Υπήρξε σίγουρα μια από τις πλέον πολυαναμενόμενες ταινίες του 2023 για το εξωτερικό και του 2024 για τη χώρα μας, για την οποία το ενδιαφέρον έχει έτσι κι αλλιώς μεγάλες διαστάσεις εξαιτίας της καταγωγής του δημιουργού της. Όχι άδικα, μιας που και οι φωτογραφίες που δίνονταν στη δημοσιότητα δειλά δειλά όλο το προηγούμενο εξάμηνο, έδειχναν ότι αν μη τι άλλο έχουμε να κάνουμε με ένα φιλμ που διαθέτει εντυπωσιακή φωτογραφία, χρώματα και κοστούμια που θα προκαλούσαν συζητήσεις, μαζί με ένα all-star cast. Και δεν ήταν και λίγοι όσοι και όσες έσπευσαν να διαβάσουν από νωρίς το Χαμένα Κορμιά (Επεισόδια από τη Νεανική Ζωή Ενός Γιατρού του Δημόσιου Οργανισμού Υγείας της Σκωτίας) του Alasdair Gray, το βιβλίο δηλαδή πάνω στο οποίο βασίστηκε η ταινία. Δεν προκάλεσε λοιπόν καμία έκπληξη το γεγονός ότι λίγο πριν την εκπνοή της περασμένης χρονιάς, στη δημοσιογραφική προβολή του στο αείμνηστο πια ΙΝΤΕΑΛ, το Poor Things μάζεψε ίσως τους περισσότερους κριτικούς κινηματογράφου που είχαμε δει ποτέ να βάζουν ταυτόχρονα πρωινό ξυπνητήρι, έτοιμοι να παραδοθούν στο νέο φιλμ του Γιώργου Λάνθιμου. Και είναι γεγονός ότι σχεδόν κανείς και καμιά δεν μετάνιωσε γι’ αυτό το ξυπνητήρι, βάζοντας μάλιστα ως προτεραιότητα το rewatch της μαύρης κωμωδίας με το που θα κυκλοφορούσε επίσημα στις εγχώριες αίθουσες. Ας πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή.
Ο κινηματογράφος του Γιώργου Λάνθιμου δεν ήταν ποτέ για όλους. «Ενοχλητικός», «υπερβολικός», «αυθάδης», «shocking» είναι λίγοι μόλις από τους χαρακτηρισμούς που είχε δεχθεί ο δημιουργός από τον ιδιαίτερο Κυνόδοντα, που τον έβαλε στον παγκόσμιο κινηματογραφικό χάρτη το 2009 μετά τη βράβευσή του στις Κάννες (στην κατηγορία Ένα Κάποιο Βλέμμα), μέχρι και την πιο πρόσφατη και χολιγουντιανή χάρη στην Searchlight Ευνοούμενη, όταν και ήδη είχε γίνει πια ένας από τους πιο αναγνωρίσιμους auteurs στον κόσμο. Με το Poor Things, ο Λάνθιμος κάνει κάτι που ίσως όμως να μην περιμέναμε: το μεγάλο του πέρασμα στο κινηματογραφικό mainstream. Και αντίθετα από ό,τι θα περίμενε κανείς σε αντίστοιχες περιπτώσεις, αυτό γίνεται με τον πιο πετυχημένο και προσεγμένο τρόπο που θα μπορούσε.
Η Bella Baxter είναι το (εμφανώς εμπνευσμένο από τον Frankenstein) δημιούργημα του Dr. Godwin Baxter (Willem Dafoe), ενός γιατρού που βρίσκει το νεκρό σώμα μιας αυτόχειρος γυναίκας και την επαναφέρει στη ζωή, χρησιμοποιώντας όμως τον εγκέφαλο του εμβρύου που εκείνη κυοφορούσε. Με την Bella να είναι επί της ουσίας ένα μωρό εγκλωβισμένο στο σώμα μιας ενήλικης γυναίκας, στο ξεκίνημα του Poor Things παρακολουθούμε μια Emma Stone να υποδύεται τον ρόλο της επιστρέφοντας κυριολεκτικά στο προλεκτικό στάδιο και υιοθετώντας με μαεστρία τη συμπεριφορά ενός έμβιου όντος που μόλις πρόσφατα έχει έρθει στη ζωή. Όσο όμως περνά ο χρόνος, το έμβρυο αναπτύσσεται και μαζί ο χαρακτήρας της Stone ανθίζει (εντυπωσιακές οι αλλαγές στο ύφος και την κινησιολογία της), διεκδικώντας σταδιακά την απόδρασή της από τη στενή επιτήρηση του «μπαμπά» God και του εγκλεισμού στην οικία του. Σύντομα, η Bella θα ανακαλύψει άλλωστε τις σαρκικές απολαύσεις και μαζί με τον εραστή της Duncan Wedderburn, που ερμηνεύει ένας απολαυστικός Mark Ruffalo, θα ξεκινήσει να ταξιδεύει σε μακρινά μέρη, αναζητώντας ακόμη περισσότερες περιπέτειες.
