Αυτές τις μέρες το Μουσείο Μπενάκη στην Πειραιώς φιλοξενεί αναδρομική έκθεση του μεγαλύτερου εν ζωή φωτογράφου στον κόσμο, του Τσεχοσλοβάκου JOSEF KOUDELKA (Μην την χάσετε, διαρκεί μέχρι τις 23/11, και είναι πραγματικά καταπληκτική). Την πορεία του την παρακολουθώ χρόνια και τολμώ να πω από το έργο του αλλά και τον βίο που διάγει, ότι είναι ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΗΣ με την αυστηρή έννοια του όρου. Με ξάφνιασε και με έβαλε σε σκέψεις παρόλα αυτά με ένα απόσπασμα από συνέντευξη που έδωσε στον Θανάση Λάλα και το FAQ.

Θ.Λ.: Πόσο επηρεάζει το περιβάλλον την πορεία κάποιου στη ζωή;

J.K.: «Πολύ. Νιώθω ευγνώμων που γεννήθηκα στην Τσεχοσλοβακία. Όλοι μας μεγαλώναμε σε καθεστώς περιορισμένης ελευθερίας και ξέραμε πως δεν επρόκειτο να βγάλουμε λεφτά, ό,τι επάγγελμα κι αν διαλέγαμε. Οπότε διαλέγαμε επάγγελμα που μας άρεσε. Εκεί έμαθα. Δηλαδή, ότι είναι πιο σημαντικό το να αγαπήσω το επάγγελμα που θα κάνω, παρά να βγάλω από αυτό λεφτά. Ως μηχανικός, για παράδειγμα, ήξερα ότι θα έβγαζα όσα και ένας κανονικός εργάτης – ίσως και λιγότερα. Όταν έφυγα λοιπόν από εκεί, τριαντάρης, κουβαλούσα αυτή την νοοτροπία. Αν και ποτέ δεν εντάχθηκα στο κομμουνιστικό ή σε κάποιο άλλο κόμμα, όταν άφησα την Τσεχοσλοβακία δεν θαμπώθηκα από τον καπιταλισμό».

Ομολογώ ότι ποτέ δεν είχα σκεφτεί ότι το καθεστώς ελευθερίας των επιλογών που επικρατεί στον καπιταλισμό μας περιορίζει και ετεροκαθορίζει άλλον λιγότερο άλλον περισσότερο. Πόσο πιο ελεύθεροι θα νιώθαμε, θα ήμασταν, εάν στην παραμικρή μας επαγγελματική επιλογή δεν μας επηρέαζαν τα χρήματα. Δεν υποστηρίζω την επιστροφή στα συγκεντρωτικά καθεστώτα, όμως, από ότι δείχνει η Ιστορία, ούτε οι υπήκοοι των πρώην Ανατολικών κρατών «προσκύνησαν» τον καπιταλισμό άκριτα, ούτε εμείς που ζήσαμε στις χώρες τη «αντίπερα όχθης» ήμασταν τελικά τόσο ελεύθεροι…