στα κομμάτια έναν «ανθρώπινο» ρυθμό, ενώ η Θάλεια πρόσθεσε ένα ηχόχρωμα που συμπλήρωσε το κομμάτι με πολύ ιδιαίτερο τρόπο. Η Κίκα ήταν μαζί μας από την αρχή και η επιλογή της για το «Αν Ποτέ» προέκυψε αβίαστα, όταν έκανε έναν οδηγό για το συγκεκριμένο κομμάτι και νιώσαμε ότι ήταν ακριβώς αυτό που έπρεπε.
Υπήρξαν άλλα album ή γενικότερα καλλιτεχνικά έργα που στάθηκαν «οδηγοί» σας για το αποτέλεσμα είτε εγχώρια είτε διεθνή;
Γ: Όχι επί τούτου. Στις συζητήσεις που κάναμε αναπόφευκτα αναφερόμασταν σε διάφορα έργα, αυτό όμως συνέβαινε στα πλαίσια της ανάπτυξης ενός κοινού κώδικα επικοινωνίας μεταξύ μας.
Α: Ήταν περισσότερο ο κινηματογράφος και η πολιτικοκοινωνική κατάσταση που μας έδωσαν θέματα για συζήτηση στις συναντήσεις μας, αλλά δεν σχετίζονταν άμεσα με το υλικό του δίσκου. Κάπως σαν παιχνίδι, ψηλαφίζαμε ο ένας το φάσμα των επιρροών του άλλου και χαιρόμαστε όταν προέκυπταν κοινά σημεία.
Η αφήγηση σχετίζεται ενδεχομένως με τη λογοτεχνία και την ποίηση; Εξάλλου, γνωρίζουμε τις καλαίσθητες δουλειές του Alex K στις μεταφράσεις.
Α: Ευχαριστώ πολύ. H λογοτεχνική δημιουργία είναι παντού, σαν καθημερινή πράξη στις κουβέντες μας, στις σκέψεις μας, παντού.
Πώς ήταν η διαδικασία συγγραφής ελληνικού στίχου;
Α: Ρευστή, σχεδόν σαν αυτόματη γραφή. Τα κείμενα γράφτηκαν μέσα σε ένα βράδυ, εκτός από το «Μία Εκτίμηση», για το οποίο οι στίχοι υπήρχαν από πολύ παλιά. Νομίζω ότι ήταν ένα ζητούμενο αυτό στη διαδικασία της δημιουργίας του άλμπουμ, να αποτυπωθεί μία «στιγμή» στη πορεία και των δυο μας, κάτι στο οποίο ίσως θα μπορούμε να επιστρέφουμε στο μέλλον και να προσδιορίζουμε το συναισθηματικό μας αποτύπωμα τη συγκεκριμένη περίοδο.
Διακρίνω στον ήχο έναν συνδυασμό παλιών και σύγχρονων στοιχείων. Ισχύει και για σας;
Γ: Κατά μία έννοια, όλα είναι παλιά και όλα μπορεί να είναι σύγχρονα την ίδια στιγμή.
Υπάρχουν σχέδια για live;
Α: Το όλο πράγμα γεννήθηκε για να καταγραφεί βασικά στο στούντιο, αλλά αν υπάρξουν οι κατάλληλες συνθήκες δεν είμαστε αρνητικοί.
Έχοντας και εσείς τέτοια στοιχεία, θέλω να προσθέσω ότι τα τελευταία χρόνια παρακολουθούμε ότι η ηλεκτρονική μουσική εισέρχεται όλο και περισσότερο ακόμα και σε pop και rock παραγωγές. Πιστεύετε ότι μελλοντικά θα αποκτήσει ακόμα μεγαλύτερο χώρο ή αυτόν τον χώρο τον έχει ήδη καταλάβει το hip hop;
Γ: Η ηλεκτρονική μουσική έχει εισέλθει στις pop και rock παραγωγές ήδη από τα 60s και όλοι οι πιθανοί συνδυασμοί αυτών των στοιχείων έχουν γίνει μέχρι τα τέλη των 80s, πιθανόν και αρκετά νωρίτερα. Η ανάμιξη φαινομενικά ετερόκλητων ήχων είναι κάτι που συνέβαινε από την αρχή της ιστορίας της μουσικής – για αυτό, εξάλλου, έχει εξελιχθεί σε αυτό το αχανές ηχητικό φάσμα που υπάρχει σήμερα - και θα εξακολουθεί να συμβαίνει στο διηνεκές, με κάθε νέο ηχόχρωμα που εφευρίσκεται ή ανακαλύπτεται να ενσωματώνεται στο δεδομένο μουσικό σύμπαν του εκάστοτε τόπου και χρόνου. Έτσι, εδώ και αρκετά χρόνια, έχουμε φτάσει σε ένα σημείο που δεν έχει πια νόημα να μιλάμε για είδη, πόσο μάλλον για την πρόσμιξη στοιχείων από το ένα είδος στο άλλο. Κι αν εξακολουθούμε να χρησιμοποιούμε αυτούς τους όρους για πρακτικούς λόγους, πλέον είναι περισσότερο η ρυθμολογία που προσδιορίζει το είδος, παρά η υφή των ήχων, οι οποίοι προκύπτουν από την αρμονική συνύπαρξη μουσικών στοιχείων που κάποτε ίσως θεωρούνταν αταίριαστα.
