Για πολλούς, ο ήχος και η συνολική αισθητική του κλασικού album των Primal Scream αποτυπώνουν με τον καλύτερο τρόπο το πνεύμα και το μουσικό κλίμα των αρχών της δεκαετίας του '90. Τριάντα χρόνια μετά, όμως, δεν μνημονεύεται εξαιτίας αυτού. Δεν είναι μόνο το ότι οι ίδιοι θεωρήθηκαν ως ένα από τα βασικά σύμβολα της εποχής της acid house. Είναι ένας διαχρονικός δίσκος που ακούγεται μέχρι σήμερα με την ίδια γοητεία, ένας από τους σημαντικότερους indie (και όχι μόνο) δίσκος στη μουσική ιστορία που συνεχίζει να γοητεύει και να επηρεάζει νέους καλλιτέχνες. Λίγοι, άλλωστε, δίσκοι έχουν καταφέρει να συνδυάσουν τις ροκ ρίζες με την ηλεκτρονική χορευτική κουλτούρα όπως έκανε το τρίτο αυτό album των Primal Scream. Όπως, εύστοχα, έχει σημειώσει το Ink Blot Magazine, "το Screamadelica είναι τόσο ένα album της εποχής του όσο και ένας διαχρονικός δίσκος".
Το Screamadelica των Primal Scream κυκλοφόρησε στις 23 Σεπτεμβρίου 1991 από την Creation Records στο Ηνωμένο Βασίλειο και στις 8 Οκτωβρίου 1991 από την Sire Records στις Η.Π.Α. Είναι ένα μείγμα rock, dance, dub, gospel που περικλείει το πνεύμα των αρχών της δεκαετίας του '90, με έναν δικό του, ξεχωριστό τρόπο -και όλο αυτό δεν έγινε τυχαία. Το μεγαλύτερο κομμάτι της παραγωγής του δίσκου ανέλαβε ο πολύς Andrew Weatherall σε συνεργασία με τον μηχανικό ήχου Hugo Nicolson. Η συγκεκριμένη επιλογή είχε, εν πολλοίς, να κάνει με το γεγονός ότι οι ίδιοι οι Primal Scream είχαν αντλήσει έμπνευση από την acid house σκηνή που άκμαζε εκείνη την εποχή, ενώ επιπρόσθετα τους γοήτευε το γεγονός ότι ο Weatherall ήταν ένας DJ που δεν είχε αναλάβει προηγουμένως κάποιο ανάλογο έργο.
Σε συνέντευξή του στην Guardian το 2020, ο Bobby Gillespie αναφέρει ότι το ευφυές με τον Weatherall (τον οποίο πρωτογνώρισε το καλοκαίρι του 1989, όταν "δισκοθετούσε" σε ένα acid house party σε κάποιον αγρό του Sussex) ήταν πως δεν ήταν μουσικός και δεν γνώριζε τους "κανόνες" της μουσικής παραγωγής. Δεν προσπαθούσε να κάνει hit μουσική, ήθελε απλώς να φτιάχνει ενδιαφέρουσα μουσική που λειτουργούσε στα dancefloors. Μετά τον δεύτερο δίσκο τους πολλοί θεωρούσαν τους Primal Scream ξεγραμμένους, αλλά όχι ο Andrew Weatherall. Ήταν αυτός που άκουσε κάτι στα πρωτόλεια τραγούδια του Screamadelica ενώ, όντας -αυτό που λέμε- "rocker στην καρδιά", συνδέθηκε με τα κομμάτια σε ένα άλλο επίπεδο.
Ο Weatherall, θυμάται ο Gillespie, μπορούσε με έναν τρόπο να πάρει μια bluesy μπαλάντα των Primal Scream και να την μετατρέψει σε κάτι εκστατικό, σε ένα "εκστατικό μπλουζ". Έτσι, το συγκρότημα έδινε κομμάτια και επιμέρους μελωδίες στον Weatherall, ο οποίος τα τοποθετούσε, με κάποιο τρόπο, μαζί και τους έδινε ένα άλλο νόημα. Κατά τον Gillespie, κανείς άλλος δεν θα είχε σκεφτεί να διαχειριστεί τα κομμάτια του δίσκου όπως ο Weatherall, να διασκευάσει, δηλαδή, τις μελωδίες και τη μουσική και να τις μετατρέψει σε αφηρημένα pop τραγούδια. Ειδική μνεία θα πρέπει να γίνει στον παραγωγό και μηχανικό ήχου Hugo Nicholson. Ο Andrew είχε το όραμα και ο Hugo είχε τις δεξιότητες του στούντιο που χρειάζονταν για να δώσει σάρκα και οστά τις ιδέες του (εκλιπόντα από το 2020) Weatherall.
