Πότε και με ποια αφορμή αποφασίσατε να γράψετε το κείμενο των «Γυναικών»; Πόσα βιωματικά στοιχεία περιλαμβάνει και πόσα μυθοπλαστικά;
Η αφορμή ήταν ο πρώτος δίσκος της Φωτεινής (Βελεσιώτου), που έχει ακριβώς αυτόν τον τίτλο (Γυναίκες), σε μουσική του Μιχάλη Νικολούδη και στίχους της Μάγδας Παπαγιάννη. Τον είχα ακούσει χρόνια πριν, όταν φτιαχνόταν στο στούντιο, και μου είχε κάνει τρομερή εντύπωση το βάθος της φωνής της. Είναι μεγάλη ερμηνεύτρια η Φωτεινή. Πέρυσι έπεσε τυχαία μπροστά μου ένα δημοσίευμα για αυτόν τον δίσκο και από 'κείνη τη στιγμή τον σκεφτόμουνα επίμονα, ώσπου ξεκίνησα να σημειώνω κάποιες σκέψεις. Στο κείμενο περιέχονται αρκετά βιωματικά στοιχεία, αλλά η μυθοπλασία καταλαμβάνει τον μεγαλύτερο χώρο.
Αν έπρεπε να προτάξετε τη μουσική ή το κείμενο, χαρακτηρίζοντας την παράσταση ως μουσικοθεατρική ή θεατρομουσική, τι θα διαλέγατε και για ποιον λόγο;
Εμένα μου έρχεται το «μουσικοθεατρική», μου φαίνεται πιο δόκιμη λέξη, μόνο γι’ αυτό. Αλλά πιστεύω ότι υπάρχει ισορροπία ανάμεσα στο κείμενο και στα τραγούδια. Νομίζω όμως πως δεν έχει σημασία ο χαρακτηρισμός. Αυτά είναι τερτίπια του μυαλού. Κι εγώ θέλω οι άνθρωποι που θα 'ρθουν να το δουν, να 'ρθουν με ανοιχτή καρδιά· και ας το ορίσουν μόνοι τους.
Με ποια κριτήρια επιλέχθηκαν οι άλλες δύο κυρίες που σας συντροφεύουν στη σκηνή;
Η Φωτεινή ήταν η πρώτη μου σκέψη, όπως καταλάβατε. Η συγκίνησή της όταν της διάβασα το κείμενο, ήταν η επιβεβαίωση ότι σκέφτηκα σωστά. Έπειτα το πήγα στη Ελένη (Γκασούκα), με τη σιγουριά ότι είναι ο άνθρωπος που χρειάζεται αυτό το κείμενο για να αναδειχτεί. Η Ελένη πρότεινε τη Μυρτώ (Αλικάκη) και πιστεύω ότι ήταν η καλύτερη επιλογή, γιατί κατάφερε να μπει σ' έναν κόσμο που δεν γνώριζε και να τον περιγράψει σαν να 'ταν δικός της. Είναι σπουδαίο ταλέντο η Μυρτώ.
Με ποια κριτήρια και από ποιον επελέγησαν τα 30 τραγούδια που περιλαμβάνονται στην παράσταση; Πόσο εύκολο ή δύσκολο ήταν να συνταιριάξετε και τα τραγούδια των ρεπερτορίων σας μέσα στην πλοκή, δεδομένου ότι ήταν προγενέστερα του κειμένου;
Τα τραγούδια τα διάλεξα εγώ, μετά από μια συζήτηση με τη Φωτεινή, που μου είπε γενναιόδωρα «κάνε ό,τι θες». Μου τα 'φερε το κείμενο! Κάποια ενώ το έγραφα και κάποια άλλα τα ενέταξα μετά. Δεν έχει σημασία η ηλικία των τραγουδιών, το συναίσθημα και η θεματολογία τους με ενδιέφεραν, γιατί ήθελα να ολοκληρώνουν το κείμενο. Άλλωστε η ιστορία που διηγούμαι έρχεται από παλιά.