Στην περιγραφή του album στο YouTube γράφετε πως είναι ένα πολύτιμο καταφύγιο απέναντι σε έναν κόσμο που συνεχίζει να γίνεται ολοένα πιο σκληρός και παράλογος. Γιατί οδηγείται ο κόσμος στην τέχνη;
Γ: Διότι θέλει να συνδιαλλαγεί, είτε με τον εαυτό του, είτε με τους γύρω του. Αυτός ο διαρκής διάλογος μεταξύ δημιουργού και αποδέκτη βοηθάει στο να αντιλαμβανόμαστε τον κόσμο πιο βαθιά.
Α: Από την πλευρά του δημιουργού, γιατί το να δηλώσεις την παρουσία σου με τους δικούς σου όρους που έχουν να κάνουν με τη φαντασία σου, την αισθητική σου και τα βιώματά σου είναι ζωτικό. Από την πλευρά του δέκτη -όλοι είμαστε δέκτες και πομποί με τον τρόπο του ο καθένας- γιατί το κοινό βίωμα επικυρώνει τη συνύπαρξή μας και φέρνει στο προσκήνιο τις αγωνίες, τις επιθυμίες και τις ελπίδες μας με τρόπο που μας αλλάζει και μαζί αλλάζει και την πραγματικότητα που μας περιβάλλει. Σήμερα εκτός των άλλων, η τέχνη παρέχει μια αίσθηση συνοχής σε έναν κατακερματισμένο, βάρβαρο κόσμο.
Πώς βλέπετε τον κόσμο σήμερα και τι σας δίνει δύναμη;
Γ: Ο κόσμος είναι και θα εξακολουθεί να γίνεται όλο και πιο απάνθρωπος και άδικος. Μου δίνει δύναμη η σύντροφός μου και οι άνθρωποι που αγωνίζονται καθημερινά για την αυτονόητη δικαιοσύνη, σε κάθε κλίμακα της ζωής.
Α: Συμφωνώ με τον Γιώργο, μόνο όσοι εθελοτυφλούν μπορούν να νιώθουν αισιόδοξοι. Έχουμε μπει σε ένα τούνελ που δεν ξέρουμε πού θα μας βγάλει, η ακροδεξιά καλπάζει παντού, οι οικονομικές και πολιτικές κλίκες εξουσίας έχουν ακυρώσει όλες τις δικλείδες ασφαλείας για αληθινή ζωή και απειλούν ακόμα και την επιβίωση του είδους, αν δεν το αφανίζουν ήδη όπως γίνεται στην Παλαιστίνη και αλλού. Μου δίνει δύναμη η φιλία, ο έρωτας και οι μικρές πράξεις αλληλεγγύης που βλέπω καθημερινά γύρω μου.
Πώς καταφέρνει ένας καλλιτέχνης σήμερα να βιοπορίζεται μόνο από την τέχνη; Το να έχεις παράλληλες δουλειές βοηθάει ή όχι την καλλιτεχνική δημιουργικότητα;
Γ: Αυτό είναι ένα αρκετά μεγάλο θέμα με πολλές παραμέτρους, το οποίο στα πλαίσια μιας συνέντευξης είναι δύσκολο να καλυφθεί. Περιορίζοντάς το στον Ελλαδικό χώρο, θα έλεγα ότι αν σήμερα ένας πρωτοεμφανιζόμενος καλλιτέχνης θέλει να βιοπορίζεται μόνο από την τέχνη, χρειάζονται δύο πράγματα: το να λαμβάνει υπ’ όψη τι θέλει ο μέσος αποδέκτης και να μπορεί να διατηρεί μια δίοδο μεταξύ αυτού και του κοινού μονίμως ανοικτή, την οποία θα διαχειρίζεται με τρόπο τέτοιο που το έργο του όχι απλώς να κοινοποιείται, αλλά να επιβάλλεται σε όσο γίνεται περισσότερο κόσμο. Αν μόνο η καλλιτεχνική δημιουργικότητα είναι το ζητούμενο, αυτή θα πρέπει να μη σχετίζεται άμεσα με τον βιοπορισμό.
