Από εκείνο το πρωινό που μας κάλεσαν να διασχίσουμε μαζί τους τον κόσμο, κατάφεραν να ακούγονται το ίδιο έγκυροι τόσο στα ηχεία ενός μεγάλου club, όσο και σε ημιφωτισμένες, ιδιωτικές ακροάσεις. Τετραγωνίζοντας τον κύκλο των Cocteau Twins και των Kraftwerk, γειώνοντας τα μοτίβα των Pet Shop Boys και μιλώντας στη «μπλε» γλώσσα της Joni Mitchell, έγιναν η (ηλεκτρονική) φωνή μιας γενιάς που φοβόταν τη μοναξιά στο κέντρο της μεγάλης πόλης και την ψηφιακή πραγματικότητα που ερχόταν ορμητικά για να τα κάνει όλα ίσιωμα...
Κάπου στις αρχές της δεκαετίας του 1990, ήταν αδύνατο να μην αισθανθείς το ωστικό κύμα συγκίνησης όταν άκουγες τους στίχους «θα διασχίσεις ένα πρωινό τον κόσμο και θα 'ναι πιο όμορφα κι από ένα όνειρο». Κάποιες υποψιασμένες ραδιοφωνικές εκπομπές είχαν αρχίσει να επικοινωνούν στους ακροατές το ηλεκτρονικό συγκρότημα με το παράξενο όνομα Στέρεο Νόβα. Και κάποιες μουσικές στήλες είχαν αρχίσει να κάνουν μικρές αναφορές σε αυτόν τον δίσκο του 1992 με τις δύο ασπρόμαυρες φιγούρες στο εξώφυλλο, που κυκλοφόρησε χωρίς ιδιαίτερες προσδοκίες η Wipe Out.
Αν ήσουν λοιπόν ακροατής με καλλιεργημένο αισθητήριο, ήταν αδύνατον να ξεφύγεις από την ορμητική δύναμη των στίχων του Κωνσταντίνου Βήτα, ο οποίος μπόλιαζε με οργή και ευαισθησία την ποίησή του. Τα λόγια του τυλίγονταν σαν σπιράλ γύρω από τους ambient πειραματισμούς και το εσωστρεφές χορευτικό groove των πλήκτρων του Μιχάλη Δέλτα. Αλλά το έρημο τοπίο της εγχώριας ηλεκτρονικής μουσικής έμοιαζε ανέτοιμο να οικειοποιηθεί αυτό το συγκρότημα, το οποίο πέραν της Λένας Πλάτωνος δεν είχε προάγγελους και συνεχιστές. Ας μη γελιόμαστε, αθηναϊκή ηλεκτρονική σκηνή ουδέποτε υπήρξε η περίπτωση των Στέρεο Νόβα ήταν μοναδική.
«Μπορείς να δεις καθαρά τώρα. Από αυτόν το λόφο. Ένα τετράγωνο αυτού του κόσμου. Ένα αεροπλάνο στον χλωμό ουρανό. Θέλω να φυλάξω αυτές τις εικόνες, αυτές τις λέξεις. Μέσα σου». Οι στίχοι που ανοίγουν το ντεμπούτο τους, αγκιστρώνονταν στο μυαλό κάθε δυνητικού ακροατή. Η πρώτη πλευρά του δίσκου ήταν μια ηλεκτρονική παλίρροια από βιωματικούς στίχους, με εμβόλιμο κοινωνικοπολιτικό σχόλιο. Οι επιρροές από τη house και την techno επικαιρότητα αποτυπώθηκαν στη δεύτερη πλευρά και έκτοτε αντέχουν σε νιοστές ακροάσεις.
Την πρώτη έγκυρη αναφορά για τους Στέρεο Νόβα, τη συνάντησα στην στήλη των «Επιλογών» του Στάθη Τσαγκαρουσιάνου στην Ελευθεροτυπία ακολούθησε μια συνέντευξή τους στον Μάρκο Φράγκο, για λογαριασμό του Ποπ+Ροκ. Το τραγούδι "Προάστια" ξόρκιζε σαν mantra τις επιθυμίες, τις προσδοκίες και τους πόθους μιας preinternet γενιάς, η οποία αφομοίωνε περισσότερα στυλ απ’ όσα μπορούσε να διαχειριστεί και πνιγόταν στον ιδρώτα των αγωνιών της μέχρι να έρθει το λυτρωτικό «Σάββατο Βράδυ, Σάββατο Βράδυ, Σάββατο βράδυ».
