Από την εποχή του Steven Spielberg ως την σημερινή του Christopher Nolan, το blockbuster κινηματογραφικό υπερθέαμα έχει «αλλάξει» πολλά πρόσωπα και έχει προσπαθήσει, άλλοτε επιτυχημένα και άλλοτε λιγότερο, να προσαρμοστεί με ανάλογο τρόπο στην κάθε εποχή, να αφουγκραστεί τις ανάγκες της κάθε γενιάς και να μετασχηματίσει την ήδη υπάρχουσα φόρμουλα σε κάτι πιο φρέσκο. Ο κινηματογράφος είναι ένας ζωντανός οργανισμός, ο οποίος τρέφεται διαρκώς από την επικαιρότητα και εξελίσσεται σύμφωνα με τις τάσεις και τα σημεία των καιρών, όμως λίγοι είναι εκείνοι οι σκηνοθέτες που πραγματικά κατορθώνουν να σμιλέψουν το παρόν με τις δυνάμεις τους, που καταφέρνουν να επηρεάσουν αυτές τις τάσεις και με το δικό τους έργο να γίνουν ένα με την pop κουλτούρα- διαμορφώνοντας το εκάστοτε κινηματογραφικό στερέωμα με τους δικούς τους όρους.
Βάσει των παραπάνω, το να αρνηθεί κανείς ότι ο Λονδρέζος Christopher Nolan δεν αποτελεί τον πιο σημαντικό εκπρόσωπο του σύγχρονου blockbuster σινεμά, θα ήταν μια ακραία άποψη χωρίς καμία ουσιαστική υπόσταση. Γιατί ο Christopher Nolan τα τελευταία 25 σχεδόν έτη, έχει καταφέρει να διαγράψει μια πορεία στον χώρο του εμπορικού σινεμά που ελάχιστοι σύγχρονοι σκηνοθέτες έχουν κατορθώσει. Δεν είναι λίγο πράγμα η καθολική αποδοχή του τόσο από το κοινό των blockbusters, όσο και από το πιο “cinephile” κοινό που αναμένει σε αναμμένα κάρβουνα κάθε φορά τον τρόπο με τον οποίο ο Nolan θα δέσει το μυαλό του κόμπο και θα το οδηγήσει στην υπέρ-ανάλυση των θεματικών της εκάστοτε ταινίας του. Ο Christopher Nolan επαναπροσδιόρισε το σύγχρονο blockbuster σε όρους «Μεγάλου σινεμά» και σε μια εποχή όπου το CGI-heavy “εύκολο” υπέρ-θέαμα έδειχνε το μέλλον, οι αφηγηματικές του τεχνικές δημιούργησαν ένα σχεδόν καινούριο είδος «σκεπτόμενου» υπέρ-θεάματος, το οποίο όσο περνάει ο καιρός δείχνει ολοένα και παραπάνω την επιρροή του στον χώρο του σύγχρονου εμπορικού σινεμά.
Οι σαφέστατες Kubrick-ικές του καταβολές αλλά και η εγγενής του ανησυχία ως προς τον Χρόνο, μετέτρεψαν το κινηματογραφικό του άγγιγμα σε κάτι βαθύτερο, πιο εγκεφαλικό, πιο απαιτητικό από το μέσο blockbuster. Και το κοινό της γενιάς του, παραδομένο ήδη στην εποχής της υπέρ-πληροφόρησης και της πυκνής γνώσης τον λάτρεψε για αυτό. Τον λάτρεψε τόσο πολύ, που τον μετέτρεψε σε έναν από τους ελάχιστους σκηνοθέτες του εμπορικού σινεμά, στους οποίους δίνεται λευκή επιταγή από τα studio και ο πλήρης έλεγχος κάθε δημιουργικής πλευράς του έργου τους. Δεν είναι και λίγο, αν σκεφτεί κανείς ότι στην σημερινή εποχή των streaming υπηρεσιών και της μάχης του παραδοσιακού σινεμά της αίθουσας να κρατηθεί στη ζωή, ο Martin Scorsese δεν βρίσκει studio να χρηματοδοτήσει τις νέες του ταινίες και καταφεύγει στο Netflix και την Apple, ενώ ο Christopher Nolan ελέγχει πλήρως το πόσο χρονικό διάστημα θα μείνει στις αίθουσες η κάθε του ταινία και πότε θα κάνει πρεμιέρα.
