Με αφορμή ένα νέο CD με έργα Σίμου Παπάνα για βιολί, συναντήσαμε τον διαμένοντα στην Αυστρία Λαρισαίο μουσικό αλλά και ηχολήπτη Δημήτρη Καρακαντά, που (μαζί με τον Γιώργο Δεμερτζή) ανέλαβε τη σολιστική ερμηνεία των έργων του Θεσσαλονικιού συνθέτη και βιολονίστα. Ο Καρακαντάς υπογράφει όμως και την παραγωγή μα και την ηχοληψία του άλμπουμ, έχοντας τη δυνατότητα να δουλεύει με τη μουσική σε πολλά επίπεδα. Αλλά και να βλέπει την κατάσταση στην Ελλάδα από τη σωστή απόσταση και με την απαραίτητη ψυχραιμία, όπως συνειδητοποιήσαμε κατά τη διάρκεια της κουβέντας μας...
Στο τελευταίο σου CD με έργα του Σίμου Παπάνα, έχεις διπλό ρόλο. Από τη μια ως βιολονίστας και από την άλλη ως ηχολήπτης. Πώς ξεκίνησε αυτή η διαδρομή;
Η όλη ενασχόλησή μου με την ηχοληψία ξεκίνησε τυχαία, το 2006, όταν μου ζητήθηκε να βοηθήσω στην ηχογράφηση ενός κουαρτέτου του Γιώργου Κοντογιώργου από το Νέο Ελληνικό Κουαρτέτο. Τότε τα μέλη του συνόλου και ιδιαίτερα ο Γιώργος Δεμερτζής μου πρότειναν να δω την ηχοληψία σοβαρά. Έτσι αγόρασα τον απαραίτητο εξοπλισμό και, παράλληλα με τις σπουδές μου στη Βιέννη πάνω στο μοντέρνο και το μπαρόκ βιολί, σπούδασα ηχοληψία και παραγωγή.
Είναι χρήσιμη μια τέτοια διπλή ιδιότητα;
Όταν ο ηχολήπτης είναι και ο ίδιος μουσικός, μπορεί να βοηθήσει και να διευκολύνει τη ζωή του μουσικού που ηχογραφεί. Είναι πολύ δύσκολη η διαδικασία του να στηθεί κανείς μπροστά σε ένα μικρόφωνο, χωρίς κοινό ή χωρίς την άνεση που δίνει ο προσωπικός του χώρος. Είναι μια κατάσταση που πολλές φορές μπορεί να σε φέρει σε αμηχανία και να σε γεμίσει άγχος. Ο ηχολήπτης που είναι και ο ίδιος μουσικός μπορεί να καταλάβει και να έρθει πολύ πιο κοντά στην ψυχολογία αυτή, κάνοντας συνήθως και τον εκτελεστή να αισθάνεται πολύ καλύτερα.
Πώς προέκυψε η ιδέα να γίνει αυτό το CD;
Για ακόμη μία φορά, η ιδέα δόθηκε από τον Γιώργο Δεμερτζή, ο οποίος –γνωρίζοντας το παίξιμό μου από τα μαθητικά μου χρόνια– με συμβούλεψε την άνοιξη του 2010 πως ήταν καιρός για την πρώτη μου ηχογράφηση. Αναζητώντας το κατάλληλο πρόγραμμα, γρήγορα πήραμε την απόφαση να γράψουμε τα έργα του Σίμου Παπάνα για σόλο βιολί, καθώς τα γνωρίζουμε και οι δύο από τη στιγμή που στέγνωνε πάνω στην παρτιτούρα το μελάνι... Με τον Σίμο μοιραζόμαστε μια μακροχρόνια φιλία και συνεργασία, στην οποία η μουσική του έχει παίξει έναν πολύ σημαντικό ρόλο. Τα έργα του για βιολί είναι γραμμένα έτσι, ώστε συνδυάζουν την ατέλειωτη φαντασία του με τις εξαιρετικές του γνώσεις πάνω στο όργανο. Ακούγοντας λοιπόν την ηχογράφηση μπορεί κανείς να παρακολουθήσει τη συνθετική του εξέλιξη, ξεκινώντας από την Ελεγεία –έργο που έγραψε σε ηλικία μόλις 16 χρονών– και φτάνοντας στο Πρελούδιο & Φούγκα, ένα από τα τελευταία του έργα.
Συνηθίζω να λέω ότι ο Παπάνας συνδυάζει το ζωώδες με το εξεζητημένο...