Ο Κωνσταντίνος Β. και ο Μιχάλης Δ. από τις παρυφές των δυτικών αθηναϊκών συνοικιών, συνωμότησαν μυστικά για να γίνουν ακούσιοι εκφραστές μιας γενιάς που χρειαζόταν μια αναταραχή στον μικρόκοσμο των καθημερινών της σχέσεων. Βρέθηκαν έτσι τη σωστή στιγμή στα αυτιά ακροατών που, μετά την κιθαριστική καταχνιά της δεκαετίας του 1980, είχαν ζωτικούς λόγους να επικοινωνήσουν με τραγούδια σαν τον αξεπέραστο "Εξώστη". Το πλεονέκτημά τους ήταν πως μπορούσαν να ακούγονται το ίδιο έγκυροι και επιδραστικοί, τόσο στα ηχεία ενός μεγάλου κλαμπ, όσο και σε ημιφωτισμένες ιδιωτικές ακροάσεις στα ακουστικά. Οι ιδέες τους έτειναν στην αφαίρεση και στη μοναχική ονειροπόληση. Κατάφερναν δε και γείωναν τα μοτίβα των Pet Shop Boys, ενώ μιλούσαν στη «μπλε» γλώσσα της Joni Mitchell, κινούμενοι από το spoken word της Laurie Anderson μέχρι τη beat, βιοχημική μελαγχολία της Λένας Πλάτωνος.
Ήταν μια αστική απόδραση προς τα αστέρια οι πρώτοι δίσκοι των Στέρεο Νόβα: μια σκάλα προς τον ουρανό, την οποία έφτιαξαν με τον πιο περιπετειώδη και ηρωικό τρόπο, διαφεύγοντας από τα πνιγηρά μικροαστικά αδιέξοδα. Ήταν η δύναμη της αυτοέκφρασης η ίδια, με μπροστάρη έναν συνεσταλμένο ποιητή που μιλούσε τη γλώσσα μας και μας έλεγε ότι πασχίζει να κρατηθεί γνήσιος σε έναν «κόσμο παράλογο».
Οι πρώτες λούπες και οι instrumental περιπέτειες που αποτέλεσαν κομμάτια ορόσημα σαν την "Ευδοκία" και το "Κλεμμένο Ποδήλατο", τετραγώνιζαν τον κύκλο των Cocteau Twins και των Kraftwerk, ενώ η ηλεκτρονική ποπ ταυτότητα του γκρουπ έγινε ξεκάθαρη στον 2ο δίσκο, με τον παράξενο τίτλο Ντισκολάτα (1993), όταν στη σύνθεσή τους προστέθηκε πια και ο Αντώνης Π. Το "Νέα Ζωή 705" διέθετε διεθνές εκτόπισμα, ενώ το ιδιότυπο rap του Κωνσταντίνου βρέθηκε στα πιο οργισμένα και δυναμικά του στο "Μικρό Αγόρι". Οι αμίμητες ερμηνείες του απέρριπταν με άνεση κάθε υφολογικό κλισέ. Αν μάλιστα θέλετε να κάνουμε λόγο για διαχρονικότητα, η απελπισμένη ιαχή «Μάναααα» στην αρχή του τραγουδιού ακόμα προκαλεί την ίδια ανατριχίλα, ενώ "Το Ταξίδι Της Φάλαινας" παραμένει το πιο επίκαιρο πολιτικό σχόλιο αυτό που οι καλλιτέχνες του σήμερα, 20 χρόνια μετά, αδυνατούν να γράψουν (είτε για λόγους ανικανότητας, είτε για λόγους αντιεμπορικότητας).
Το 3ο μέρος της πρώτης αριστουργηματικής τριλογίας της αθωότητας, ήταν ο Ασύρματος Κόσμος (1994). Η διαδρομή των Στέρεο Νόβα ήταν ανοδική και όσοι ακολουθούσαν ένιωθαν ένα συναίσθημα γλυκιάς συνενοχής: είχαν βρει τη φυλή στην οποία ανήκαν. Οι προφορικοί στίχοι και οι breakbeat ρυθμοί εξελίσσονταν σε ένα πλήρες, ηδονικό μορφωμένο σύνολο. Η αποστειρωμένη διασκέδαση των μεγάλων club, οι χαμένοι φίλοι, ο φόβος απέναντι σε μια ψηφιακή πραγματικότητα που ερχόταν ορμητικά για να τα κάνει όλα ίσιωμα, η επιβίωση σε καιρούς ανεργίας και συναισθηματικής αποξένωσης, η ερωτική ανεπάρκεια στα πεζοδρόμια του ιστορικού κέντρου όπου η συμπόνια δεν καιροφυλακτούσε… Ο Κωνσταντίνος Β. κοιτούσε χαμηλά, ως αυθεντικός shoegazer. Ή αντίκριζε τα κτίρια με τα άδεια γραφεία τη νύχτα, τα ψυχρά ασανσέρ, τα πουλιά σε σχηματισμούς στον αέρα, τις κεραίες στις ταράτσες και τις υποσχέσεις εραστών που έμειναν ξεκρέμαστες στον χρόνο. Έτσι δημιουργήθηκε ένας «κώδικας» με τους ακροατές: ένας σχηματισμένος λόγος με ανάστημα, αλλά και με προοπτική.