Συχνά βέβαια, το βερμπαλιστικό σινεμά του Nolan υποκύπτει κάτω από την πίεση της υπέρ-επεξηγηματικότητας που απαιτούν οι σύνθετες και όχι πάντα τόσο «έξυπνες» -όσο ο ίδιος πιστεύει- ιδέες του. Αυτό επηρεάζει άμεσα και τους βασικούς πρωταγωνιστές των ταινιών του, συνήθως ανδρείκελα περιορισμένου συναισθηματικού βάθους και εύρους, αλλά περισσότερο οχήματα αφήγησης των πολύπλοκων ιστοριών του. Η σταθερή του δε αδυναμία στη συγγραφή γυναικείων χαρακτήρων, στην κινηματογράφηση σκηνών δράσης και στη δημιουργία μιας εικονογραφίας που θα αφήνει το αποτύπωμά της στον χρόνο όπως άφηναν τα έπη του Davin Lean, οι περιπέτειες του Spielberg και οι ψυχρές εικονογραφίες του Kubrick, παραμένουν μελανά σημεία μιας, κατά τα άλλα, αφάνταστα συναρπαστικής φιλμογραφίας.
Παρά, όμως, τα όποια «τερτίπια» της Nolan-ικής κινηματογραφικής γλώσσας, ο Christopher Nolan κάνει σινεμά αποκλειστικά για τη σκοτεινή αίθουσα, όσο ίσως κανένας σκηνοθέτης σήμερα σε αυτό το επίπεδο: IMAX κάμερες και χρήση παραδοσιακού film έναντι ψηφιακού, ήχος και πρακτικά ειδικά εφέ που κόβουν την ανάσα, μεγάλες εικόνες και ένας auteur αέρας μιας άλλη εποχής χαρακτηρίζουν την κάθε του ταινία, με κύριο συνδετικό κρίκο όλων των παραπάνω τον καταιγιστικό ρυθμό και ένταση που επιβάλλει στις ταινίες του -κάτι που απορρέει άμεσα και από τις εκπληκτικές του ικανότητες στο κομμάτι του storytelling και της αφήγησης. Από τις πρώτες του δειλές νέο-νουάρ εμφανίσεις στο κινηματογραφικό στερέωμα μέχρι την ανάσταση του Σκοτεινού Ιππότη και εν τέλει την περιπλάνησή του στα αστέρια, στα όνειρα αλλά και στα κατάστιχα της ιστορίας, ο Christopher Nolan δεν παύει να εκπλήσσει διαρκώς με την έμπνευση, το μεράκι αλλά και το ταλέντο που επιδεικνύει σε κάθε του νέα ταινία, κερδίζοντας πέρα για πέρα δίκαια τον χαρακτηρισμό του αγαπημένου blockbuster σκηνοθέτη μιας ολόκληρης γενιάς θεατών.
Ακολουθούν σε σειρά προτίμησης οι 12 μέχρι και σήμερα ταινίες του Christopher Nolan, καθώς το Oppenheimer σαρώνει κριτικές και box office παγκοσμίως και βάζει ήδη πλώρη προς τα μεγάλα βραβεία Oscar του 2023.
