Η σχέση της παρέας από την Κω με τη δισκογραφία, το κοινό και γενικά με την καλλιτεχνική ζωή παρουσιάζει κάποιες ιδιαιτερότητες. Οι μεγάλες τους απουσίες δημιουργούν χάσματα με την επικαιρότητα και με τη δημοσιότητα που εκείνη συνεπάγεται –μοιάζουν έτσι με τις παρέες που τις χωρίζουν οι προσωπικές υποχρεώσεις και οι δυσκολίες της ζωής, για να τις σμίξει τελικά η ίδια ανάγκη για επαφή η οποία τις δημιούργησε. Ο πρόσφατος δίσκος Άστρα Που Ψιχαλίζουν Φως είναι ο τελευταίος μέχρι στιγμής σταθμός στην ιδιότυπη διαδρομή των Μικρών Περιπλανήσεων και δίνει την αφορμή για την κουβέντα μας, σημαντικό μέρος της οποίας αφιερώθηκε στον απόντα πια Νίκο Παπάζογλου και στην ιδιαίτερη σχέση του με το συγκρότημα, αλλά και στο παρελθόν και μέλλον της ξεχωριστής αυτής μουσικής παρέας...
Με ποιες αφορμές και σε ποιες συνθήκες συγκροτήθηκαν οι Μικρές Περιπλανήσεις, εκεί γύρω στο 1985;
Πράγματι, τότε αρχίζει η παρέα μας, μέσα σε ένα περιβάλλον καλπάζουσας τουριστικής ανάπτυξης για την Κω: το χρήμα έρρεε εύκολα και άφθονο κι ο κόσμος περνούσε όσα περισσότερα βράδια μπορούσε στα «Πολιτιστικά Κέντρα» της εποχής, τα σκυλάδικα. Δεν είμαστε βέβαια κοσμοκαλόγεροι, αλλά η συγκεκριμένη ζωή δεν ήταν για εμάς. Έτσι –όταν γνωριστήκαμε μέσω κάποιων κοινών φίλων και συγχρωτιστήκαμε– νιώσαμε ότι εκείνο που όντως μας γέμιζε και με το οποίο ισορροπούσαμε ήταν αυτή ακριβώς η παρέα, με τη σκέψη, τη μορφή ζωής της και τα τραγούδια της: οι Μικρές Περιπλανήσεις.
Η μουσική σας συνάντηση με τον Νίκο Παπάζογλου (1991) αποτελεί σημείο καμπής στην καλλιτεχνική σας διαδρομή: οι Μικρές Περιπλανήσεις μπαίνουν σε μια πιο επαγγελματική βάση κι αρχίζουν ηχογραφήσεις και μια γενικότερη επαφή με τη δισκογραφία. Θα θέλατε να μας περιγράψετε τις λεπτομέρειες αυτής της «στροφής»;
Μας είχε γίνει συνήθεια, ξέρετε, να βγαίνουμε τις Παρασκευές στα ταβερνάκια. Εκεί λοιπόν παίζαμε πολλές φορές και τα πρώτα δικά μας τραγούδια και βλέπαμε δια ζώσης την αποδοχή που είχαν από τον κόσμο. Νιώσαμε έτσι ότι η δική μας δημιουργία δεν ήταν απλά μια προσωπική αισθητική έκφραση, αλλά αφορούσε κι άλλους, ακόμα και αλλοδαπούς. Έτσι, όταν πέρασε ο χρόνος και τα τραγούδια έγιναν πολλά, σκεφτήκαμε να τα γράψουμε σε δίσκο και να τα αφήσουμε να ταξιδέψουν μόνα τους. Σε εκείνο ακριβώς το σημείο (1991), η καλή νεράιδα του δικού μας παραμυθιού τα έφερε έτσι ώστε να έρθει ο Παπάζογλου στο νησί μας για συναυλία, οπότε και γνωριστήκαμε μέσω ενός καλού φίλου, του κου Θανάση Καραναστάση, Δ/ντή του Δημοτικού Ραδιοφωνικού Σταθμού της Κω.