Ο Κωνσταντίνος Β. και ο Μιχάλης Δ. από τις παρυφές των δυτικών αθηναϊκών συνοικιών, συνωμότησαν μυστικά για να γίνουν ακούσιοι εκφραστές μιας γενιάς που χρειαζόταν μια αναταραχή στον μικρόκοσμο των καθημερινών της σχέσεων.
Η κομψευόμενη αντίληψη των Στέρεο Νόβα ολοκλήρωσε τον κύκλο της στο Τέλσον (1996). Έναν οριακό δίσκο μανιφέστο με επιρροές από Brian Eno μέχρι τον David Bowie της βερολινέζικης περιόδου. Ελάχιστοι στίχοι κοσμούν τα 20 κομμάτια του, που δοκιμάζουν τα όρια πειραματισμού. Το ερειπωμένο, βιομηχανικό τοπίο του εξωφύλλου αποτύπωνε τη δύσκολη περίοδο των σχέσεων ανάμεσα στα μέλη. Η Νατάσσα Καρβούνη των Άβατον ερμηνεύει το "Λιγότερο Από Αυτό", ενώ στο τραγούδι "Δύο" μια μπαλάντα που μνημονεύει το ύφος του Μάνου Χατζιδάκι ακούμε για πρώτη φορά τον Κωνσταντίνο Β. να τραγουδάει. Αναμφισβήτητα μπροστά από την εποχή του, αλλά
χαμένο μέσα στην πληθωρικότητά του και στη σκοτεινή φάση των εξερευνήσεων του, το Τέλσον σήμανε το τέλος μιας σχέσης.Ο Αντώνης Π. αποχωρεί και οι προσωπικές καριέρες του Κωνσταντίνου & Μιχάλη αρχίζουν να σιγοψήνονται. Το συγκρότημα δείχνει να ρίχνει αυλαία, πάνω στο αποκορύφωμα της δημιουργικότητάς του.
Εν τέλει, τα πράγματα πήραν παράξενη τροπή, αφού το 1997 βγήκε η Βιταμίνα Τεκ: ένας απολαυστικός και καθόλα ευοίωνος δίσκος, έστω κι αν οι δημιουργοί του τραβούσαν πλέον διαφορετικό κουπί. Το αριστουργηματικό "Ταξίδι Στη Γη" ερμηνευμένο από την Πόπη Αστεριάδη έδενε το jungle beat με την τραγουδοποιία του Νέου Κύματος. Τα samples από Τζένη Βάνου, η ερμηνεία της Τάνιας Τσανακλίδου και οι επιρροές από Σταύρο Ξαρχάκο έδειξαν με ειλικρίνεια έναν δρόμο που δυστυχώς κοπιαρίστηκε στη συνέχεια εξυπνακίστικα από επίδοξους μιμητές. Ο Μιχάλης έκανε ντουέτο με την Ευρώπη στο "Ήχοι Δυο Δρόμων", ενώ ο Κωνσταντίνος τραγούδησε διακριτικά "Τα Άδεια Χέρια".
Μετά την οριστική τους διάλυση κυκλοφόρησε, κάπως καταχρηστικά, ακόμη ένας δίσκος, σε συνεργασία με τον Σταμάτη Κραουνάκη. Όμως το Ωφέλιμο Φορτίο (1998) αποτέλεσε το ναδίρ των Στέρεο Νόβα. Ο Κωνσταντίνος συμμετείχε σχεδόν αναγκαστικά, κατ' απαίτηση της εταιρείας, αλλά και λόγω της επιθυμίας του Μιχάλη. Τον κύκλο έκλεισαν το 1999 το Σ.Κ.Α.Ζ.H. (Σκόρπια Κομμάτια Από Ζωντανές Ηχογραφήσεις), το οποίο δεν αποτύπωσε ωστόσο την επί σκηνής δύναμή τους (ίσως έφταιγε η υπερβολική στούντιο επεξεργασία του υλικού) και η βιντεοκασέτα Κύκλοτρον, με βιντεοκλίπ, οπτικοακουστικό υλικό και video art.