12. Tenet (2020)
Πνευματικό «αδερφάκι» του Inception ή τουλάχιστον κάτι τέτοιο ήταν προορισμένο στα χαρτιά να είναι αρχικά, το Tenet αποτελεί την πιο ηχηρή αποτυχία της μέχρι τώρα καριέρας του Christopher Nolan. Γυρισμένο σε καιρούς πανδημίας και με σκοπό την επαναφορά των θεατών στις αίθουσες μετά το τέλος του lockdown, η ταινία κόστισε 200 εκατομμύρια και απέφερε λίγο πάνω από 350 στα ταμεία, αποτυγχάνοντας στον αρχικό της σκοπό και κοστίζοντας στον Christopher Nolan την πιο τρανταχτή του «παραφωνία» μέχρι σήμερα. Μια ταινία που, σε αντίθεση με το Inception, δεν παίρνει καθόλου τον χρόνο της -πόσο ειρωνικό για μια ταινία που έχει ως βασικό της αφηγηματικό εργαλείο την δυνατότητα ελέγχου αυτού- να εξηγήσει επαρκώς τους κανόνες του σύμπαντός της, αλλά το κάνει όσο προχωράει η ολοένα και πιο πολύπλοκη αδιάφορη James Bond-ική πλοκή. Το αποτέλεσμα είναι μια ταινία που δύσκολα μπορεί να παρακολουθήσει ακόμα και ο πιο ενθουσιώδης οπαδός του σκηνοθέτη, με ανύπαρκτο fun value και ένα μπλαζέ χρονικό αλαλούμ που επί δυόμιση ώρες σφυροκοπάει ανελέητα τις αισθήσεις του θεατή.
11. The Dark Knight Rises (2012)
Δύσκολη αποστολή η διαδοχή της, κατά τη συντριπτική πλειοψηφία των θεατών, καλύτερης ταινίας βασισμένη σε comic όλων των εποχών. Όμως ο Christopher Nolan δεν το έβαλε κάτω, άλλαξε το σενάριο μετά τον θάνατο το Heath Ledger και κινηματογράφησε ένα grande υπέρ-θέαμα – φινάλε των περιπετειών του Σκοτεινού Ιππότη, κλείνοντας την τριλογία που άλλαξε άρδην το εμπορικό σινεμά των τελευταίων σχεδόν 20 ετών. Τα κατάφερε; Σε όρους εντυπωσιασμού, μάλλον ναι. Σε όρους όμως καθαρά σεναριακούς, ο Nolan δημιούργησε μια ιδεολογική σαλάτα γεμάτη ανεγκέφαλες, παιδικές σχεδόν θεωρήσεις πάνω στον σύγχρονο καπιταλισμό, την αναρχία, τον φασισμό και την ταξική επανάσταση, οι οποίες φλερτάρουν διαρκώς με το επικίνδυνο και το ανεύθυνο. Στο επίκεντρο της ταινίας τοποθέτησε την διαμάχη ενός τρομακτικού Tom Hardy ως Bane και του Batman του Christian Bale, με φόντο μια δική του παραλλαγή του "A Tale of Two Cities" του Charles Dickens. Επικές σκηνές δράσης μπλέκουν με το μελόδραμα και την οριακά σαπουνοπερατική πλοκή, ο Hans Zimmer βομβαρδίζει διαρκώς τα αυτιά των θεατών με τις κλασσικές του εκνευριστικές μουσικές μανιέρες, η Anne Hathaway… παραδόξως βγαίνει αλώβητη από όλον αυτόν τον παροξυσμό θορύβου και ιδεολογικής βλακείας και εν τέλει το The Dark Knight Rises ξεπερνάει το ένα δισεκατομμύριο δολάρια σε εισπράξεις και κλείνει οριστικά το κεφάλαιο «Σκοτεινός Ιππότης» για τον Christopher Nolan. Μια αμφιλεγόμενη ταινία που η διαμάχη γύρω από την ουσία της κρατάει καλά μέχρι και σήμερα.