Βλέποντας την παράσταση, και έχοντας δει παλαιότερες θεατρικές δουλειές της Ελένης Γκασούκα, μου δόθηκε η εντύπωση ότι το τελικό αποτέλεσμα ήταν προϊόν ζύμωσης και αλληλεπίδρασης. Πόσο διαφοροποιήθηκε η μορφή του κειμένου κατά τη διάρκεια των προβών και των ετοιμασιών;
Η Ελένη με οδήγησε να δω το κείμενο με πιο άμεσο τρόπο σε σημεία που ήταν πιο λογοτεχνικό. Γράφω διάφορα πράγματα αρκετά χρόνια, όμως δεν έχω ξαναγράψει μια παράσταση, οπότε ήταν φυσικό. Επίσης, υπάρχουν τραγικά σημεία στο κείμενο, τα οποία δεν είχα φανταστεί ποτέ ότι θα μπορούσαν να δοθούν με αστείο τρόπο χωρίς να χάσουν την τραγικότητά τους. Αντίθετα! Η Ελένη με βοήθησε λοιπόν να το 'δω μέσα από μια τέτοια οπτική. Και πιστεύω ότι σφράγισε αυτή τη δουλειά συνολικά με την αισθητική της. Την ευχαριστώ απ' την καρδιά μου!
Δεδομένης της –ενίοτε– «σκληρής» γλώσσας του κειμένου, τώρα που έχουν γίνει οι πρώτες παραστάσεις, ποιες είναι οι αντιδράσεις του κοινού, τόσο σε συλλογικό, όσο και σε ατομικό/προσωπικό επίπεδο;
Τι να σας πω… Τους αισθάνομαι να παρακολουθούν με κομμένη την ανάσα μέχρι το τέλος. Και αυτό που βλέπω στα μάτια τους, όταν έρχονται μετά να μας δουν, είναι η μεγαλύτερη ανταμοιβή. Συγκίνηση, ενθουσιασμός, αγάπη, έκπληξη, θαυμασμός, τρυφερότητα… Χιλιάδες συναισθήματα. Νιώθω ευλογημένη και ευγνώμων!
Λειτουργεί η συγκεκριμένη παράσταση ως «κάθαρση» για εσάς; Πόσο σας «ζορίζει» συναισθηματικά η κάθε φορά που ανεβαίνετε στη σκηνή;
Πράγματι, είναι κάθαρση. Απολαμβάνω τις εναλλαγές των συναισθημάτων σε κάθε παράσταση. Σκέψου ότι κάποιοι έρχονται και θέλουν με πάθος να ξανάρθουν κι εγώ έχω την τύχη να είμαι κάθε μέρα εκεί και να αποτελώ κομμάτι αυτού του πράγματος!
Κατά πολλούς, ένας μισογύνης μόλις εκλέχτηκε στο Λευκό Οίκο. Τι θα του έλεγαν οι «Γυναίκες» (της παράστασης και όχι μόνο) αν μπορούσαν;
Αυτό που κάνει τον συγκεκριμένο άνθρωπο επικίνδυνο, είναι η χωρίς όρια αυταρέσκεια και η ανοησία του. Δεν πιστεύω ότι τον νοιάζει η γνώμη καμιάς γυναίκας και κανενός ανθρώπου γενικά. Ο Θεός να μας φιλάει…
Ο Ράινε Μαρία Ρίλκε, στα «Γράμματα σε ένα Νέο Ποιητή», ισχυρίζεται πως το χειρότερο πράγμα που συνέβη ποτέ στην τέχνη είναι η κριτική. Συμμερίζεστε αυτήν την άποψη; Σας έχει τύχει να διαβάσετε αποθεωτική κριτική μιας βραδιάς που, κατά τη γνώμη σας, δεν ήταν καλή και το αντίθετο;
