Με την κυκλοφορία του θρυλικού ομώνυμου άλμπουμ τους (πιο γνωστού ως Black Album, λόγω του μαύρου εξωφύλλου του), οι Metallica προσέγγισαν ένα τεράστιο πλήθος μουσικόφιλων που οι μουσικές προτιμήσεις τους απείχαν παρασάγγας από το metal ή το ευρύτερο φάσμα της rock μουσικής, δημιουργώντας έτσι ένα ακόμη νέο έρεισμα για τον αποδυναμωμένο σκληρό ήχο (τα χρυσά late ‘80s του hair / glam metal δεν είχαν την αναμενόμενη διάρκεια). Το Black Album άφησε εποχή, αποτέλεσε ορόσημο για τη μουσική βιομηχανία το 1991, μαζί με το Nevermind των Nirvana, αλλά και κυκλοφορία - ορόσημο ολόκληρης της δεκαετίας. Τη στιγμή που η δημοτικότητα του metal κατασπαραζόταν από το grunge, ήταν αυτό (μαζί με μερικές ακόμα κλασικές heavy κυκλοφορίες) που κράτησε ψηλά τη σημαία του metal μουσικού ιδιώματος, σε χαλεπούς καιρούς για «μεταλλικούς ήρωες».
Οι Metallica, εκτός από το αδιαμφισβήτητη ανώτατη, ιεραρχική φιγούρα του metal, συνιστούν και μοναδικό φαινόμενο του συνόλου της μουσικής. Έχοντας από καιρό ξεπεράσει το φράγμα των 110 εκατ. πωλήσεων δίσκων παγκοσμίως, συνεχίζουν και σήμερα να βρίσκονται στην επικαιρότητα, διευρύνοντας τον μύθο που έχτισαν από τις αρχές των ‘80s μέχρι και το τέλος των ‘90s. Ειδικά σε αυτή την δεκαετία, η φήμη τους γιγαντώθηκε σε δυσθεώρητα ύψη, με κυκλοφορίες που είτε λατρεύτηκαν, είτε δίχασαν τους οπαδούς της παραδοσιακής thrash υπόστασης τους. Με τραγούδια όπως τα “Nothing Else Matters”, “Enter Sandman” και “The Unforgiven”, που περιλαμβάνονται ακόμα και σήμερα στα καθημερινά setlist εκατομμύρια ακροατών και ραδιοφωνικών σταθμών, καταφέρνουν να διατηρούν αναλλοίωτη την εικόνα τους ως ένα από τα πιο σημαντικά γκρουπ της ιστορίας.
Τhrash No More…
Θα ήμασταν αφελείς εάν παραβλέπαμε την προφανή διαπίστωση ότι υπήρξε μια σημαντική μερίδα των fan της μπάντας που γύρισαν την πλάτη στη μουσική πορεία του Black Album, που ήταν μακριά από το thrash υλικό των δίσκων που κυκλοφόρησαν στα ‘80s. Η διάρκεια των τραγουδιών μίκρυνε, η δομή απλοποιήθηκε, τα riff έγιναν πιο πιασάρικα και στακάτα, ενώ οι ταχύτητες αντικαταστάθηκαν από heavy και groovy μέρη.
Δεν ήταν λίγοι που έριξαν τις ευθύνες αυτής της αλλαγής στον καινούργιο παραγωγό του συγκροτήματος τότε, τον Bob Rock. Το γκρουπ, όμως, είχε προαποφασίσει την αλλαγή κατεύθυνσης, με τον Rock να λέει σε συνέντευξή του, πριν λίγα χρόνια, ότι το δίδυμο Hetfield/Ulrich επιθυμούσε την αμεσότητα του υλικού, προσθέτοντας το στοιχείο του groove στις συνθέσεις, δίνοντας έτσι μεγαλύτερη έμφαση στο drumming. Αποτέλεσμα τούτου είναι ότι τα τύμπανα στο Black Album δεν ακολουθούν απλά τις ρυθμικές κιθάρες, όπως σε προηγούμενους δίσκους, αλλά έχουν τον πρωταγωνιστικό ρόλο.
Μια σημαντική μερίδα των fan της μπάντας γύρισαν την πλάτη στη μουσική πορεία του Black Album, που ήταν μακριά από το thrash υλικό των δίσκων που κυκλοφόρησαν στα ‘80s.
Recording the Black
Παρά τους πέντε δίσκους που έκανε το group με τον Rock (συμπεριλαμβανομένου του live S&M και της ανθολογίας διασκευών Garage Inc.), η συνεργασία τους ήταν άκρως περιπετειώδης, ιδιαίτερα τους πρώτους τρεις μήνες από τους οκτώ συνολικά που ξόδεψαν στο studio για τη δημιουργία του άλμπουμ. Ο Hetfield είχε αναφέρει σε συνέντευξή του το ’93 ότι κατά τη διάρκεια των ηχογραφήσεων τα νεύρα… περίσσευαν, με την μπάντα να είναι δύσπιστη απέναντι στην ικανότητα του Rock. Τα πράγματα εξομαλύνθηκαν στην πορεία και ο παραγωγός κατάφερε να αποτυπώσει τέλεια το συναίσθημα των συνθέσεων, πιέζοντας τους «κακομαθημένους» rock αστέρες στα όρια των αντοχών τους.
