Λίγο πριν η σκιά του Megalopolis -passion project του Francis Ford Coppola εδώ και 40 έτη- πέσει και στη χώρα μας και καλύψει τα πάντα, βάζουμε σε αξιολογική σειρά προτίμησης τη φιλμογραφία του σπουδαίου Ιταλό-Αμερικανού σκηνοθέτη και επισκεπτόμαστε τις 22 επίσημες ταινίες της σπουδαίας του καριέρας – μια καριέρα η οποία βρίθει από δραματικές κορυφώσεις, μεγαλόπνοες αποτυχίες, αλλά πάντοτε μια εγγενή γνήσια ανησυχία για πειραματισμό, σπάσιμο των συμβατικών αφηγηματικών ορίων και ροπή προς το μεγαλόπνοο θέαμα και τη μεγάλη εικονογραφία.
22. Jack (1996)
Τι θα έκανε άραγε η ιδιωτική τηλεόραση, αν δεν υπήρχαν ταινίες σαν το Jack για να γεμίσουν το Κυριακάτικο μεσημεριανό της πρόγραμμα; Αυτή είναι μάλλον και η μόνη χρησιμότητα του Disney-ικού αποτυχημένου πειράματος του Coppola – αποτυχημένο μάλλον, όμως, μόνο για τους φίλους του σκηνοθέτη, καθώς ο ίδιος ο Coppola με την αμοιβή που απέσπασε για να σκηνοθετήσει τον Robin Williams ως μικρό-μεγάλο παιδί που γερνάει πιο γρήγορα από τους υπόλοιπους ανθρώπους λόγω μιας σπάνιας πάθησης, πιθανότατα ρέφαρε τις χασούρες των προηγούμενων ετών (και θα θέλαμε να πιστεύουμε πως του έμειναν λεφτά για να επεκτείνει κάποιον από τους δεκάδες αμπελώνες του)
21. Twixt (2011)
Πιθανότατα η μοναδική ταινία του σκηνοθέτη που δεν πήρε διανομή στη χώρα μας, αυτό το low budget πειραματικό υβρίδιο ταινίας τρόμου και μυστηρίου μοιάζει περισσότερο με ταινία – πανεπιστημιακή εργασία κάποιου νεαρού φέρελπι κινηματογραφιστή παρά με το κύκνειο άσμα (μέχρι τελικά το φετινό Megalopolis) ενός από τους μεγαλύτερους και πιο αντισυμβατικούς Αμερικανούς σκηνοθέτες του 20ου αιώνα.
20. Youth Without Youth (2007)
Ένας 70χρονος Ρουμάνος καθηγητής χτυπιέται από κεραυνό το 1983 και αυτομάτως το σώμα του επανέρχεται στην ηλικία των 40, έχοντας όμως αποκτήσει και μια ασύλληπτη νοητική διαύγεια που υπερβαίνει τα ανθρώπινα όρια. Στα επόμενα χρόνια θα γίνει το αντικείμενο μελέτης τόσο από τους Ναζί, όσο και από τους Συμμάχους, θα γνωρίσει μια γυναίκα με παρόμοιες ικανότητες με εκείνον και θα βυθιστεί σταδιακά στις υπερφυσικές του γνωστικές δυνατότητες. Μεταφορά του μυθιστορήματος του Mircea Eliade στην μεγάλη οθόνη μετά από μια απουσία 10 ετών από το σινεμά γενικότερα, το Youth Without Youth είναι ένα παράξενο κουλουβάχατο φιλοσοφίας, πολεμικών συρράξεων, ερωτικών σχέσεων και ένα σωρό ακόμα ετερόκλητων θεματικών, οι οποίες δίνονται με μεγαλοπρέπεια, αλλά και αρκετή σχηματικότητα από τον σκηνοθέτη -σε ένα έργο που δεν μπορείς απόλυτα να το εντάξεις κάπου, για κάποιο λόγο όμως δεν μπορείς να πάρεις και τα μάτια σου από πάνω του.