Α: Οι δύο αυτές πτυχές της τέχνης, η πράξη της δημιουργίας και το μοίρασμά της, συμβαίνουν σε δύο διαφορετικούς κόσμους. Τη στιγμή που φτιάχνεις κάτι βρίσκεσαι σε μία εσωτερική σφαίρα, όπου βρέθηκαν όλοι πριν από σένα και θα βρεθούν στο μέλλον όσοι δημιουργούν, ανεξάρτητα με το πλαίσιο, την μορφή και το περιεχόμενο του έργου. Όταν όμως κοινοποιείς αυτή τη δουλειά, βρίσκεσαι σε μια κοινή σφαίρα με τους άλλους. Αυτή η συνύπαρξη του προσωπικού και του συλλογικού σε μία ανθρώπινη πράξη είναι μαγική. Όμως, πέρα από τη χαρά που σου δίνει αυτό το μοίρασμα, οι λόγοι για τους οποίους μπορεί κάτι να έχει ανταπόκριση, άρα και να συμβάλλει πιθανόν στον βιοπορισμό σου, είναι άπειροι και έχουν να κάνουν περισσότερο με την τύχη και τις κατά καιρούς τάσεις που επικρατούν και λιγότερο με την οποιαδήποτε δική σου πρόθεση και τις επιδιώξεις σου. Σέβομαι απεριόριστα τους μουσικούς που ζουν αποκλειστικά από την τέχνη τους, αλλά δεν τους ζηλεύω∙ νομίζω πως –ειδικά στις μέρες μας- θα ήταν πολύ δύσκολο κάτι τέτοιο για μένα. Ούτε πιστεύω ότι για να έχει αντίκτυπο κάτι πρέπει να προέρχεται από ένα επαγγελματία. Ποτέ δεν το πίστευα∙ όλοι οι δρόμοι έχουν την ίδια αξία.
Το τελευταίο διάστημα βλέπουμε ότι τα εισιτήρια στις συναυλίες, ειδικά στα μεγάλα ονόματα, αυξάνονται ραγδαία. Ποια είναι η γνώμη σας για αυτό;
Γ: Είναι άλλο ένα πεδίο οικονομικών συμφερόντων στο οποίο ο πλούτος συσσωρεύεται στα χέρια λίγων. Αυτός ο κανόνας, βέβαια, ίσχυε πάντα, απλώς τα τελευταία χρόνια βλέπουμε αυτό το φαινόμενο να γιγαντώνεται, χωρίς να έχουμε πολλούς τρόπους να αντιδράσουμε. Το πιο τρομακτικό είναι ότι πολλοί το έχουμε αποδεχτεί.
Α: Από την κατάρρευση της μουσικής βιομηχανίας ως παραγωγού «υλικών» φορέων μέχρι το να πληρώνει κάποιος για μια συναυλία π.χ. της Taylor Swift ή των Oasis υπέρογκα ποσά, μεσολαβεί ένας κυκεώνας απληστίας, ψηφιακής αδιαφάνειας, αντιστροφής του νόμου προσφοράς-ζήτησης, επισημοποιημένης μαύρης αγοράς, μονοπωλιακής στρατηγικής και πλήρους αποξένωσης της βιομηχανίας των ζωντανών εμφανίσεων από τους ανθρώπους για τους οποίους υποτίθεται ότι υπάρχει, τους μουσικόφιλους.
Ποια είναι τα επόμενα σχέδια; Alex, δε γίνεται να μη ρωτήσω γιατί αποφασίσατε να κλείσετε τον κύκλο των Last Drive.
Γ: Αυτή την εποχή ηχογραφώ τρία προσωπικά μου άλμπουμ, τα οποία θα κυκλοφορήσουν διαδοχικά μέσα στα επόμενα δύο χρόνια.
Α: Αυτό τον καιρό γράφω τα τραγούδια για ένα προσωπικό άλμπουμ που σκοπεύω να ηχογραφήσω την άνοιξη και τη μουσική για μία χορευτική παράσταση. Βεβαίως, ετοιμαζόμαστε και για τις συναυλίες των Last Drive, μέσα στο κλίμα αγάπης και δύναμης που μας δίνει η σχέση μας με τους ανθρώπους που μοιραστήκαμε και μοιραζόμαστε την εμπειρία. Θέλουμε να κλείσουμε μια όμορφη ιστορία με ένα φίνις που της αξίζει, μια γιορτή.
Το άλμπουμ «Alex K. + Κτίρια τη Νύχτα» κυκλοφορεί σε Digital Album και σε Gatefold LP από την Inner Ear.