Ποιες αναμνήσεις θα μπορούσατε να μοιραστείτε μαζί μας από τη γνωριμία και τη συνεργασία σας με τον Παπάζογλου;
Για την παρέα μας, όπως και για χιλιάδες κόσμου που αγάπησε αμέσως τα τραγούδια του, ο Νίκος Παπάζογλου ήταν ένας καταξιωμένος καλλιτέχνης, τον οποίον θαυμάζαμε. Όταν πρωτοσυναντηθήκαμε, ένα πλατύ χαμόγελο ενθουσιασμού και αμηχανίας εγκαταστάθηκε στο πρόσωπό μας. Και πώς να φύγει, αφού εκείνη την ώρα όχι μόνο μιλούσαμε μαζί του, αλλά τον ακούγαμε να λέει πως τα τραγούδια μας του αρέσουν και θέλει να ξαναέρθει στην Κω για να τα ηχογραφήσουμε; Κάπως έτσι αρχίσαμε.
Και ηχογραφήσαμε και ξανα-ηχογραφήσαμε σε μέρη πολλά και ασυνήθιστα: η «Πνευματική Εστία» του νησιού, αλλά και τα σαλόνια των φίλων μετατράπηκαν για τον λόγο αυτόν σε στούντιο. Ο Νικόλας μας, βλέπετε, ήταν πάντα αντισυμβατικός. Ήμασταν μαζί, όταν πρώτος τραγούδησε στο κάστρο της Νεραντζιάς στην Κω αλλά και μέσα στον κρατήρα του ηφαιστείου της Νισύρου. Και μιλήσαμε μαζί ώρες πολλές και για τα πάντα. Απολαύσαμε το χιούμορ και τη διεισδυτική του ματιά στα πράγματα, τη σταθερότητα των απόψεων και των αρχών του, τη ανυστερόβουλη δοτικότητα και την ευγένειά του. Ο Νικόλας μας, βλέπετε, δεν το έπαιζε σταρ. Σιγά-σιγά και ήρεμα εδραιώθηκε έτσι ανάμεσά μας μια σχέση απόλυτης ισοτιμίας, αποκύημα σίγουρα της δικής του ταπεινής ματιάς στη ζωή. Ήταν πια «καρντάσης»! Έτσι τον αποκαλούσαμε κι έτσι μας αποκαλούσε.
Απολαύσαμε επίσης και τη φιλοξενία του, όταν πήγαμε στη Θεσσαλονίκη και ηχογραφήσαμε στο «Αγροτικόν», που ως πολυπράγμων είχε κατασκευάσει με τα ίδια του τα χέρια. Κι όσες φορές ήρθε στα σπίτια μας να φάμε παρέα, ένιωθες καθαρά ότι αυτό που συνέβαινε ήταν για εκείνον πολύτιμο. Με συστολή που έφτανε στα όρια του ντροπαλού, είχε πάντα έναν καλό λόγο να πει στην οικοδέσποινα και μια ερώτηση για τα μυστικά της μαγειρικής της. Λάτρης της υγιεινής διατροφής ο ίδιος («Όχι πατατάκια, χάμπουργκερ και παρόμοιες αηδίες», έλεγε) μας έδινε, η αλήθεια είναι, αφορμή να τον πειράζουμε, όποτε έκανε κάποια ατασθαλία.
20 χρόνια μετά, «συναντάτε» ξανά τον –απόντα, πια– Παπάζογλου στη διαδικασία δημιουργίας ενός νέου δίσκου, τον οποίον κι αφιερώνετε στη μνήμη του...
Από την αρχή της γνωριμίας μας, ο Νίκος γνώρισε τη Νίσυρο και θέλησε να φτιάξει τον δικό του χώρο εκεί. Αγόρασε λοιπόν κάτι χαλάσματα και σιγά-σιγά βάλθηκε να τα αναστηλώνει. Κατασκεύασε έτσι το Νησιωτικόν, το σπίτι του στη Νίσυρο, το οποίο μπορεί να λειτουργεί και ως στούντιο. «Εδώ θα γράφουμε, καρντάσια! Έχουμε να κάνουμε όμορφα πράγματα», έλεγε. Αλλά δεν πρόλαβε... Όταν πέρασε το πρώτο σοκ από τον αδόκητο χαμό του, η σύζυγός του –η κα. Βαρβάρα Γουίλιαμς– μας είπε ότι και η ίδια θα ήθελε να κάνουμε πράξη την επιθυμία του. Βρεθήκαμε λοιπόν στα Νικειά της Νισύρου στα τέλη Αυγούστου του 2012, καθίσαμε όπως πάντα γύρω σ’ ένα δωμάτιο και, με ηχολήπτες τον Χρήστο Μέγα και τον Γιάννη Αμπατζόγλου (παλιοί δικοί του κι αυτοί), ηχογραφήσαμε τα Άστρα Που Ψιχαλίζουν Φως.
