Καθώς ένα ποικιλοτρόπως αξιόλογο κινηματογραφικό 2023 δίνει τη σκυτάλη στο 2024, η καθιερωμένη ανασκόπηση της χρονιάς είναι αδύνατον να μην αφήσει μια τελική δυσφορία και ένα δυσάρεστο συναίσθημα πίκρας στον κάθε λάτρη του σινεμά ως μέσο κοινωνικών συλλογικών εμπειριών, αφού ο κινηματογράφος Ιντεάλ έριξε τελικά τίτλους τέλους στην μορφή που τον γνωρίσαμε και αγαπήσαμε, μετά από 102 χρόνια λειτουργίας.
Η οριστική υποταγή της ιστορικής αίθουσας του κέντρου στη θεσμική αδιαφορία, καθώς και η προκλητικά ανένδοτη στάση της Κυβέρνησης απέναντι στη διαφύλαξη σύγχρονων κοιτώνων πολιτισμού -που προφανώς δεν φτάνουν τα margins που θέτει σαν στόχο βιωσιμότητας- οδήγησαν το κινηματογραφικό «σπίτι» πολλών γενεών θεατών στο να μετατραπεί, λίαν συντόμως, σε ξενοδοχείο -να γίνει και αυτό με τη σειρά του κομμάτι της ευρύτερης προσπάθειας «ξενοδοχεοποίησης» του κέντρου της Αθήνας. Ένα σκληρό τέλος εποχής, μια σημαντικότατη cinephile απώλεια και σίγουρα ένα ανησυχητικό καμπανάκι για το μέλλον του κινηματογράφου στη χώρα μας.
Και πόσο κρίμα ένα τέτοιο δυσάρεστο γεγονός, να έρχεται σε μια τόσο «γεμάτη» κινηματογραφική σεζόν, κατά την οποία πολλές καλές ταινίες βρήκαν τον δρόμο τους προς τις αίθουσες, μεγάλοι δημιουργοί επέστρεψαν στο κινηματογραφικό στερέωμα -και δεν απογοήτευσαν- ενώ νέες φωνές βρήκαν το πάτημά τους δίνοντας υποσχέσεις για ένα λαμπρότερο μέλλον. Συν όλων των παραπάνω, το 2023 φαίνεται να δημιουργήθηκε μια αξιοσημείωτη -και ανακουφιστικά απρόβλεπτη- τάση υπέρ του σινεμά του δημιουργού και λιγότερο υπέρ των box-office επιταγών, ενώ ο κόσμος άρχισε ξανά να εκτιμά περισσότερο τη μυσταγωγία της κινηματογραφικής σκοτεινής αίθουσας –περιορίζοντας κάπως το streaming στις καθημερινές του προτιμήσεις.
Από τις πολλές ενδιαφέρουσες ταινίες που μονοπώλησαν το ενδιαφέρον μας για το 2023 -και προβλήθηκαν εντός του έτους στις ελληνικές αίθουσες- κρατήσαμε 5 που όπου ίσως δεν ακούστηκαν όσο έπρεπε -ή εναλλακτικά, δεν πέτυχαν εντελώς τους στόχους τους αλλά κάποια επιμέρους στοιχεία τις έκαναν ενδιαφέρουσες και άξιες αναφοράς.
Suzume 
Η έφηβη Suzume προσπαθεί να σώσει τη χώρα της, ξεκινώντας ένα επικίνδυνο υπερφυσικό ταξίδι μέσα σε κόσμους πέρα από κάθε φαντασία και ο Makoto Shinkai του μαγευτικού No Name επιστρέφει με ένα coming of age animation για τη συμφιλίωση με τον εαυτό μας, γεμάτο εικόνες που κόβουν την ανάσα και μια ποιητικότητα που φέρνει αβίαστα στον νου τις καλύτερες στιγμές του Hayao Miyazaki. Ήδη υποψήφιο για Χρυσή Σφαίρα Καλύτερης Ταινίας Κινουμένων Σχεδίων και με σημαντική παρουσία σε αρκετά festival ανά τον κόσμο, το Suzume είναι ένα από τα καλύτερα σύγχρονα anime που έχει να επιδείξει η Χώρα του Ανατέλλοντος Ηλίου.