19. Tetro (2009)
Η άφιξη του Benny στο Buenos Aires και η επανασύνδεση του με τον αδερφό του Tetro, θα ανοίξει το κουτί των οικογενειακών μυστικών και θα ξετυλίξει ένα δράμα γεμάτο πάθη, προδοσίες και παρελθοντικές αμαρτίες. Άνισο αφηγηματικά, εντυπωσιακό οπτικά και γεμάτο συναίσθημα μελόδραμα που αγκαλιάζει πολλά κινηματογραφικά είδη και επεξεργάζεται περιτέχνως αρκετές δύσκολες θεματικές, το Tetro υπήρξε άλλη μια ημί-ανεξάρτητη παραγωγή του σκηνοθέτη, ο οποίος στην ύστερη φάση της σπουδαίας του καριέρας έψαχνε ακόμα τρόπους να επιστρέψει στο σινεμά -με τους δικούς του όμως όρους και ανησυχίες.
18. You're a Big Boy Now (1966)
Μακρινός συγγενής ταινιών όπως το The Graduate του Michael Nichols και το Benjamin του Michel Deville, το You're a Big Boy Now είναι μια ιστορία ενηλικίωσης στα 60s από έναν φρέσκο από το UCLA Francis Ford Coppola, με λίγη ακόμα εμπειρία στον χώρο – αλλά μεγάλο ταλέντο και αστείρευτη όρεξη για δουλειά. Το You're a Big Boy Now δεν συμμερίζεται απόλυτα την λογική του Nichols και του Graduate -ο οποίος προοικονομεί τα κυνικά 70s με μια εξόχως υπόγεια μελαγχολία και έναν αόρατο κυνισμό- αλλά κοιτάζει την ενηλικίωση με μια κάπως αφελή και αθώα ματιά. Παρ’ όλα αυτά, εντάσσεται με τον τρόπο του σε μια κλειστή κατηγορία ταινιών που μερικά χρόνια μετά θα οδηγούσαν τον Dustin Hoffman στην αγκαλιά της κας Robinson και στο οριστικό φινάλε των ανέμελων Αμερικάνικων 60s.
17. Finian's Rainbow (1968)
Υποτιμημένο musical φαντασίας στα χνάρια των Singing in the Rain και Swing Time, το δεύτερο film του Coppola για μεγάλο studio ήρθε μερικά χρόνια μετά το West Side Story και σε μια περίοδο που το είδος είχε αρχίσει να περνάει μια περίοδο κρίσης, φέρνοντας μαζί του ένα εξαιρετικό soundtrack, έναν γερασμένο μα διόλου υποτονικό Fred Astair και ένα φανταχτερό cast γεμάτο κέφι και όρεξη. Ευχάριστο, ζωηρό, φρέσκο και γεμάτο ρυθμό, το Finian’s Rainbow “χάνεται” στη φιλμογραφία του Coppola μόνο και μόνο γιατί δεν μπορεί να σταθεί ως αυτόνομη κινηματογραφική μονάδα δίπλα στα μεγάλα αριστουργήματα της ύστερης καριέρας του.
16. Gardens of Stone (1987)
Μια από τις πολλές ταινίες που ο Coppola ανέλαβε στα 80s για να σωθεί από την οικονομική καταστροφή του One from the Heart ήταν και το Gardens of Stone: μια ασυνήθιστη αντί-πολεμική ταινία με πρωταγωνιστή τον James Caan, ο οποίος υποδύεται έναν βετεράνο του πολέμου της Κορέας και αντί να τοποθετηθεί σε μια μονάδα εκπαίδευσης νεοσύλλεκτων για τον τρέχοντα πόλεμο του Vietnam, αντ’ αυτού τοποθετείται σε ένα ειδικό τάγμα περιφρούρησης του Τάφου του Αγνώστου Στρατιώτη στο Εθνικό Κοιμητήριο του Arlington της Virginia. Απογοητευμένος που δεν θα προσφέρει πλέον τις υπηρεσίες του στον στρατό, θα συναντήσει εκεί τον νεαρό γιό ενός παλιού του φίλου από την Κορέα -ο οποίος και έχασε εκεί τη ζωή του- τον οποίο θα προσπαθήσει να αποτρέψει από το να καταταχθεί στο μέτωπο. Στιβαρές ερμηνείες από το εντυπωσιακό cast, μια πολύ ιδιαίτερη ερωτική ιστορία μεταξύ Caan και Angelica Huston γεμίζει το background και ο Coppola αναβαθμίζει αισθητά μια συμβατική, κατά τα άλλα, αντί-πολεμική ταινία της εποχής.