Ηχογραφείτε σχεδόν πάντα μαζί όργανα και φωνητικά. Γιατί προτιμάτε τον συγκεκριμένο τρόπο ηχογράφησης;
Όταν απλώς ακούς ένα τραγούδι, απολαμβάνεις την αισθητική συγκίνηση που σου προσφέρει. Όταν όμως ερμηνεύεις ένα τραγούδι –και μάλιστα δικό σου– αισθάνεσαι σαν να εξομολογείσαι τα πιο κρυφά μυστικά της ψυχής σου. Κι αυτό είναι κάτι ανώτερο, είναι μια μορφή λύτρωσης. Αλλά για να το νιώσεις και να το επικοινωνήσεις με όσους σε ακούν, χρειάζεται και να το αναπαραγάγεις με τον ίδιο τρόπο με τον οποίον δημιουργήθηκε: με όλους μαζί. Αυτό κάνουμε.
Το πρώτο σας άλμπουμ (1991) θεωρείται από τα «κλασικά» της νεότερης ελληνικής δισκογραφίας, ενώ το τραγούδι "Μικρές Περιπλανήσεις" συγκαταλέγεται στα πλέον διαχρονικά. Υπάρχει κάτι ιδιαίτερο στη διαδικασία δημιουργίας του συγκεκριμένου δίσκου και του συγκεκριμένου τραγουδιού;
Ο πρώτος μας δίσκος ξάφνιασε πράγματι ευχάριστα τον κόσμο που τον άκουσε. Το νιώθουμε ακόμα και σήμερα, βλέποντας την αποδοχή που εξακολουθεί να έχει. Ας μην ψάχνουμε όμως για «συνταγές επιτυχίας». Αυτές άλλωστε προϋποθέτουν κατ’ αρχάς γνώση, ενσυνείδητη απόφαση και κατασκευή των δομικών στοιχείων του τραγουδιού –του Μέλους δηλαδή και του Λόγου– με τρόπο ώστε να πετύχεις τον αρχικό σου στόχο: την καταξίωση στις ψυχές του κόσμου. Εμείς θέλαμε να μοιραστούμε τα τραγούδια μας με τον κόσμο. Κάπως δηλαδή σαν τα βράδια που βρισκόμαστε στα ταβερνάκια και τραγουδούσαμε όλοι μαζί. Ίσως κάπου εκεί θα άξιζε λοιπόν να αναζητήσει κανείς το «κρυμμένο μυστικό»: στην ώσμωση αισθητικής και αντιλήψεων η οποία επέρχεται με σχεδόν τυχαίους όρους, όταν οι άνθρωποι κάνουν πραγματικά παρέα. Και οι Μικρές Περιπλανήσεις είμαστε παρέα.
Η «ερασιτεχνική» προσέγγιση της γενικότερης επαφής σας με τη δισκογραφία, διατηρεί πιστεύετε την αυθεντικότητα της έκφρασής σας και το κλίμα της παρέας;
Από την πρώτη στιγμή που μπήκαμε στη δισκογραφία, είχαμε την άποψη ότι η σχέση μας με το θέμα θα παρέμενε «ερασιτεχνική». Κι αυτό αποδείχθηκε ήδη πολλές φορές. Πιστεύουμε λοιπόν ότι παραμένουμε αυθεντικοί. Κι όσο παραμένουμε έτσι, τόσο θα διατηρείται και η αυθεντικότητα της ματιάς μας. Τα εκφραστικά μας μέσα εμπλουτίζονται όμως με τον καιρό, καθώς διευρύνεται ο κύκλος των ανθρώπων με τους οποίους συγχρωτιζόμαστε. Έτσι, διάφοροι φίλοι μοιράζονται μαζί μας στίχους τους (Στέργιος Πολύζος, Θεοδόσης Διακογιάννης, Μαρίνα Μπέτα, Μάριος Λεοντίδης, Μαρία Μαυροματάκη, Γιώργος Χαρτοφίλης), ενώ άλλοι προσθέτουν στον ήχο μας, όπως λ.χ. κάνει ο Γιάννης Κολοβός με το κοντραμπάσο του και η Σταυρούλα Κουλίτση με την κιθάρα και τον μπαγλαμά της.