10. Interstellar (2014)
Η ταινία που έκανε κάθε απόφοιτο Πολυτεχνείου ή Φυσικού να αισθανθεί cinephile για 3 περίπου ώρες, όσες δηλαδή διαρκεί και η περιπέτεια του Cooper (ένας απόλυτα δοσμένος στο ρόλο Matthew McConaughey) στην άλλη άκρη του γαλαξία, όπου και ταξιδεύει μέσω μαύρων τρυπών μαζί με μια παρέα επιστημόνων για να ανακαλύψουν τον πλανήτη που θα φιλοξενήσει την ανθρωπότητα -καθώς η Γη πνέει τα λοίσθια. Σινεμά που απαντά άμεσα στη κληρονομιά του Kubrick, μπολιασμένο με αφηγηματικά τρικ και παραλλαγές της φιλμικής αποτύπωσης του χρόνου που θα ζήλευε μέχρι και ο Doctor Who, το Interstellar είναι πράγματι ένα μεγάλο θέαμα που ταξιδεύει τον θεατή σε κάθε μήκος και πλάτος του σύμπαντος, σε κάθε χρονοχωρικό παράδοξο. Όλα αυτά αποσπούν τον θεατή από το υπερβολικά exposition heavy κομμάτι της ταινίας και τους ελαφρώς μέτριους διαλόγους της. Στο τελευταίο μέρος της, όταν και ο Nolan θα μπει ολόκληρος σε ένα σινεμά το οποίο απαντά με τη σειρά του στις συναισθηματικότερες στιγμές του πρώιμου Steven Spielberg, η ταινία θα εκτροχιαστεί σε έναν μελό επίλογο που φαντάζει παντελώς εκτός τόπου και χρόνου και μέχρι και σήμερα σχολιάζεται ποικιλοτρόπως από τους φίλους του σκηνοθέτη. Παρ’ όλα αυτά όμως, το Interstellar παραμένει συνολικά ένα υπέρ-θέαμα που κόβει την ανάσα και καθηλώνει με τον ρυθμό και -για πρώτη ίσως φορά σε τέτοιο βαθμό για τα standards του Nolan- με κάποιες από τις εικόνες του.
9. Following (1998)
Στα 69 του μόλις λεπτά, το Following συνοψίζει ιδανικά τι είδους δημιουργός θα γινόταν στο μέλλον ο Christopher Nolan, αλλά και ποιες θεματικές θα ακολουθούσε κατά κύριο λόγο στα μετέπειτα έργα του. Η καθημερινότητα ενός συγγραφέα, ο οποίος παρακολουθεί ζωές τρίτων για να αντλήσει συγγραφική έμπνευση, γυρίστηκε με πενιχρό budget, με ηθοποιούς και συνεργείο φίλους του σκηνοθέτη και καθιέρωσε με το καλημέρα τη μη γραμμική παράθεση των γεγονότων -στοιχείο που αποτελεί πλέον και το σήμα-κατατεθέν του Christopher Nolan. Νέο-νουάρ σε ασπρόμαυρο φόντο και σε άμεση συγγένεια με τα Conversation και Rear Window των Coppola και Hitchcock, το Following είναι ένα από τα πιο αξιέπαινα και δυναμικά «χειροποίητα» ντεμπούτα του σύγχρονου σινεμά, το οποίο αξίζει να ανακαλύψει ο κάθε φίλος του σκηνοθέτη -αν δεν το έχει ήδη κάνει.