15. Dementia 13 (1963)
Σε ένα μεσαιωνικό κάστρο της Ιρλανδίας κατοικεί μια περίεργη οικογένεια, η οποία κάθε χρόνο θρηνεί τον άδικο θάνατο της μικρής αδερφής που πνίγηκε σε μια κοντινή λίμνη. Η σύζυγος όμως ενός εκ των τριών αδερφών έχει άλλα πλάνα για την κληρονομιά του συζύγου της, καθώς σταδιακά οικειοποιείται το κάστρο εκμεταλλευόμενη τη ψυχολογικά ασταθή μητέρα των αδερφών. Όμως, η μυστηριώδης εμφάνιση ενός αγνώστου δολοφόνου, ανατρέπει τα δεδομένα. Roger Corman στην παραγωγή και ένας 24χρονος Francis Ford Coppola σε σενάριο και σκηνοθεσία συνθέτουν τους δύο βασικούς λόγους που το πραγματικό κινηματογραφικό ντεμπούτο του σκηνοθέτη καταλήγει σε ένα συναρπαστικό γοτθικό film τρόμου με απροσδόκητη εξέλιξη -το οποίο βάζει με τη σειρά του το λιθαράκι του στη μετέπειτα δημιουργία του slasher κινηματογραφικού ιδιώματος.
14. One from the Heart (1982)
Η ταινία που “ισοπέδωσε” τον Coppola ταμειακά (σχεδόν 637 χιλιάδες δολάρια τελικές εισπράξεις έναντι 26 εκατομμυρίων budget παραγωγής) και τον οδήγησε σε μια από τις μεγαλύτερες οικονομικές καταστροφές που έχει βιώσει σκηνοθέτης μέχρι και σήμερα: ένα φαντασμαγορικό musical στο ύφος και λαμπρότητα εκείνων του παλιού Hollywood – το οποίο όμως, αν και σεναριακά γεμάτο ανισότητες και σκαμπανεβάσματα, υπήρξε ένα οργασμικό υπέρ-θέαμα γεμάτο με πολλές καινοτόμες τεχνικές κινηματογράφησης, το οποίο συν τοις άλλοις “ντύθηκε” και με ένα εξαιρετικό soundtrack από τον Tom Waits. Από τις πιο υποτιμημένες ταινίες του σκηνοθέτη -αλλά και ολόκληρης της δεκαετίας του ’80- το One from the Heart είναι ο κύριος λόγος της μετέπειτα “κατηφόρας” του σκηνοθέτη προς projects με μοναδικό σκοπό τον περιορισμό του εύρους της οικονομικής ζημιάς που υπέστη.
13. The Cotton Club (1984)
Η ιστορία παραγωγής του Cotton Club έχει σχεδόν ισάξιο ενδιαφέρον με την ίδια την ταινία: ένας χρεοκοπημένος Coppola αναλαμβάνει την ταινία μετά από 4 σχεδόν χρόνια στο pre-production, ώστε να ξεχρεώσει το studio του Zoetrope που είχε χρεοκοπήσει λόγω του One From the Heart νωρίτερα. Γράφει εκ νέου το αρχικό σενάριο του Mario Puzzo μέσα σε 8 ημέρες παρέα με τον William Kennedy -πάνω από όλα όμως, έρχεται αντιμέτωπος με τον παραγωγό, αρχικό σκηνοθέτη και άσπονδο φίλο – εχθρό του από τις εποχές του Godfather Robert Evans. Ηθοποιοί πάνε και έρχονται, μέλη του συνεργείου αλλάζουν διαρκώς, τα κόστη ανεβοκατεβαίνουν σαν τρελά και τελικά η ιστορία του Cotton Club, ενός περιβόητου jazz club στο Harlem των 30s ανοίγει στις αίθουσες με καλές κριτικές, αρκετές υποψηφιότητες σε βραβεία όπως οι Χρυσές Σφαίρες αλλά αποτυγχάνει παταγωδώς στα ταμεία – βάζοντας σε πολύ δύσκολη θέση την Orion Pictures, η οποία βγάζει αρκετά εκατομμύρια μετοχών της στο σφυρί για να αποφύγει την ολοκληρωτική χρεοκοπία. Σήμερα, το Cotton Club στέκεται αξιοπρεπώς στην ευρύτερη φιλμογραφία του σκηνοθέτη, σαν ένα αξιόλογο υβρίδιο γκανγκστερικής ταινίας και musical, με ένα πολύ εντυπωσιακό cast και μια αξιοζήλευτη τεχνική μεγαλοπρέπεια -ξανά όμως έναντι μιας αρτιότερης σεναριακής δομής.