Υπάρχει –έχω την αίσθηση– μεγαλύτερη πολυσυλλεκτικότητα στους ήχους του Άστρα Που Ψιχαλίζουν Φως σε σχέση με τους προηγούμενους δίσκους σας: καθαρόαιμα ζεϊμπέκικα, οι πιο μελωδικές γραμμές με το βιολί και το ακορντεόν. Ήταν μια συνειδητή επιλογή;
Ήταν συνειδητή επιλογή, όχι όμως με εκείνη τη λογική που απαιτεί πολυσυλλεκτικότητα, ώστε να αρέσουμε ευκολότερα σε περισσότερους, αλλά ως κατάθεση της αλήθειας που λέει ότι αυτή είναι η δημιουργία των Μικρών Περιπλανήσεων σήμερα. Μια αλήθεια η οποία εκφράζεται τόσο με τον από παλαιότερα γνώριμο ήχο, όσο και με νεότερες εκφραστικές προσεγγίσεις.
Πίσω από τους στίχους των τραγουδιών σας κρύβεται συνήθως κάποια ιστορία;
Ο στίχος, ως ένα αυθεντικό δημιούργημα, εκφράζει το είναι του ανθρώπου που τον έγραψε. Πάντα λοιπόν «κρύβει» κάτι. Και, ναι, αυτό το κάτι μπορεί να είναι μια ιστορία, μια σκέψη ή ένας προβληματισμός, χωρίς όμως να υπάρχει απαραίτητα αυτοβιογραφικός χαρακτήρας. Θα λέγαμε ότι περισσότερο έχει τις ρίζες του στο υποσυνείδητο, παρά στο συνειδητό.
Πώς λειτουργεί αλήθεια η επαφή με το κοινό στις ζωντανές εμφανίσεις, αν λάβει κανείς υπ' όψιν του τις «απουσίες» σας και την απόσταση από το κέντρο των μουσικών γεγονότων;
Είναι γεγονός ότι οι χρονικές μας απουσίες δημιουργούν ένα χάσμα, αφού φεύγεις από την όποια επικαιρότητα. Ευτυχώς όμως δεν είναι αγεφύρωτο. Και δεν είναι διότι υπάρχουν άνθρωποι οι οποίοι ασχολούνται με τις Μικρές Περιπλανήσεις, είτε μέσω των ραδιοφώνων, είτε μέσω του διαδικτύου. Αν κοιτάξει κάποιος στο YouTube, θα δει πάρα πολλά τραγούδια μας ανεβασμένα από νέα παιδιά, με μια αγάπη που μας συγκινεί. Στις ζωντανές εμφανίσεις τώρα, τα πράγματα δεν έχουν αλλάξει και ιδιαίτερα. Ο κόσμος άλλωστε που έρχεται να μας ακούσει ξέρει ποιοι είμαστε και τι έχουμε να του δώσουμε.
Πώς βλέπετε το μέλλον των Μικρών Περιπλανήσεων τα επόμενα χρόνια;
Ξέρουμε καλά ότι τόσο η καθημερινότητα, όσο και οι σημαντικές αλλαγές που νομοτελειακά επέρχονται στην προσωπική και οικογενειακή ζωή του καθενός επιδρούν στη ζωή μας, μονοπωλώντας νου και ψυχή. Ξέρουμε όμως ακόμα καλύτερα πως οι Μικρές Περιπλανήσεις είναι ταυτόχρονα τρόπος και στόχος, ο οποίος νοηματοδοτεί την ίδια μας τη ζωή. Αυτό να διαφυλάξουμε….
{youtube}QuMhyZt77JU{/youtube}