8. Dunkirk (2017)
Πολλοί σχολίασαν το Dunkirk σαν ένα δραματοποιημένο ντοκιμαντέρ του BBC για την εκκένωση της παραλίας της Δουνκέρκης το 1940, όταν και 338 χιλιάδες Συμμαχικοί στρατιώτες -κατά κύριο λόγο Βρετανοί, Βέλγοι και Γάλλοι- εγκλωβίστηκαν στην παραλία της Βόρειας Γαλλίας και σώθηκαν από το Βρετανικό ναυτικό -με την ιδιωτική πρωτοβουλία των κατοίκων της Νότιας παραλιακής Αγγλίας, οι οποίοι έσπευσαν με τα ψαροκάϊκά τους να φορτώσουν όσα περισσότερα άτομα μπορούσαν, να παίζει εξίσου καθοριστικό ρόλο στην όλη επιχείρηση. Πράγματι η Δουνκέρκη έχει ελάχιστους διαλόγους και δεν επιδιώκει καμία εμβάθυνση στους χαρακτήρες της πέραν της απολύτως δραματουργικά απαραίτητης. Πρωταγωνιστής δεν υπάρχει, ενώ η δράση εκτείνεται σε πολύ συγκεκριμένα χωρικά πλαίσια, ενώ δεν έχει πίσω της πολύπλοκες ιδέες, ούτε βαριά επεξηγηματικά μοτίβα να επαναλαμβάνονται διαρκώς. Το μόνο στοιχείο που φέρει διάπλατα τη σφραγίδα του Christopher Nolan είναι το «παιχνίδι» που στήνει πάλι με τον χρόνο, αφού η παράλληλη δράση σε γη, αέρα και νερό τοποθετείται ασυγχρόνιστα στα λιγότερο από 120 λεπτά της ταινίας. Ο στόχος της κατάδειξης των στενών χρονικών πλαισίων που έχουν οι Σύμμαχοι για να δραπετεύσουν από την «καταραμένη» αυτή παραλία επιτυγχάνεται απόλυτα, με καθοριστική συμμετοχή στην προσπάθεια αυτή το αγωνιώδες soundtrack του Zimmer, αλλά και το φρενήρες μοντάζ του Lee Smith -νικητή του βραβείου Oscar εκείνη τη χρονιά στην κατηγορία του. Αν το Dunkirk είναι μια συναισθηματικά «άδεια» άσκηση ύφους ή ένα αντί-πολεμικό διαμάντι του είδους είναι μια μεγάλη κουβέντα για μια άλλη στιγμή. Προς το παρόν, παραμένει μια από τις πιο έντονες κινηματογραφικές εμπειρίες που μας έχει προσφέρει ο σκηνοθέτης.
7. Insomnia (2002)
Το μοναδικό σενάριο που δεν φέρει την υπογραφή του Nolan είναι και το άτυπο «εισιτήριό» του για το Hollywood των μεγάλων παραγωγών και των ακόμα μεγαλύτερων stars, αφού με το καλημέρα είχε να διαχειριστεί μια πρωταγωνιστική τριπλέτα που πολλοί θα σκότωναν για να την είχαν στις δικές τους ταινίες. Remake του ομότιτλου σκανδιναβικού θρίλερ από τον Eric Skjoldbjaerg, το Insomnia θέλει τον Al Pacino να καταφθάνει στην Αλάσκα την περίοδο αυτή του χρόνου που δεν νυχτώνει ποτέ, για να ερευνήσει τον φόνο μιας νεαρής κοπέλας. Δίπλα του η νεαρή αστυνόμος της περιοχής Hilary Swank και απέναντι του ένας τρομακτικός Robin Williams -την εποχή που δοκίμαζε διαρκώς τα ερμηνευτικά του όρια. Αν και στα χαρτιά το Insomnia μοιάζει με ένα τυπικό αστυνομικό θρίλερ χαρακτήρων, το σενάριο της Hillary Seitz δίνει το απαραίτητο συναισθηματικό βάθος στους ψυχικά ασταθείς ήρωές του και βουτάει μαζί με τον θεατή στην ψυχοσύνθεση του καθενός. Ειδικά σε εκείνη του πρωταγωνιστή Al Pacino, ο οποίος βρίσκεται από την αρχή της ταινίας σε μια πολύ κακή ψυχολογική κατάσταση, γεμάτος τύψεις για ένα τραγικό συμβάν για το οποίο φέρει ευθύνη-και η αυπνία του χαρακτήρα του δεν βοηθάει καθόλου την κατάστασή. Το φινάλε δε, θα αλλαχθεί σε σχέση με το πρωτότυπο έργο και θα δούμε για πρώτη μάλλον φορά τον ουμανιστή Christopher Nolan που πιστεύει και αγαπάει τους χαρακτήρες του και επουδενί δεν θέλει να τους εγκαταλείψει στο σκοτεινό έρεβος των παθών τους. Κλασσικής κοπής παλιομοδίτικο, απολαυστικό θρίλερ γεμάτο σασπένς και ένταση, ατυχώς σήμερα παραγνωρίζεται κάπως λόγω των μετέπειτα δουλειών του σκηνοθέτη. Κερδίζει όμως το στοίχημα με τον χρόνο και παραμένει μια από τις πιο μεστές δουλειές του σκηνοθέτη.