Ένας από τους καλύτερους τρόπους για να κρίνει κανείς τη μουσική ενός συνθέτη, είναι η επαφή με το κοινό σε διαφορετικές πόλεις, χώρες και περιστάσεις. Η ευχάριστη έκπληξη που είχα παίζοντας τη μουσική του Σίμου σε Αυστρία, Γερμανία, Ιταλία και φυσικά στην Ελλάδα ήταν πως, μετά από την κάθε συναυλία, πολλοί από τους ακροατές έρχονταν με ενδιαφέρον και θαυμασμό για να μου μιλήσουν για τις εντυπώσεις που τους άφησαν τα έργα. Η μουσική αυτή είναι αληθινή και ειλικρινής, και ο κάθε άνθρωπος το διαισθάνεται ήδη μετά από τα πρώτα δευτερόλεπτα της ακρόασης. Πάντα έλεγα πως ο Σίμος δεν κατασκευάζει μουσική, γράφει μουσική. Μια μουσική που βγαίνει από μέσα του και είναι άκρως συναισθηματική, ποτέ αποστασιοποιημένη από τον ίδιο του τον εαυτό. Δεν έχει γράψει ποτέ γιατί έπρεπε να γράψει. Έγραψε, γιατί ήθελε να γράψει.
Ανάμεσα σε τόσους πολλούς πηγαίους καλλιτέχνες, φαντάζομαι εσένα να οργανώνεις κάπως τα πράγματα…
Χρειάζεται κάποιες φορές η οργάνωση (γελώντας). Αν δεν υπάρχουν οι κατάλληλες προϋποθέσεις, η μουσική δεν μπορεί να μεταφερθεί όπως θέλουμε στο κοινό μας. Έχω μείνει ξύπνιος πολλές νύχτες προσπαθώντας να βάλω σε τάξη όλα τα διαδικαστικά των ηχογραφήσεων και των συναυλιών μου…
Θα σε ενδιέφερε να έχεις κάποια διοικητική θέση, σε ένα φεστιβάλ, για παράδειγμα;
Θα το απέφευγα, είναι ένα απίστευτα ψυχοφθόρο πόστο. Χρειάζεται πολύ χρόνο και δυνατά νεύρα. Εκτός αυτού, τελευταία, ο λίγος χρόνος που μου μένει μετά από τη μελέτη, τις σπουδές και τις συναυλίες μου, είναι αφιερωμένος στην ίδρυση της δισκογραφικής μου εταιρείας.
Το συγκεκριμένο CD με ποια εταιρεία έχει βγει;
Αποφασίσαμε, παρά το μεγάλο ενδιαφέρον, να μην εμπιστευτούμε σε κάποια εταιρεία το υλικό. Θέλαμε να έχουμε τον έλεγχο της κάθε λεπτομέρειας, από τη μουσική και την ερμηνεία της μέχρι και το εξώφυλλο.
Πώς μπορεί να το προμηθευτεί κάποιος;
Στην Αθήνα, μπορεί προς το παρόν να το προμηθευτεί κανείς αποκλειστικά στο μουσικό κατάστημα Παπαγρηγορίου. Όσοι δεν διαμένουν στην Αθήνα μπορούν να το παραγγείλουν ερχόμενοι σε επαφή μαζί μου, μέσω της ιστοσελίδας μου (www.dimitriskarakantas.com). Όταν επισημοποιηθεί η εταιρεία, θα υπάρχει η δυνατότητα να αγοράζει κανείς το CD ή μέρη αυτού σε ηλεκτρονική μορφή, απευθείας από το διαδίκτυο.
Προσπαθείς να πηγαίνεις μπροστά…
Βρίσκω πολύ σημαντικό το να συμβιβάζομαι με το παρόν και ακόμη περισσότερο με το μέλλον. Στην εποχή της πνευματικής κρίσης, πρέπει να τραβήξουμε τον κόσμο μπροστά σε αυτό που κάνουμε, να επικοινωνήσουμε με την καθημερινότητα και με το μέλλον. Να τρέξουμε με την ταχύτητα και τις δυνατότητες του διαδικτύου, το οποίο βρίσκεται σήμερα στην τσέπη και στην τσάντα όλων μας.