Απόλυτα συμφωνώ! Πιστεύω ότι ο τρόπος με τον οποίον αντιδρά κανείς σε μια καλλιτεχνική δημιουργία, έχει να κάνει με τα δικά του βιώματα και την αισθητική του. Δεν ξέρω, επομένως, αν του πει ένας «ειδικός» ότι αυτό που νιώθει είναι σωστό ή λάθος, αν θα έχει σημασία. Κατά τη γνώμη μου, υπάρχει το «μ' αρέσει» ή «δεν μ' αρέσει», αυτό θα 'πρεπε να είναι η μόνη κριτική. Νομίζω πώς όλα υπάρχουν για κάποιον λόγο. Και ο καθένας αναζητά την ευχαρίστηση μέσα από τα δικά του, προσωπικά μονοπάτια –δεν μπορούμε να βάλουμε GPS στο συναίσθημα. Εκτός αν κάποιος χαίρεται με το να προκαλεί τη δυστυχία των άλλων, φυσικά. Και σίγουρα μου έχει συμβεί να μην αρέσω σε μένα και ν' αρέσω στην κριτική, όπως και το αντίθετο…
Η τραγουδοποιία στη χώρα μας, για κάποιο(υς) λόγο(υς), εκπροσωπείται περισσότερο από άνδρες δημιουργούς. Λίγες είναι οι γυναίκες δημιουργοί. Αντίθετα, οι τραγουδίστριες είναι όσες και οι τραγουδιστές. Εσείς, σαν δημιουργός αλλά και σαν ερμηνεύτρια, έχετε κάποια εξήγηση για αυτό το γεγονός;
Νομίζω πως φταίει ο τρόπος με τον οποίον μεγαλώνουμε στην πατρίδα μας. Εμένα δηλαδή η μάνα μου δεν μου είπε ποτέ «γράψε παιδάκι μου κανένα τραγουδάκι», παρόλο που εκείνη έγραφε και τραγούδαγε. Δεν θεωρούσε ότι έκανε τίποτα σπουδαίο με τα στιχάκια, παρ' όλο που, όταν μας τα έλεγε ή όταν μας τραγουδούσε, περνάγαμε υπέροχα. «Έλα να σου μάθω να μαγειρεύεις», μου 'λεγε, «για να μη σε γυρίσει πίσω ο γαμπρός αύριο-μεθαύριο». Έπρεπε να γίνω καλή νοικοκυρά, επομένως.
Αντίθετα, τ' αγόρια μπορούσαν να γίνουν ό,τι ήθελαν. Αν ο αδελφός μου ήθελε να γίνει τραγουδιστής, εκτός από το αν θα πήγαινε καλά, δεν πιστεύω ότι θα τους απασχολούσε τίποτε άλλο. Θα καμάρωναν! Ενώ για μένα θα ντρέπονταν. Τραγουδίστρια, παλιότερα, σήμαινε και λίγο πουτάνα… Γι' αυτό και το 'κρυψα στην αρχή, μέχρι που δούλεψα πλάι στη Γλυκερία. Μια γυναίκα πρέπει δυστυχώς να καταρρίψει πολλά στερεότυπα, σ’ όλα τα επίπεδα, για να μπορέσει να προχωρήσει!
Εδώ και αρκετά χρόνια τραγουδάτε επαγγελματικά. Ποιες είναι οι διαφορές σε σχέση με πριν; Υπάρχουν στιγμές που νοσταλγείτε το τραγούδι της εποχής της ανωνυμίας;
Κακά τα ψέματα, η επωνυμία με βοήθησε να προχωρήσω και να «συναντήσω» γρηγορότερα περισσότερους ανθρώπους. Αν δεν υπάρχουν άνθρωποι που εκφράζονται μέσα από σένα, από πού θα κρατηθείς για να έχεις διάρκεια; Κατά τα άλλα, όταν τραγουδάω είναι η ψυχή μου που με πάει, ανεξάρτητα από τη φήμη.
Τελευταία ερώτηση: ποιος ο ρόλος της τέχνης, και του τραγουδιού εν προκειμένω, στις κρίσιμες εποχές τις οποίες διανύουμε;
Πάντα ήταν καταφύγιο η τέχνη. Τώρα που βιώνουμε τόσο έντονα «τον κακό μας τον καιρό», η τέχνη οφείλει να είναι το βάλσαμο και η λύτρωσή μας.
{youtube}KT3itXqYliU{/youtube}