Όσοι λοιπόν τους παρακολουθήσαμε τότε από την πρώτη μέρα, νιώσαμε ικανοποίηση όταν βρήκαν ξανά τη φωνή τους, στις σόλο πια δημιουργίες τους. Ο Μιχάλης Δ. έφτιαξε τους Τετράγωνο 19 με τον Γιάννη Μόμπιλ και εξέφρασε τις techno και drum'n'bass ανησυχίες του με το Ηχοδρόμιο (1995), πριν ακολουθήσει μια αδιάκοπη και πολυγραφότατη προσωπική πορεία, υπηρετώντας την ηλεκτρονική μουσική χωρίς αναλύσεις, αναπτύξεις και ερμηνείες ο τελευταίος σταθμός αυτής βγήκε φέτος (Life Is Now), αλλά ως λαμπρότερο σημείο στη συνείδηση του ευρύτερου κοινού μάλλον θα μείνει ο δίσκος Το Χρώμα Της Μέρας με την Τάνια Τσανακλίδου (2001).
Ο Κωνσταντίνος Β. ξεκίνησε τη δική του διαδρομή με το Σούπερ Στέλλα (1999), με αριστουργήματα σαν τη "Δύναμη Της Αγάπης" να δείχνουν την επιτυχή του απαγκίστρωση από το δαφνοστεφανομένο παρελθόν πέρασε κατόπιν κι εκείνος με επιτυχία στο μεγάλο ακροατήριο συνεργαζόμενος με τη Δήμητρα Γαλάνη (Μετά, 2001), έφτασε σε ένα λαμπερό προσωπικό απόγειο με την Άγρια Χλόη (2004) και συνεχίζει να βγάζει υπέροχους δίσκους, όπως αποδεικνύει η ολόφρεσκια Ομόνοια. Σημειωτέον, και ο Αντώνης Π. έκανε τη δική του σόλο διαδρομή, κυκλοφορώντας στα '00s δύο άλμπουμ με τους Supermarket, συν μία προσωπική δουλειά.
Με τους Στέρεο Νόβα δεν ταυτίστηκαν μόνο οι συντονισμένοι στις ηλεκτρονικές εξελίξεις της 1990s Βρετανίας στους οποίους δεν αρκούσαν οι δίχως αισθητικό αποτύπωμα λούπες με neon αισθητική, αλλά και όσοι ήταν γαλουχημένοι στον ήχο της κιθάρας, μα είχαν κίνητρο να αναζητήσουν νέους ήχους. Όσοι ήθελαν να αποδράσουν του αστικού αδιέξοδου και των hip νευρώσεων κοιτώντας σε αστρικούς σχηματισμούς στον ουρανό, αλλά δεν την έβρισκαν με ψυχεδελικά trance/house «μανιτάρια» σε ιδρωμένες πίστες ή σε ανοιχτά χωράφια. Όσοι ήθελαν να χορεύουν σαν να είναι επιτακτική ανάγκη του σώματός τους, χωρίς να καταρρέουν έπειτα κάθε ξημέρωμα. Όσοι περπατούσαν μόνοι και σποραδικά σκάλιζαν beat στίχους χωρίς ρίμα σε γδαρμένα σημειωματάρια. Όσοι αγαπούσαν την ξαναμμένη disco pop, αλλά τους έλειπε η πυγμή και η ζέστη του παλιού casio, που ταίριαζε γάντι στις νεορομαντικές τους αναμνήσεις. Όσοι αγαπούσαν την ποίηση περασμένων αιώνων, μα δεν ένιωθαν άνετα σε φιλολογικές βραδιές, αλλά στα μέρη που πάλλονταν από νεανικές κραυγές. Όσοι δεν ταύτιζαν τη χορευτική ποπ με νάιλον αγκαλιές και με αρώματα τσιχλόφουσκας φρούτου.
Οι Στέρεο Νόβα αγαπήθηκαν έτσι από ανθρώπους που δεν χρειάζονταν εκθαμβωτικά singles να τους τρίβουν μια καινούρια στιλιστική πρόταση ανά ρεφρέν, αλλά έψαχναν το soundtrack με το οποίο θα ακολουθούσαν το πρόσωπο της καρδιάς τους μέχρι το τέλος του κόσμου. Ανθρώπους δηλαδή σαν κι εμάς, που βρήκαν ξαφνικά πως ήταν «Κυριακή πρωί, Κυριακή Πρωί, Κυριακή πρωί…».
Το άρθρο δημοσιεύτηκε αρχικά στην ειδική έκδοση του περιοδικού Sonik, Ελληνική Ηλεκτρονική Μουσική, που κυκλοφόρησε το 2016. Οι Στέρεο Νόβα επανενώνονται ειδικά για την Tελετής 'Eναρξης της 2023 Ελευσίς Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης και εμφανίζονται για μία και μοναδική βραδιά το Σάββατο 4 Φεβρουαρίου, στο Εργοστάσιο ΊΡΙΣ που ανοίγει για πρώτη φορά στο κοινό.