Η Bella, ωστόσο, μέσα στην ατυχία του να έχει ακουσίως επιστρέψει στη ζωή εξαιτίας της θέλησης ενός άνδρα, έχει για καλή της τύχη ένα ισχυρό όπλο: το ήδη ενήλικο σώμα της την έχει προστατέψει επαρκώς ώστε να μην χρειαστεί να γαλουχηθεί για πολλά χρόνια ως τυπικό παιδί και να ρουφήξει σαν άλλο σφουγγάρι τις στερεοτυπικές κοινωνικές επιταγές της (βικτωριανής, μα και ταυτόχρονα εντελώς steampunk) εποχής της. Αυτό την καθιστά κυρία του εαυτού της, που δεν φοβάται να εκφράσει τις ανάγκες και τα θέλω της, πράγμα που σύντομα την κάνει να αυτονομηθεί πλήρως και να εγκαταλείψει τον Wedderburn. Η ίδια θα βρεθεί από επιλογή της να βιοπορίζεται ως εργάτρια του σεξ και ανάμεσα στις θαυμαστές νέες λιβιδινικές εμπειρίες και συναναστροφές της θα αναγεννηθεί πλήρως, με απόλυτη αυτοπεποίθηση και σιγουριά για τον εαυτό της.
Πού ακριβώς έγκειται όμως η προαναφερθείσα μεταφορά σε ένα πιο mainstream κινηματογραφικό τοπίο; Με τη βοήθεια του συν-σεναριογράφου του, Tony McNamara, ο Λάνθιμος απομακρύνεται από το αυθεντικό κέντρο βάρους του βιβλίου του Poor Things, που δεν είναι άλλο από τις εύθραυστες αρρενωπότητες των ανδρών πρωταγωνιστών της υπόθεσής του. Εκείνος επιλέγει να δώσει τον απαραίτητο χώρο στη χειραφέτηση της ηρωίδας του, εκμεταλλευόμενος την κινηματογραφική άνθηση αντίστοιχων αφηγήσεων των τελευταίων ετών και κάνοντας το όνειρο διασκευής του εν λόγω βιβλίου πράξη, περισσότερο από μια δεκαετία μετά την πρώτη του ανάγνωση.
Η μαεστρία όμως του Λάνθιμου βρίσκεται στο ότι δεν καβαλά απλώς το τρένο του wokeness – ο ίδιος άλλωστε ανέκαθεν έβαζε στο επίκεντρο τον γυναικείο ψυχισμό στο έργο του –, αλλά στο ότι διατηρεί ή μάλλον επαναφέρει σε αυτήν του την ταινία στοιχεία της φιλμογραφίας του που αγαπήθηκαν πολύ (όπως για παράδειγμα το weird «κυνοδοντικό» του χιούμορ), προχωρώντας παράλληλα σε καλοδουλεμένους και αισθητικά pleasing πειραματισμούς. Παιχνίδια με έγχρωμο και ασπρόμαυρο φιλμ, fish eye και εντυπωσιακά ευρυγώνια πλάνα, αλλά και μεταβάσεις μέσα από βινιέτες, συνδυάζονται με τα ονειρεμένα σκηνικά και κοστούμια της ταινίας (τα οποία είναι μάλιστα γεμάτα από φαλλικούς συμβολισμούς - wink wink!), ενώ ο σκηνοθέτης τη χτίζει κυριολεκτικά πάνω στο original score που προηγουμένως είχε δημιουργήσει για τις ανάγκες της ο Jerskin Fendrix (και το τελευταίο είναι άθλος από μόνο του).
Εν τέλει, ο Λάνθιμος μέσα από το Poor Things επανασυστήνεται στο κοινό ως δημιουργός-παραμυθάς που δύναται να χτίσει ολόκληρα σύμπαντα, εμπλουτίζοντας το ύφος του, αλλά και μένοντας ταυτόχρονα πιστός στην εκκεντρικότητα που διατηρείται ως βάση του, ενώ στο πρόσωπο της Emma Stone βρίσκει την μούσα που απογειώνει μέσα από την ερμηνεία της όλο του το όραμα, δημιουργώντας έναν χαρακτήρα που κατά πάσα πιθανότητα θα λάβει μελλοντικά το iconic status που του αναλογεί. Το Poor Things είναι η μαύρη κωμωδία της χρονιάς – κι ας έχει αυτή μόλις ξεκινήσει – αλλά και η καλύτερη δουλειά του Γιώργου Λάνθιμου μέχρι σήμερα.
Δείτε το trailer της ταινίας:
