Όλοι οι χώροι που συνδέονται με την ελληνική μουσική, παρουσιάζουν αυτόν τον καιρό κάτι ιδιαίτερο, με αφορμή τα 100 χρόνια από τη γέννηση του σημαντικότερου συνθέτη του λαϊκού τραγουδιού, του Βασίλη Τσιτσάνη. Για τη συγκεκριμένη επέτειο, το Μέγαρο Μουσικής Αθηνών επιστράτευσε τον «αφρό»: τον Σταύρο Ξαρχάκο για να παρουσιάσει το έργο του Τσιτσάνη, τη Δήμητρα Γαλάνη και την Ελευθερία Αρβανιτάκη για το ερμηνευτικό μέρος. Συναυλία που είχε προβληθεί ως το πρώτο «μουσικό γεγονός» της νέας χρονιάς για την Αθήνα. Ήταν όμως τελικά;
«Γεγονός» θα μπορούσε να αποτελεί από μόνη της η συνθήκη «ο Ξαρχάκος παρουσιάζει τον Τσιτσάνη». Και είχε πράγματι εξαιρετικό ενδιαφέρον ν’ ακούσει κανείς πώς συναντήθηκαν στη σκηνή του Μεγάρου οι δύο αυτοί κορυφαίοι της ελληνικής μουσικής –ο ένας εν ζωή κι ο άλλος πάντοτε παρών μέσω του έργου του.
Ο κάθε ενορχηστρωτής και μαέστρος διηθεί βέβαια με τον δικό του τρόπο το έργο που παρουσιάζει: πάντοτε κάτι «δίνει» και πάντοτε κάτι «στερεί» από το σώμα των συνθέσεων, από τη σύλληψη ή τη διάθεση του δημιουργού. Αυτό λοιπόν έκανε κι ο Ξαρχάκος. Με μια ευέλικτη ορχήστρα και με δύο «μοντέρνες» φωνές (θα εξηγήσω πιο κάτω πότε εκμοντερνίστηκαν οι συγκεκριμένες φωνές), μας έδωσε τον δικό του Τσιτσάνη –δανείζομαι αυθορμήτως τον τίτλο από τις δισκογραφημένες συναυλίες του Γιάννη Πάριου στον ίδιο χώρο, τον χειμώνα του 2013.
Παρότι είμαι διαχρονικά αντίθετη στο να απομακρύνονται πολύ τα τραγούδια (ιδιαίτερα τα λαϊκά) από τον φυσικό τους χώρο –και ο φυσικός χώρος των τσιτσανικών τραγουδιών προφανώς δεν είναι το Μέγαρο– η απόδοση του μεγαλύτερου μέρους της setlist υπήρξε εξαιρετική. Ο βασικός δηλαδή κορμός των τραγουδιών κρατήθηκε άρτιος, ενώ η επιλογή τους έκανε παραπάνω από εμφανή την πρόθεση του Ξαρχάκου να αναδείξει την ψυχή και τη σκέψη που ο Τσιτσάνης ακούμπησε στο μπουζούκι του, για να γεννηθούν τα εκατοντάδες κομμάτια του.
Υπήρξαν βέβαια και τα άκρα: άλλοτε αποκαλύφθηκαν «υποφωτισμένα» μέλη, όπως η οριακή δραματικότητα της μελωδίας της "Αχάριστης" κι άλλοτε αφαιρέθηκε το νεύρο, όπως λ.χ. στη "Ζημιά" και στο "Τα Λερωμένα Τ’ Άπλυτα". Προσθέτοντας και τη "Ζαΐρα", που παίχτηκε χωρίς τις –γνωστές και απαραίτητες– παύσεις στα ρεφραίν, θα τολμήσω να πω ότι αυτά τα τρία τραγούδια αποδυναμώθηκαν τελικά στο Μέγαρο, με αποτέλεσμα να καταλήξουν σχεδόν βαρετά· κι ας χαλάνε κόσμο στα μαγαζιά και στα σπίτια εδώ και 60 χρόνια.