6. Batman Begins (2005)
Στην προσπάθειά της να αναστήσει το franchise του Σκοτεινού Ιππότη μετά την πανωλεθρία των ταινιών του Joel Schumacher στο box office (αδυνατώντας να διακρίνει την queer τους καλλιτεχνική στάμπα στον χρόνο), η Warner Bros. στράφηκε στον νεαρό Christopher Nolan, το next best thing του Hollywood στα μέσα των 00s. Εκείνος με τη σειρά του, στράφηκε στο Long Halloween των Jepη Loeb και Tim Sale, στο Batman: Year One του Frank Miller, στο The Man Who Falls των Dennis O'Neil και Dick Giordano και στο Blade Runner του Ridley Scott. Το αποτέλεσμα ήταν μια ταινία που τοποθετούνταν αισθητά στην εποχή της -η μετά-11η Σεπτεμβρίου Αμερική που έτρεμε την εξωτερική απειλή- και επαναπροσδιόρισε τον μύθο του Batman σε πιο ρεαλιστικούς όρους από ότι είχε κάνει ο Tim Burton και ο Joel Schumacher νωρίτερα. Βαριά νουάρ ατμόσφαιρα και σκοτεινές χρωματικές παλέτες έγιναν τα κατεξοχήν στοιχεία που διέκριναν το Batman Begins από τις υπόλοιπες υπέρ-ηρωικές ταινίες της περιόδου, ενώ η εγκεφαλικότητα του Nolan αποτυπώθηκε θριαμβευτικά σε ένα σκεπτόμενο σενάριο (σύμπραξη με τον David Goyer) που δεν του έλειπαν οι ανατροπές, αλλά και η εις βάθος ψυχανάλυση των κινήτρων του πρωταγωνιστή του -γύρω από μοτίβα όπως ο φόβος, τα οποία πήγαζαν απευθείας από τη χάρτινη προϊστορία του. Με την απόφασή του αυτή να κινηθεί σε πιο γήινα πλαίσια γύρω από το σύμπαν που έχτισε, άλλαξε άρδην και το τοπίο για τις μετέπειτα υπέρ- ηρωικές ταινίες, δημιουργώντας άθελά του μια φρικωδία μιμητών, οι οποίοι χάθηκαν στη σοβαροφάνεια και απώλεσαν το κέφι ή το χρώμα από τις δικές τους ταινίες. Όμως, το Batman Begins στέκει μέχρι και σήμερα αγέρωχο ως μια εξαιρετική origin περιπέτεια του Σκοτεινού Ιππότη, ξεκίνησε την συνεργασία του Nolan με αρκετούς από τους μετέπειτα σταθερούς του συνεργάτες - Michael Caine, Cillian Murphy, Christian Bale, Hans Zimmer στη μουσική κτλ.- ενώ σηματοδότησε άτυπα την αρχή ίσως της υπέρ-ηρωικής εποχής για το σύγχρονο Hollywood.