12. Tucker: The Man and His Dream (1988)
Η αληθινή ιστορία του Preston Tucker, ο οποίος είχε όνειρο ζωής να χτίσει τη δική του αυτοκινητοβιομηχανία, υπήρξε μια ενδιαφέρουσα βιογραφική ταινία δια χειρός Coppola, με έναν εξαιρετικό Jeff Bridges στον πρωταγωνιστικό ρόλο και μια πλειάδα γνωστών, καλών ηθοποιών να τον πλαισιώνουν -με πιο δυναμική την παρουσία του Martin Landau, ο οποίος και κέρδισε την Χρυσή Σφαίρα Β’ Ανδρικού Ρόλου για την ερμηνεία του. Project στον πάγο επί σειρά ετών, επανήλθε στο πρόγραμμα του Coppola μετά από την οικονομική χείρα βοηθείας που δέχτηκε από τον φίλο του George Lucas, αναμενόμενα πελαγοδρόμησε στα ταμεία, αλλά αποδείχθηκε μια αξιόλογη mainstream βιογραφική ταινία για τις μάζες.
11. The Rainmaker (1997)
Από τις σελίδες του ομότιτλου μυθιστορήματος του John Grisham και κατευθείαν στη μεγάλη οθόνη δια χειρός Coppola, το The Rainmaker είναι ένα στιβαρό δικαστικό δράμα που ξεχωρίζει από όλες τις υπόλοιπες κινηματογραφικές διασκευές των best sellers του Grisham (ενδεικτικά τα The Firm ή The Pelican Brief) για το περιεκτικό και πυκνό του σενάριο, την υποδειγματική ανά σημεία ροή, τις δυναμικές ερμηνείες και φυσικά την σκηνοθετική μαεστρία με την οποία ο Coppola ενώνει και κατευθύνει την κεντρική του ιστορία. Χωρίς να ανακαλύπτει εκ νέου τον τροχό, το Rainmaker είναι ένα από τα πιο χαρακτηριστικά 90s δικαστικά δράματα -η τελευταία ταινία προτού ο Coppola πάρει το δεκαετές hiatus του από το σινεμά, για να επικεντρωθεί στα κρασιά και τους αμπελώνες του.
10. The Rain People (1969)
H πέμπτη ταινία του Coppola και η πρώτη πραγματικά σπουδαία είναι ένα οδοιπορικό σε μια Αμερική που σιγά σιγά νιώθει το μέλλον να την καταπλακώνει και τις ημέρες της ευημερίας να είναι έτοιμες να δώσουν τη σκυτάλη σε εκείνες της απογοήτευσης και της αμφισβήτησης. Μια νεαρή γυναίκα, μόλις μαθαίνει πως είναι έγκυος εγκαταλείπει τον σύζυγό της, καθώς νιώθει πως χρειάζεται χρόνο με τον εαυτό της. Έτσι ξεκινάει η δική της Οδύσσεια, κατά την οποία θα συναντήσει πολλούς διαφορετικούς ανθρώπους στον δρόμο και θα προσπαθήσει μέσω αυτών να επανακτήσει τη χαμένη εμπιστοσύνη στις δυνάμεις της. Πολύ προσωπική ταινία για τον σκηνοθέτη, το φεμινιστικό αυτό οδοιπορικό χειραφέτησης μπορεί να μην έλαβε την αναγνώριση που του άξιζε την εποχή που κυκλοφόρησε, όμως σήμερα νοείται ως μια από τις καλύτερες δουλειές του Coppola. Η Shirley Knight δίνει μια εξαιρετική ερμηνεία, ενώ ταυτόχρονα η ταινία σηματοδοτεί την έναρξη της συνεργασίας του Coppola με τους James Caan και Robert Duvall – ηθοποιούς που θα έγραφαν χρυσή κινηματογραφική ιστορία στα επόμενα χρόνια με τα Godfather, Godfather Part II και Apocalypse Now.