Όσο μάλιστα εξελισσόταν η βραδιά ακούγοντας τη Δήμητρα Γαλάνη και την Ελευθερία Αρβανιτάκη –κατά γενική ομολογία δύο από τις καλύτερες φωνές των τελευταίων δεκαετιών και πάντα σε επαφή με το λαϊκό τραγούδι– άρχισα να σκέφτομαι ότι ξεμακραίνουμε κι άλλο από τον Τσιτσάνη. Γιατί καμία δεν πλησίασε σε τρόπο ερμηνείας, στήσιμο και χροιά φωνής τις βασικές τραγουδίστριες που είχε επιλέξει ο Τσιτσάνης για τη μακρά πορεία του στη νύχτα. Αμφότερες ήταν βέβαια υπέροχες και ολόσωστες κι έδωσαν εξαιρετικές ερμηνείες, αλλά ο αποκλειστικός συνδυασμός τους ήταν υπέρ το δέον «μοντέρνα» επιλογή για μια τέτοια συναυλία. Τέλος, περισσότερο από μια τραγουδίστρια που να έρχεται από το πάλκο, έλειψε μια ωραία ανδρική φωνή, για να μας πει μερικά από τα τόσα τραγούδια τα οποία ερμήνευσαν ο Παγιουμτζής, ο Τσαουσάκης, ο Καζαντζίδης.
Και το τελευταίο που έλειψε ήταν η ιστορία. Ο βίος του Τσιτσάνη είναι γνωστός, οι ιστορίες των τραγουδιών του επίσης. Μια επετειακή όμως βραδιά για τα 100 χρόνια από τη γέννησή του θα ήταν καλό να φωτίσει κάποια πλευρά του συνθέτη, όχι απαραιτήτως άγνωστη. Παρ' όλα αυτά, ούτε η επιλογή και η διαδοχή των τραγουδιών, ούτε κάποιο σχόλιο από τους πρωταγωνιστές της συναυλίας, ούτε κάποιο οπτικοακουστικό μέσο μας διηγήθηκε μια ιστορία για τον Τσιτσάνη.
Ήταν μόνο τα τραγούδια του την Τρίτη το βράδυ στο Μέγαρο Μουσικής. Ας είναι, αρκούν άλλωστε τα τραγούδια του Τσιτσάνη για να διηγηθούν την ιστορία τόσο του ίδιου, όσο και των τόσων ανθρώπων που πέρασαν πριν και μετά από εκείνον από αυτόν τον τόπο.
Setlist
Εισαγωγή
Το όνειρο της αδερφής
Κάθε βράδυ πάντα λυπημένη
Αχάριστη
Της ταβέρνας το ρολόι
Με πήρε το ξημέρωμα στους δρόμους
Τα λερωμένα τ’ άπλυτα
Ακρογιαλιές δειλινά
Η σκιά μου κι εγώ
Πέφτεις σε λάθη
Τί σήμερα, τί αύριο, τί τώρα
Της μαστούρας ο σκοπός (Όταν συμβεί στα πέριξ)
Η ζημιά
Ό,τι κι αν πω δε σε ξεχνώ
Αρχόντισσα
Κάποια μάνα αναστενάζει
Τα λιμάνια (Το πλοίο θα σαλπάρει)
Το καράβι
Μη μου ξαναφύγεις πια
Γεννήθηκα για να πονώ
Ζαΐρα
Γκιουλμπαχάρ
Κάνε λιγάκι υπομονή
Σαν απόκληρος γυρίζω
Συννεφιασμένη Κυριακή
Encore: ποτ-πουρί σε παρεϊστικη διάθεση
Η ορχήστρα:
Νεοκλής Νεοφυτίδης: πιάνο
Ηρακλής Ζάκας: μπουζούκι
Διαμαντής Σιδερίδης: μπουζούκι
Δημήτρης Λίβανος: μπουζούκι
Δημήτρης Ρέππας: μπουζούκι
Νίκος Σαμπαζιώτης: κιθάρα
Δημήτρης Σιάμπος: κιθάρα
Βασίλης Δρογκάρης: ακορντεόν
Χάρης Μέρμηγκας: κοντραμπάσο
{youtube}_xpU2dsA36w{/youtube}