5. Inception (2010)
To Inception για πολλούς είναι -και θα παραμείνει διαχρονικά- το magnus opus του Christopher Nolan, μια ταινία που στις δυόμιση σχεδόν ώρες της συνοψίζει πλήρως το σινεμά που υπηρετεί, την καλλιτεχνική του ταυτότητα και τις ανεξάντλητες δημιουργικές του ικανότητες. Ο χρόνος γίνεται παιχνίδι στα χέρια του και χρησιμοποιείται για να ενώσει ιστορίες, οι οποίες λαμβάνουν χώρα σε διαφορετικά timelines και μοντάρονται παράλληλα με διαφορετική διάρκεια η κάθε μια, συντελώντας στη δημιουργία μιας νέας κινηματογραφικής γλώσσας που καθήλωσε κοινό και κριτικούς το 2010 -και μέχρι και σήμερα εξακολουθεί να συναρπάζει το ίδιο. Μια ιστορία για ανθρώπους που έχουν την τεχνολογική δυνατότητα να μπαίνουν σε όνειρα τρίτων και να κλέβουν από εκείνους ιδέες -ή να τους «φυτεύουν» καινούριες- ήταν κάτι που προσγειώθηκε με θόρυβο στις αίθουσες της εποχής, σπάζοντας το 1 δισεκατομμύριο δολάρια εισπράξεων στο παγκόσμιο box office, οδηγώντας την ταινία σε 8 Οσκαρικές υποψηφιότητες εκείνη τη χρονιά. Το αμφιλεγόμενο ανοικτό της φινάλε έχει γίνει αντικείμενο συζητήσεων που κρατάνε μέχρι και σήμερα, ενώ παρά τις όποιες ατασθαλίες, η ταινία όσο περνάνε τα χρόνια γερνάει όλο και καλύτερα -όπως και το δράμα του κεντρικού της πρωταγωνιστή, μια από τις πιο συναισθηματικές ιστορίες εξιλέωσης που έγραψε ποτέ ο, κατά τα άλλα ψυχρά εγκεφαλικός, Christopher Nolan.
4. Oppenheimer (2023)
Τα είπαμε και στην πιο πρόσφατη κριτική μας για την ταινία, το Oppenheimer είναι μια από τις πιο ώριμες -σε κάθε επίπεδο- δημιουργίες του σκηνοθέτη, ένα «βιογραφικό» κρεσέντο – ανατομία του Δυτικού κόσμου, το οποίο εμπεριέχει όλα εκείνα τα χαρακτηριστικά μοτίβα του σκηνοθέτη στον μέγιστο βαθμό τους. Ταινία – σιδηρόδρομος τριών ωρών που μοιάζει να έχει τη μισή διάρκεια, ανελέητο διαλεκτικό σφυροκόπημα -ή αλλιώς, πως θα ήταν μια ταινία του Aaron Sorkin αν εκείνος πάθαινε Christopher Nolan- εξαντλητικός ρυθμός και μεγάλες ερμηνείες, το Oppenheimer είναι μεγάλο σινεμά άλλων δεκαετιών και η θριαμβευτική επιστροφή του Christopher Nolan στο σινεμά των Δημιουργών.
