1877: ο Thomas Edison εφευρίσκει τον φωνόγραφο ως ηχητικό ανάλογο της φωτογραφικής. Αρχικά μάλλον δεν έχει ιδέα τι είδους πόρτα ανοίγει. Στα 1920, ο Γερμανός συνθέτης Stefan Wolpe χρησιμοποιεί ταυτόχρονα οκτώ γραμμόφωνα που γυρίζουν δίσκους σε διαφορετικές στροφές – DJ Stefan, ηχεί και ταιριαστό. Λίγες σεζόν αργότερα, ο Ούγγρος ζωγράφος/φωτογράφος/θεωρητικός Laszlo Moholy-Nagy απευθύνει δημόσιο κάλεσμα σε μουσικούς και καλλιτέχνες εν γένει: «πειραματιστείτε με τους φωνόγραφους»...
Φτάνουμε στο 1930: οι κύριοι κύριοι Paul Hindemith και Ernst Toch χρησιμοποιούν ηχογραφημένα μέρη σε συναυλία τους – ο όρος “playback” δεν υπάρχει ούτε στη σφαίρα των ιδεών. Το 1935 η γερμανική εταιρία AEG -ναι, αυτή με τους αποροφητήρες- κυκλοφορεί το πρώτο μαγνητόφωνο. 1952, και ο John Cage, πέραν του διαβόητου “4' 33'”, συνθέτει και το “Williams Mix” – κοπτοραπτική πεντακοσίων και βάλε δειγμάτων έτοιμου ήχου ή αλλιώς πρώιμη άσκηση της τέχνης του cut-up. Στην αυγή της δεκαετίας του εξήντα, ο Terry Riley παραδίδει το “Mescalin Mix”, μια μινιμαλιστική σύνθεση βασισμένη σε λούπες μαγνητοταινίας, ενώ ο James Tenney συνθέτει το “Collage #1 (“Blue Suede”)”, πιθανώς τον μακρυνότερο πρόγονο της κουλτούρας του sampling, με πρώτη ύλη το “Blue Suede Sues” του Elvis. Μεταξύ '66 και '67, οι Beatles πειραματίζονται με το κολάζ μαγνητοταινίας στο “Tomorrow Never Knows” και ο Stockhausen συνθέτει το “Hymnen” ενώνοντας κομμάτια εθνικών ύμων απ' όλο τον κόσμο. Ένα χρόνο αργότερα, ο μαθητής του μεγάλου Γερμανού Holger Czukay φτιάχνει τους Can, ενώ παράλληλα -και ως δίδυμο με τον Rolf Dammers- κυκλοφορεί το άλμπουμ “Canaxis” που, εκτός από δισκάρα, είναι άλλη μια sampling προφητεία.
To 1972, σε νήσο της Καραϊβικής, ο King Tubby προσφέρει στην ανθρωπότητα το dub (και στην πορεία το remix), προσθέτοντας έτοιμους ήχους και εφέ σε οργανικά, reggae B-sides. Καθόλου δεν αργεί και η κυκλοφορία του “The Upsetters' Blackboard Jungle Dub”, του πρώτου dub άλμπουμ στην ιστορία, δια χειρών King Tubby και Lee “Scratch” Perry.
1974: κατά τα νηπιακά βήματα της disco και του hip hop, οι DJ Kool Herc και Francis Grasso απομονώνουν και επιμηκύνουν breakbeats, χρησιμοποιώντας δύο πικ-απ. Θα περάσει μια πενταετία πριν κυκλοφορήσουν τα πρώτα hip hop σινγκλ από τους The Fatback Band και The Sugarhill Gang, πριν η δεκαετία του ογδόντα φέρει το πρώτο μέγα έργο της αφροαμερικάνικης κουλτούρας με εργαλείο το πικ-απ, το “The Adventures of Grandmaster Flash on the Wheels of Steel”. Στα 1984 η Ensoniq παράγει το Mirage, το πρώτο φτηνό, ψηφιακό sampler. Από κοντά ακολουθεί κι η γέννηση του techno με την κυκλοφορία του “No UFO's” του Model 500.
1994, και το γερμανικό τρίο των Oval κυκλοφορεί ένα άλμπουμ ονόματι “Systemisch”, με πρώτη ύλη μέρη από πειραγμένα ή χαλασμένα CD. Ακολουθεί το μπαμ του internet στις ζωές μας κι ακόμα αργότερα εκείνο των MP3 players στα ράφια των καταστημάτων. Νέα χιλιετία πλέον και κατά το παρθενικό έτος της οι New York Times μας πληροφορούν πως την προηγούμενη χρονιά τα πικ-απ για DJ (DJ turntables) ξεπέρασαν τις κιθάρες σε πωλήσεις. Εκεί πάνω στο γύρισμα οι The Avalanches, από Αυστραλία μεριά, ντεμπουτάρουν με το “Since I Left You” – το σώμα του αποτελείται από 3.500 διαφορετικά samples απ’ όλο το εύρος του μουσικού φάσματος. Στα 2005 βγαίνει στον ψηφιακό αέρα το YouTube και σε λίγα χρόνια σχεδόν κάθε ηχογράφηση στην ιστορία θα βρίσκεται δύο κλικ μακριά.
Χρειάστηκε κοντά έναν αιώνα και μισό για να γίνει κοινός τόπος το άλλοτε «κατάπτυστο» – κοινώς ν' αλλάξει το μουσικό παράδειγμα. Πάμε διακόσια χρόνια πριν και φανταστείτε Δυτικό συνθέτη να παρουσιάζει έργο του συρράπτοντας ατόφια μέρη από δουλειές συναδέλφων, δίχως στην καλύτερη των περιπτώσεων να υποστεί μαζικές ρίψεις ζαρζαβατικών. Κι όμως, ο νέος τρόπος αργά αλλά σταθερά βρήκε τον δρόμο του απ' τα υπόγεια των εφευρετών στα λόγια ρετιρέ, απ' τη λαϊκή έκφραση στην pop κουλτούρα, κι από 'κει στο mainstream και την παγκοσμιότητα. Η ηχογράφηση ως έννοια και η εξέλιξή της σε επίπεδο μέσων, διάχυσης και προσβασιμότητας, δεν άλλαξε μονάχα το τρόπο που φτιάχνεται η μουσική, τον τρόπο που την προσεγγίζουμε και τη βιώνουμε, άλλαξε και τη συλλογική μας αντίληψη για το τι εστί αυθεντικότητα.
*Το παραπάνω χρονολόγιο είναι σαμπλαρισμένο κατά κύριο λόγο απ' το βιβλίο “Audio Culture: Readings in Modern Music” των Christoph Cox και Daniel Warner.