Η επιμέρους παραγωγή του Screamadelica έχει ένα επιπλέον μουσικό ενδιαφέρον καθώς το άγγιγμα των επιπρόσθετων παραγωγών είναι κάτι παραπάνω από καθοριστικό. Δεν είναι τυχαίο, για παράδειγμα, πως τα "Movin' On Up" και "Damaged" είναι σε παραγωγή του Jimmy Miller, ο οποίος είχε επιδείξει το σημαντικότερο έργο του στα τέλη της δεκαετίας του 1960 και τις αρχές της δεκαετίας του 1970, όταν και συνεργάστηκε με τους Rolling Stones. Το δε "Higher than the Sun" είναι σε παραγωγή the Orb, συνεπώς μόνο τυχαία δεν είναι η λανθάνουσα cosmic dub - ambient house αισθητική ενός από τα καλύτερα singles στην ιστορία της pop δημιουργίας.
Το album έτυχε ευρείας αποδοχής από τον Τύπο και το κοινό της εποχής, φτάνοντας στο νο. 8 των βρετανικών charts ενώ κέρδισε και το πρώτο βραβείο Mercury Music Prize το 1992. Τα έντυπα Melody Maker και Select το ανέδειξαν ως album της χρονιάς για το 1991 ενώ το N.M.E. κατέταξε το Screamadelica ως to τρίτο καλύτερο album της χρονιάς μετά από το Nevermind των Nirvana (νο.1) και το Bandwagonesque των Teenage Fanclub. Το δε single “Higher Than The Sun” αναδείχθηκε πρώτο στην αντίστοιχη λίστα του N.M.E., πάνω από τραγούδια σαν το“Losing My Religion” των REM, το “The Concept” των Teenage Fanclub, το “Smells Like Teen Spirit” των Nirvana, το “Unfinished Sympathy” των Massive Attack, το “Pearl” των Chapterhouse, το “Only Love Can Break Your Heart” των St Etienne, το “Set Adrift On Memory Bliss” των PM Dawn και το “There’s No Other Way” των Blur.
Τι πραγματικά είναι αυτό που κάνει όμως το Screamadelica να λογίζεται τόσο σημαντικό τριάντα ολόκληρα χρόνια μετά; Είναι το γεγονός ότι καθόρισε τόσο έντονα την εποχή του; Είναι το γεγονός ότι ακούγεται το ίδιο φρέσκο (έστω και με μια vintage αίσθηση) τρεις δεκαετίες μετά; Είναι συνδυασμός όλων των παραπάνω; Δεν είναι εύκολο να καταλήξεις σε μονοδιάστατο συμπέρασμα όταν εξετάζεις την κληρονομιά ενός τόσο σπουδαίου δίσκου. Ίσως να είναι απλά αυτό το πάντρεμα του ροκ πνεύματος των Primal Scream με την χορευτική ευφυΐα του Weatherall που γέννησε έναν από τους σημαντικότερους δίσκους που έχουν υπάρξει και που με δυσκολία κατατάσσεται με σαφήνεια κάτω από μουσικά είδη.
Όπως και να ΄χει, πάντως, την αλήθεια τη λένε τα ίδια τα τραγούδια. Αυτά μας "μιλάνε" τριάντα χρόνια μετά -τα τραγούδια και ο αντίκτυπός τους μέσα μας. Το αίσθημα ευφορίας που προκαλεί η εναρκτήρια gospel pop-rock soul του “Moving On Up”. Η baggy χορευτική αγκαλιά του “Slip Inside This House” (διασκευή σε the 13th Floor Elevators) και η acid house έκρηξη του “Don’t Fight It, Feel It” (με τα φωνητικά της Denise Johnson να σε κάνουν να μην θες να σταματήσεις να κουνιέσαι). Η βραδυφλεγής, αψεγάδιαστη, οξεία, κοσμική ηλεκτρονική ψυχεδέλεια του “Higher Than The Sun”. Η καταπραϋντική pop τελειότητα του “Inner Flight” και η dub space "στροβιλίζουσα" ονειρική ζαλάδα του “Come Together”. Ο υπέρτατος νέο ψυχεδελικός slo mo-electronic-southern rock-gospel-dance ύμνος που λέγεται “Loaded”, αλλά και η απλή ακουστική ομορφιά του “Damaged”. Η μεθυστική doo-wop electronica του “I’m Coming Down” και η άρτια dub συμφωνία (με τη συμμετοχή του Jah Wobble) με τίτλο “Higher than the Sun (A Dub Symphony in Two Parts)”. Και η γλύκα του acid pop baroque “Shine Like Stars”. Στο τέλος, η μουσική είναι συναίσθημα και λίγοι δίσκοι κρύβουν τόση ψυχή -έστω και κάτω από τόνους acid- όση το Screamadelica.
Fan fact: Το εξώφυλλο του άλμπουμ σχεδιάστηκε από τον καλλιτέχνη της Creation Records, Paul Cannell. Ο Cannell, έχοντας πάρει LSD, εμπνεύστηκε από έναν λεκέ υγρασίας που είχε σχηματιστεί στο ταβάνι των γραφείων της Creation Records.