Ειδική μνεία θα πρέπει να γίνει στην προσπάθεια του Hetfield να τραγουδήσει και αρμονικά, μακριά δηλαδή από το συνηθισμένο φωνακλάδικο στυλ του. Παρά τις περιορισμένες δυνατότητες του, η ζεστή ηχογράφηση της δυναμικής φωνής του έδωσε στις δυναμικές μπαλάντες του άλμπουμ το απαραίτητο χαρακτηριστικό της προσωπικότητας.
Bob, the builder
Σημείο αναφοράς όμως της δουλειάς του Bob Rock είναι η ηχητική τελειότητα του δίσκου. Άλλωστε αυτός ήταν και ο λόγος που είχε προσληφθεί, μιας και η μπάντα είχε εντυπωσιαστεί με την σπιρτάδα του Dr. Feelgood των Mötley Crüe. Ο Καναδός μεταμόρφωσε τον ήχο των Metallica από αυτόν του …And Justice For All, που είχε σε πρώτο πλάνο τη μπότα των drums του Ulrich, τις μπουκωμένες κιθάρες και το αναιμικό (τουλάχιστον) μπάσο, σε ένα κρυστάλλινο, ογκώδες ηχητικό κτήνος. Σημαντικό ρόλο σε αυτή την μεταμόρφωση συντέλεσε η αλλαγή του τρόπου ηχογράφησης, μιας και η μπάντα ηχογράφησε το δίσκο παίζοντας live τα μέρη της, σε αντίθεση με την πρακτική του να ηχογραφεί το κάθε μέλος τα δικά του μέρη ξεχωριστά σε σχέση με τους υπόλοιπους, με στόχο να αποπνέει ζωντάνια το υλικό.
Οι εξαντλητικές προετοιμασίες της ηχογράφησης (με μπάντα και παραγωγό να δοκιμάζουν αμέτρητους συνδυασμούς εξοπλισμού, έτσι ώστε να βρουν τον καλύτερο δυνατό που θα ταίριαζε στο πλάνο και στο όραμά τους για το νέο υλικό) αποδεικνύονται από τα αναρίθμητα demo και outtake που φημολογείται ότι υπάρχουν στο αρχείο των Metallica. Τέλειος αντικατοπτρισμός του παραπάνω ήταν το γεγονός ότι ο Kirk Hammett ηχογράφησε κάποιο από τα σόλο του περίπου 15 φορές, χρησιμοποιώντας 15 διαφορετικές κιθάρες και τόνους, μέχρι να καταλήξει στις δύο κιθάρες (μια ESP και μια '89 Gibson Les Paul Deluxe με EMG μαγνήτες και οι δύο) με τις οποίες εκτέλεσε τα μέρη του στον υπόλοιπο δίσκο.
Black Album Statistics
Κανείς δεν μπορεί να προσπεράσει αβίαστα το γεγονός ότι έχει πουλήσει πάνω από 16 εκατομμύρια αντίτυπα μόνο στις Η.Π.Α. (όπου και έγινε 16 φορές πλατινένιο) και πάνω από 30 εκατομμύρια σε παγκόσμιο επίπεδο. Μάλιστα, την πρώτη μόλις βδομάδα της κυκλοφορίας του πούλησε 650 χιλιάδες κόπιες στις Η.Π.Α., διατηρήθηκε ένα μήνα στην πρώτη θέση των charts και πλέον παραμένει πάνω από 282 εβδομάδες στον πίνακα Billboard 200 – είναι μάλιστα ένα από τα 10 άλμπουμ που έχουν καταφέρει κάτι αντίστοιχο. Για την παραγωγή του δαπανήθηκαν περίπου 1 εκατομμύριο δολάρια, ποσό αστρονομικό για την εποχή, ενώ για την προώθησή του ακολούθησαν 352 show, μέσα σε 25 μήνες ατέλειωτων περιοδειών ανά την υφήλιο.
Release Hint
Η αναμονή για την κυκλοφορία του Metallica ήταν τεράστια, πριν ακόμα αυτό κυκλοφορήσει. Μη ξεχνάμε πόσο hot όνομα ήταν οι Αμερικάνοι εκείνη την περίοδο. Μερικές μέρες πριν την κυκλοφορία του δίσκου, η μπάντα έκανε δύο μεγάλα listening party, στο Madison Square Garden της Νέας Υόρκης και στο Hammersmith Odeon του Λονδίνου, για να «σφυγμομετρήσει» το πώς θα δέχονταν οι οπαδοί τον πολυαναμενόμενο, καινούργιο της δίσκο. Για την ιστορία της υπόθεσης, μαζεύτηκαν 14.000 και 4.000 άτομα στο κάθε listening party αντίστοιχα. Το πόσο ανέμεναν οι οπαδοί τους το δίσκο, φάνηκε ακόμα και από τις ουρές που σχημάτισαν έξω από τα δεκάδες καταστήματα Tower Records, τα οποία άνοιξαν τα μεσάνυκτα της 12ης Αυγούστου, προκειμένου να πουλήσουν μόνο το Black Album.
Grammy Hint
Χαρακτηριστικές ήταν οι αντιδράσεις το 1989, όταν και έχασαν πάνω στο νήμα το βραβείο Grammy από τους Jethro Tull, οι οποίοι ήταν και το outsider εκείνης της χρονιάς. Το Grammy που δεν ήρθε το 1989 το κέρδισαν τελικά το 1992 στην κατηγορία Best Metal Performance, με τον Ulrich να δηλώνει γαργαλιστικά πως ευχαριστούσε τους Jethro Tull για το γεγονός ότι δεν κυκλοφόρησαν καινούργιο δίσκο εκείνη τη χρονιά.