Babylon
Υπερβολικά αυθάδες, γεμάτο με ελάχιστο τακτ και άσβεστο κυνισμό, οδηγούμενο από έναν φρενήρη ρυθμό και με μια σωρεία προφανέστατων δομικών/σεναριακών προβλημάτων, το Babylon του Damien Chazelle (Whiplash, La La Land, First Man) αποδίδει τον δικό του φόρο τιμής στο Hollywood των ‘30s: ένα αντί – Cinema Paradiso μπολιασμένο με μια μεγαλομανία που θυμίζει έντονα το ασυμβίβαστο Hollywood της δεκαετίας του 70 – και δη του καταστροφικού για το σινεμά του δημιουργού φινάλε της. Το τελικό πείραμα δεν πετυχαίνει απόλυτα, όμως διασκεδάζει επαρκώς την κάθε του αδυναμία με την όρεξη, την ενέργεια, το μεράκι και εν τέλει τη γνήσια αγάπη που βγάζει για τον ίδιο τον κινηματογράφο και την πλούσια ιστορία του.
Blue Jean
Η ταινία της πρωτo-εμφανιζόμενης Georgia Oakley περιστρέφεται γύρω από την καθημερινότητα μιας νεαρής, προσφάτως διαζευγμένης λεσβίας καθηγήτριας γυμναστικής στο Newcastle του 1987, λίγο μετά τη ψήφιση του περίφημου άρθρου 28 από την Κυβέρνηση των Συντηρητικών της Θάτσερ. Η ειδοποιός διαφορά όμως του Blue Jean σε σύγκριση με παρόμοιες σύγχρονες απόπειρες βρετανικού kitchen-sink ρεαλισμού είναι ότι στρέφεται προς την κατεύθυνση, όχι της οργής ή της απόγνωσης και αγανάκτησης, αλλά της αλληλεγγύης και αντιπροτείνει με θάρρος τη συλλογική δράση ως το πιο καθοριστικό βήμα συσπείρωσης και αντιμετώπισης κοινωνικών προβλημάτων. «Μικρό» και αθόρυβο διαμαντάκι, το οποίο καταφέρνει σε μεγάλο βαθμό να σε αγγίξει και να μπει κάτω από το δέρμα σου οργανικά και όχι τεχνητά, κάνοντας πράξη τις σκέψεις του με έναν κομψά διακριτικό, ευαίσθητο και συνεσταλμένο τρόπο.
Master Gardener
Ισορροπημένο σφιχτό και συνεπές ψυχολογικό δράμα από έναν έμπειρο σεναριογράφο - ανατόμο της ανθρώπινης ψυχοσύνθεσης, το Master Gardener βρίσκει τον Paul Schrader (Taxi Driver, Raging Bull, Last Temptation of Christ) να κλείνει μια άτυπη τριλογία που ξεκίνησε με το First Reformed και συνεχίστηκε με το The Card Counter, καθώς ο ενοχικός και βασανισμένος από το παρελθόν του τυπικός Schrader-ικός ήρωας έρχεται ξανά να αντιμετωπίσει τα φαντάσματα του παρελθόντος του -σε μια ταινία που μοιάζει και αυτή με τη σειρά της με μια μακρινή ηχώ του Taxi Driver στο σήμερα.
Godland
Ένας Δανός ιερέας στα τέλη του 19ου αιώνα ταξιδεύει σε μια απομονωμένη περιοχή της Ισλανδίας, με σκοπό να φωτογραφίσει τους κατοίκους της και να χτίσει μια εκκλησία. Με μια συγκλονιστική 4:3 απεικόνιση της Ισλανδικής φύσης -στα χνάρια των μεγάλων στιγμών του Werner Herzog και του Terrence Malick- και ένα πολύ ενδιαφέρον οδοιπορικό που ξεκινάει από την αλαζονεία της πίστης για να καταλήξει στην κατανόηση της ανθρώπινης φύσης, το τόσο-όσο arthouse οπτικό ντελίριο του Hlynur Pálmason είναι μια πολύ-επίπεδη ταινία που εγείρει πολλαπλές συζητήσεις και αναλύσεις μετά τη θέασή της.
;