9. Peggy Sue Got Married (1986)
Μια 40χρονη νοικοκυρά στα πρόθυρα του διαζυγίου, ξαφνικά μεταφέρεται, με άγνωστο τρόπο, στην τελευταία της χρονιά του Λυκείου το 1960, έχοντας μια μοναδική ευκαιρία να διορθώσει τη ζωή της. Ο Coppola “σπάει” την pop κουλτούρα με αυτή την επιτυχημένη εμπορικά, κριτικά και ιδιαίτερα δημοφιλή στο sub-genre των Κολεγιακών ταινιών δραματική κωμωδία φαντασίας, σκηνοθετώντας την Kathreen Turner σε μια από τις καλύτερες στιγμές της καριέρας της -και ένα all-star cast που περιλαμβάνει από τον Nicolas Cage και την Joan Allen μέχρι τον Jim Carrey, την Helen Hunt και την νεαρή ακόμα κόρη του Sophia. Αγαπημένη αγνή και ανόθευτη 60s νοσταλγία, ευφάνταστο σενάριο, δυναμική σκηνοθεσία, υποδειγματικό σινεμά μαζικής κατανάλωσης και ένα απόλυτο hit για την, γεμάτη σκαμπανεβάσματα και δυσκολίες, καριέρα του Αμερικανού σκηνοθέτη στα 80s.
8. Bram Stoker's Dracula (1992)
Ασύλληπτα δημοφιλής ταινία στη χώρα μας, η διασκευή του εμβληματικού μυθιστορήματος του Bram Stoker από τον Coppola υπήρξε η τελευταία Grande του ταινία – ένας συνδυασμός οπερατικής μεγαλοπρέπειας που δεν προδίδει τις ενδόμυχες εμπορικές τις βλέψεις, και ενός τεχνικού κινηματογραφικού πειραματισμού που ανατρέχει μέχρι και στην εποχή του βωβού σινεμά και των πρωτόλειων ταινιών τρόμου. Η γνωστή ιστορία του Δράκουλα μπορεί να υστερεί στο σεναριακό της σκέλος – το οποίο μοιάζει ανά στιγμές αχρείαστα πομπώδες, υπέρ-φορτωμένο θεματικά και τρόπο τινά ελαφρώς επιφανειακό- όμως η οπτική της εξτραβαγκάνζα -από τα κουστούμια μέχρι τα σκηνικά, και όλη η παραγωγή φαντάζει σαν να έχει ξεπηδήσει από το πιο υγρό γοτθικό εφιάλτη- και το λαμπρό cast έκαναν το Bram Stoker's Dracula την, μέχρι και σήμερα, εμπορικότερη ταινία βρικολάκων όλων των εποχών.
7. The Outsiders (1983)
Coming of age δράμα, μεταφορά του ομότιτλου μυθιστορήματος της S. E. Hinton (λίγο αργότερα θα ακολουθούσε και το ανώτερο Rumble Fish με την ίδια ομάδα παραγωγής) από τον Coppola, το οποίο αποτέλεσε και μια άτυπη αφετηρία για ταινίες όπως τα Breakfast Club (1985) και Stand by Me (1986) -μιας και επικοινώνησε με το κοινό της εποχής για πρώτη φορά τις ανησυχίες μιας “καταραμένης νεολαίας”, η οποία ξεκινούσε και τελείωνε τη σύντομη ζωή της στους δρόμους και τους συμμορίο-πόλεμους, όπου οι προβληματικές οικογενειακές σχέσης και η ταξική ανισότητα έπαιζαν πρωτεύοντες ρόλους στην πορεία της ζωής των ανήλικων πρωταγωνιστών. C. Thomas Howell, Ralph Macchio, Matt Dillon, Patrick Swayze, Rob Lowe, Emilio Estevez, Tom Cruise, Glenn Withrow, Diane Lane, Valance Leif Garrett, Darren Dalton, Τom Waits, ενώ πολλοί ακόμα νεαροί -και μη- ανερχόμενοι stars σχηματίζουν εδώ την πρώτη εκδοχή του λεγόμενου Brat Pack των 80s και ο Coppola, αν και ελαφρώς εκτός των “νερών” του ανά στιγμές, εδώ υπογράφει μια από τις σημαντικότερες ταινίες μιας ολόκληρης γενιάς.
6. The Godfather Part III (1990)
Το μεγαλύτερο σφάλμα μιας από τις πιο αδικημένες από την κοινή γνώμη ταινίες του 20ου αιώνα, δεν ήταν ούτε η ανεπαρκέστατη Sophia Coppola στον καθοριστικό για την πλοκή ρόλο της μικρής κόρης του Michael Corleone, ούτε το αχρείαστα πολύπλοκο σενάριο δια χειρός Puzzo και Coppola (στο χαοτικό pre-production της ταινίας είχε περαστεί και ένα χέρι μέχρι και από τον … Nicolas Cage), ούτε τα κίνητρα πίσω από τη δημιουργία της ίδιας της ταινίας από τον Coppola (spoiler alert -ήταν τα χρήματα, καθώς πάσχιζε ακόμα να διαγράψει τα χρέη που του άφησαν τα One From the Heart και Cotton Club), ούτε η σαφέστατη αδυναμία του έργου να σταθεί ως ένα αυτόνομο γκανγκστερικό έπος μακριά από τη σκιά των δύο του “αδερφών”: το μεγαλύτερο σφάλμα του τρίτου Νονού ήταν ότι υπήρξε το sequel δυο εκ των κορυφαίων κινηματογραφικών ταινιών στην ιστορία του σινεμά και μοιραία έπρεπε να μπαίνει κάθε φορά στην ίδια πρόταση μαζί τους -χάνοντας κατά κράτος σχεδόν κάθε σύγκριση και παραλληλισμό με αυτές. Κατά τα άλλα, το φινάλε της δυναστείας των Corleone είναι μια “γεμάτη” γκανγκστερική ταινία γεμάτη βία, τραγικότητα, μεγαλοπρέπεια και μελαγχολία, μερικές σπουδαίες ερμηνείες, 7 υποψηφιότητες για Oscar (ανάμεσά τους για εκείνα της Καλύτερης Ταινίας, Σκηνοθεσίας και Μοντάζ) και ένα μεγαλειώδες φινάλε – υπόδειγμα οπτικής αφήγησης, στιβαρής κινηματογράφησης και μεγαλόπνοου οπερατικού θεάματος.
5. Rumble Fish (1983)
O Rusty θέλει να μοιάσει στον Motorcycle Boy, τον μεγάλο του δηλαδή αδερφό και εξέχον μέλος των συμμοριών της Tulsa – σχεδόν θρύλος μεταξύ των παρίων της περιοχής. Όμως, όταν ο ασυμβίβαστος Motorcycle Boy επιστρέφει στην περιοχή μετά από μια δίμηνη απουσία, δεν είναι πια ο λαϊκός ήρωας που νόμιζε ο αδερφός του, αλλά ένας απογοητευμένος με την πραγματικότητα νέος, ο οποίος και τον παροτρύνει να μην ακολουθήσει τα βήματά του. Βασισμένος στο ομότιτλο βιβλίο της S. E. Hinton, ο Coppola δημιουργεί μια ταινία πέρα από την εποχή της για το τέλος των ψευδαισθήσεων της μοντέρνας Americana, το τέλος της νιότης και το τέλος της εποχής των μύθων. Το νευρώδες μοντάζ, η νέο-εξπρεσιονιστική αισθητική, η κινησιολογία των πρωταγωνιστών, το ασπρόμαυρο film και το σχεδόν video-clip-ίστικο ύφος της ταινίας, παράλληλα με την αδιαμφισβήτητη θεατρικότητά της, όρισαν το κινηματογραφικό ύφος εκατοντάδων νέων δημιουργών της εποχής. Εμπορική (για το μέγεθός του) και κριτική επιτυχία, το Rumble Fish ήταν και παραμένει μέχρι και σήμερα μια από τις πιο σημαντικές Αμερικάνικες ταινίες των 80s και από τις πιο αξιόλογες προσπάθειες του Coppola να “εισβάλλει” σε αχαρτογράφητα για εκείνον κινηματογραφικά νερά!
4. The Conversation (1974)
Μετά το πέρας των γυρισμάτων του The Godfather και προτού επικεντρωθεί πλήρως στο The Godfather Part II, ο Coppola γύρισε μια μικρή ταινία για έναν ιδιωτικό ντετέκτιβ, σπεσιαλίστα στις ηχητικές υποκλοπές και στα πρόθυρα μιας πρωτόγνωρης για εκείνον κρίση συνειδήσεως – ταινία που μοιράζεται μια συγγένεια πρώτου βαθμού με το Blow Out του Antonioni, το οποίο και διαθέτει έναν συγκλονιστικό Gene Hackman για πρωταγωνιστή, έναν sociopath αντί-ήρωα ειδικό στις παρακολουθήσεις των ζωών τρίτων, μα ανίκανο για οποιασδήποτε μορφής στοιχειώδους ανθρώπινης επικοινωνίας. Η παλλόμενη αγωνία του πρωταγωνιστή να διαφύγει μιας ανυπόφορης μοναξιάς και να ενταχθεί με όποιον τρόπο μπορεί στο κοινωνικό σύνολο οδηγεί την ταινία, από ένα διακριτικό και αιχμηρό πολιτικό θρίλερ (ένα χρόνο πριν είχε όλος τυχαίος ξεσπάσει το σκάνδαλο Watergate) σε έναν Καφκικό υπαρξιακό εφιάλτη χωρίς επιστροφή, με ένα συνταρακτικό φινάλε – θρίαμβο της ήττας σε κάθε επίπεδο, το οποίο σφράγισε την καλλιτεχνική αξία του The Conversation ως μια από τις πιο σημαντικές και πιο γενναίες ταινίες που μας έδωσαν τα ανήσυχα Αμερικανικά κινηματογραφικά 70s.
3. The Godfather (1972)
Σημαδεμένο, όπως άλλωστε όλες οι μεγάλες ταινίες του Coppola, από παρασκηνιακές ιστορίες που θα μπορούσαν από μόνες τους να αποτελέσουν έμπνευση για δεκάδες ταινίες, τηλεοπτικές σειρές ή βιβλία, το διαχρονικό αριστούργημα του Coppola αλλάζει τον παγκόσμιο σινεμά και εδραιώνει για τα καλά την δεκαετία του 1970 ως την πιο σημαντική της Αμερικανικής κινηματογραφικής βιομηχανίας. Το μεγαλοπρεπές μαφιόζικο δράμα του, μιλάει πίσω από τις προφανείς θεματικές όπως η δίψα για εξουσία ή η ουτοπική μεσσιανική σταυροφορία σε έναν κόσμο από λύκους, για την οικογένεια και τα μέλη αυτής ως μαριονέτες μιας προδιαγεγραμμένης μοίρας -που όσο και αν εκείνα επιθυμούν να την αλλάξουν, τίποτα δεν μπορεί να πάει κόντρα στην ίδια τους τη φύση. Σινεμά που αλλάζει το κινηματογραφικό τοπίο ολοκληρωτικά, ηθοποιοί που σημαδεύονται ανεξίτηλα από τους ρόλους που υποδύονται, ένας σκηνοθέτης παγιδευμένος σε μια συνθήκη “εναντίον όλων” από την οποία βγαίνει θριαμβευτής και η κινηματογραφική ιστορία μιας μεγάλης οικογένειας Ιταλό-Αμερικανών μαφιόζων αντικατοπτρίζει τα βασικά εγγενή ανθρώπινα χαρακτηριστικά που ορίζουν αυτό που πραγματικά είμαστε όλοι: έρμαια δυνάμεων πέρα της ανθρώπινης διάστασης, θύματα των παθών μας και αμέτοχοι στοχαστές ενός προδιαγεγραμμένου μέλλοντος.