Πώς βλέπεις αλήθεια το μέλλον της κλασικής μουσικής;
Υπάρχει μέλλον, όσο υπάρχουν άνθρωποι που αγαπούν τη μουσική. Και είναι ελπιδοφόρο το ότι συνεχίζει να υπάρχει έντονη η επιθυμία και η πρόθεση αναζήτησης της ερμηνείας. Υπάρχει όμως και κίνδυνος... Παρατηρώ τα τελευταία χρόνια, με ιδιαίτερη ανησυχία, την καταστροφική εισβολή της ποπ κουλτούρας στην κλασική μουσική. Καταλαβαίνω μεν την απελπισμένη διάθεση των εταιρειών για να παραμείνουν στην αγορά, αλλά βρίσκω απαράδεκτο το να χρησιμοποιούνται μέσα που δεν προστατεύουν την τέχνη. Δεν πρέπει να αγοράζεται ένα CD με βάση μόνο το εξώφυλλο, αλλά με βάση το περιεχόμενο. Η μουσική πρέπει να κρίνεται ως μουσική και δεν θα έπρεπε να συνδέεται μόνο με την εξωτερική εμφάνιση του καλλιτέχνη. Ρίξτε μια ματιά στη βιτρίνα του κάθε δισκοπωλείου και θα καταλάβετε τι εννοώ...
Εννοείς τις δεσποινίδες με τα ξώπλατα ή τους νεαρούς με τα λάγνα χαμόγελα...
Ακριβώς.
Και πώς βλέπεις το μέλλον της ελληνικής κλασικής μουσικής;
Τις τελευταίες δεκαετίες παρατηρείται μια μεγάλη άνθιση. Από την άλλη πλευρά, παρακολουθώντας την επικαιρότητα, ανακαλύπτει κανείς ότι δεν υπάρχουν χρήματα για να στηρίξουν τη συνέχιση αυτής της άνθισης. Σε πολλές πόλεις –όπως λ.χ. στη γενέτειρά μου, τη Λάρισα– τα πάντα κινούνται με εξαιρετική δυσκολία: κλείνουν ορχήστρες, αναβάλλονται παραστάσεις... Κι αν κλείσει μια ορχήστρα στην επαρχία, αδειάζουν τα ωδεία, καθώς εξαφανίζεται το κίνητρο και τα ακούσματα για τους σπουδαστές τους κι αυτό με τη σειρά του οδηγεί σε απώλεια δημιουργίας μιας σταθερά αναπτυσσόμενης μουσικής παιδείας. Υπάρχει πρόβλημα. Βρίσκομαι συχνά στην Ελλάδα και παρατηρώ όλο και περισσότερους μουσικούς να έχουν δεμένα τα χέρια τους, ενώ θέλουν να κάνουν τόσα πράγματα. Με μεγάλο θαυμασμό παρακολουθώ όμως και νέα άτομα σαν τον Γιώργο Λαζαρίδη, τον Γιώργο Πέτρου, τον Τίτο Γουβέλη και αρκετούς άλλους, οι οποίοι –με νύχια και με δόντια– προσπαθούν να κρατηθούν στην επιφάνεια, καταφέρνοντας μάλιστα να την υπερβούν. Ελπίζω το παράδειγμά τους να μπορέσουμε να το εκτιμήσουμε όλοι οι ακροατές αλλά και οι μουσικοί, για να μπορέσουμε να βοηθήσουμε. Η γενιά μου έβγαλε πολύ ταλαντούχους μουσικούς, δυστυχώς όμως, λόγω των γεγονότων των τελευταίων χρόνων, από όσους βρίσκονται εκτός Ελλάδας, κανείς δεν σκέφτεται να επιστρέψει. Αν δεν δοθεί σύντομα κάποιο σημαντικό κίνητρο, τα πράγματα θα γίνουν πολύ δύσκολα, καθώς η έλλειψη αξιόλογου δυναμικού μπορεί να οδηγήσει μόνο στη μουσική απομόνωση της χώρας...
Ποιο μήνυμα θα μπορούσε λοιπόν να δώσει η έκδοση των συγκεκριμένων έργων του Σίμου Παπάνα, εν καιρώ κρίσης;
Πρόκειται για ένα CD με οικεία μουσική και με πολύπλευρες αναφορές, καθώς η έμπνευση του Σίμου αντικατοπτρίζει τα πολυάριθμα ενδιαφέροντά του. Είναι μια έκδοση η οποία ρίχνει μια φρέσκια ματιά πάνω στη μοντέρνα παραγωγή. Μία έκδοση που είναι ένα καθαρό προϊόν αγάπης προς τη μουσική, φιλίας μεταξύ των συμμετεχόντων και ειλικρίνειας προς τον ακροατή –τρεις παράγοντες ιδιαίτερα σημαντικοί, αν ελπίζει κανείς σε ένα ξεχωριστό αποτέλεσμα στις μέρες αυτές της ταχύτητας και της υπερπληροφόρησης. Εύχομαι η ηχογράφησή μας να καταφέρει να τα μεταφέρει όλα αυτά και να προσφέρει πολλές όμορφες και ξέγνοιαστες στιγμές σε όλους.
{youtube}GCnRAAmkmTw{/youtube}