2. Apocalypse Now (1979)
“My movie is not about Vietnam, my movie is Vietnam” δήλωνε στο Φεστιβάλ των Καννών του 1979 ο Coppola για την “καταραμένη” του όπερα της ζούγκλας, μια ταινία η οποία στιγματίστηκε από τα ίσως πιο γνωστά παρασκηνιακά δράματα στην ιστορία του σινεμά: ο Martin Sheen αντικατέστησε τον Harvey Keitel εν μέσω γυρισμάτων και στη συνέχεια έπαθε καρδιακή προσβολή, ο υπέρβαρος Marlon Brando εμφανίστηκε στο πλατό χωρίς να γνωρίζει τα λόγια του και έχοντας παράλογες απαιτήσεις από σκηνοθέτη και συνεργείο, τα σκηνικά στις Φιλιππίνες καταστράφηκαν ολοσχερώς από σαρωτικό τυφώνα και κατασκευάστηκαν ξανά από το μηδέν, η παραγωγή από το 5μηνο πλάνο ολοκλήρωσης των γυρισμάτων κατέληξε σε κάτι παραπάνω από 3 έτη, ο ίδιος ο Coppola επένδυσε ένα τεράστιο ποσό από την προσωπική του περιουσία στη ταινία και έφτασε σχεδόν στα πρόθυρα της ολοκληρωτικής ψυχολογικής κατάρρευσης και πολλά άλλα ακόμα – τα οποία αποτυπώνονται επαρκώς και με κάθε λεπτομέρεια στο αριστουργηματικό documentary Hearts of Darkness: A Filmmaker's Apocalypse του 1991. Τίποτα όμως από όλα αυτά δεν ήταν ικανό να αποκόψει το ταξίδι του Coppola προς την Καρδιά του Σκότους, διασκευάζοντας το ομότιτλο μυθιστόρημα του Joseph Conrad και τοποθετώντας το στις ζούγκλες του Vietnam. Ο κοσμικός τρόμος της φρίκης απέναντι στην ανθρώπινη αγριάδα αλλά και στο μάταιο της ύπαρξης αποτυπώνονται στο πανί μέσω ενός παραισθησιογόνου ταξιδιού στα άδυτα της ψυχής και στο μαύρο, ερεβώδες της τέλμα -σε μια βαρκάδα μέχρι το τέλος του κόσμου, εκεί που η ψυχή είναι πλέον απογυμνωμένη από κάθε τι που την ορίζει ως πολιτισμένη και λογική. Το Apocalypse Now κέρδισε τον Χρυσό Φοίνικα τελικά του 1979 και ο Coppola σφράγισε έτσι τα ταραγμένα 70s με μια ταινία, που όμοιά της είναι αδύνατον να συναντήσει κανείς πουθενά και ποτέ.
1.The Godfather Part II (1974)
Με μια παράλληλη αφήγηση των ημερών και έργων του νεαρού Michael Corleone -ένας Al Pacino, ο οποίος δημιουργεί το απόλυτο blueprint του ηθικά αμφίσημου ερπετοειδούς αντί-ήρωα- και του πατέρα του Vito σε flashback – ο Robert De Niro κερδίζει το Oscar Β’ Ανδρικού Ρόλου, μιλώντας σχεδόν αποκλειστικά Ιταλικά και ξεπερνώντας φυσικά και αβίαστα τον βραχνά του κίνδυνου μιμητισμού της ερμηνείας του Brando δύο χρόνια πριν- ο Coppola συνθέτει το απόλυτο magnus opus της καριέρας του, ένα Αμερικάνικο Έπος για την οικογένεια, τη μαφία, τη μοίρα, την εξουσία και την ίδια την Αμερική κατ’ επέκταση– μια αρχαία τραγωδία σε σύγχρονους όρους, η οποία στέκεται μέχρι και σήμερα αγέρωχη στον θρόνο της ως το σπουδαιότερο sequel όλων των εποχών, ένα διαχρονικό αριστούργημα που ο χρόνος δεν κατάφερε να φθείρει ούτε στο ελάχιστο. Μια ταινία που πιστοποιεί από μόνη της και μόνο την αξία του Coppola ως οραματιστή, ανήσυχο σκηνοθέτη πέραν της εποχής του, έναν φιλμικό αρχιτέκτονα αγνής και ανόθευτης κινηματογραφικής ελεγείας -και μοιραία, έναν από τους πιο πρωτοπόρους δημιουργούς στην ιστορία.