3. The Dark Knight (2008)
“You’ve changed things, forever” ψιθυρίζει ο Joker του αδικοχαμένου Heath Ledger στον Batman του Christian Bale, σε μια από τις πιο iconic σκηνές του σύγχρονου Αμερικάνικου σινεμά -σε άμεση αντιστοιχία με εκείνη την περίφημη σκηνή του Heat όπου Al Pacino και Robert De Niro έρχονται για πρώτη φορά τετ α τετ επί μεγάλης οθόνη. Το The Dark Knight του 2008 έγινε η ταινία που επηρέασε όσο καμία άλλη το σύγχρονο Hollywood του 21ου αιώνα. Στη δεύτερη εξόρμηση του στα λημέρια της Gotham City, ο Christopher Nolan αποφασίζει να κάνει level up των ικανοτήτων του και παραδίδει μια από τις σπουδαιότερες περιπέτειες που γυρίστηκαν ποτέ, θέτοντας παράλληλα τόσο ψηλά τον πήχη του νεοσύστατου «είδους» των υπέρ-ηρωικών ταινιών, που κανείς έκτοτε δεν κατάφερε καν να τον πλησιάσει. Με το προαναφερθέν Heat στο μυαλό του, στήνει ένα παιχνίδι αγωνίας κλεφτών και αστυνόμων στους δρόμους του Gotham, όπου ο Σκοτεινός Ιππότης έρχεται για πρώτη φορά αντιμέτωπος με κάτι που δεν μπορεί να κατανοήσει, κάτι το οποίο λειτουργεί μόνο με ένστικτα και όχι ιδεολογικά κίνητρα. Και σε αυτή τη μάχη για τη ψυχή της Gotham, ο Heath Ledger πλάθει τον πιο iconic villain από την εποχή του Hannibal Lecter, έναν σαρδόνιο κλόουν του υπόκοσμου χωρίς παρελθόν και με μια ακόρεστη δίψα για καταστροφή, «χάνεται» στο ρόλο και κερδίζει ένα πέρα για πέρα δίκαιο ερμηνευτικό μετά θάνατον Oscar. Η ταινία παίρνει μυθικές διαστάσεις μετά τον θάνατό του και παρά τα όποια της προβλήματα, στέκει μέχρι και σήμερα περήφανη στη θέση της, ως το έργο που στιγμάτισε μια ολόκληρη γενιά θεατών όσο κανένα άλλο τον τρέχοντα αιώνα.
2. Memento (2000)
Το Memento προκάλεσε πρωτοφανή αίσθηση στο Φεστιβάλ Βενετίας του 2000 και έκανε τους πάντες να θέλουν να μάθουν κάτι παραπάνω για τον νεόκοπο δημιουργό του, ο οποίος έκανε το πρώτο του μεγάλο βήμα στον χώρο του κινηματογράφου μετά το ημί-ερασιτεχνικό Following του 1998. Η ιδέα ενός ανθρώπου, ο οποίος χάνει την μνήμη του κάθε 15 λεπτά και πασχίζει να ανακαλύψει τον δολοφόνο της γυναίκας του, γεμίζοντας το σώμα του με τατουάζ και μηνύματα, έφτασε μέχρι και τα Oscar εκείνης της χρονιάς για να διεκδικήσει αυτά του Πρωτότυπου Σεναρίου και Μοντάζ, ενώ έγινε instant cult classic άπαξ και κυκλοφόρησε στα videoclub της εποχής. Η μετατροπή παρελθοντικών βιωμάτων σε οδηγούς για το μέλλον, η αδυναμία – κατάρα της μνήμης και η δυσκολία απαγκίστρωσης από εκείνη, η επανάληψη της ανάμνησης σαν ένα είδος μαρτυρίου, η δυσκολία διαμόρφωσης του μέλλοντος και η υπαρξιακή σύγχυση του πρωταγωνιστή είναι πολλά από τα διαλεκτικά μέτωπα που ανοίγει η ταινία, καθώς κατακερματίζει και περιπλέκει τον υποκειμενικό με τον αντικειμενικό χρόνο -δίνοντας το στίγμα για το πως θα εξελισσόταν η καριέρα του Christopher Nolan από εκείνη τη στιγμή και μετά. Σύγχρονο νέο-νουάρ αριστούργημα που μπορεί να φαντάζει ελαφρώς gimmicky σήμερα, δεν αφαιρεί όμως τίποτα από τη διαχρονική του καλλιτεχνική αξία και σημασία για το μετέπειτα σινεμά του δημιουργού του.
1. The Prestige (2006)
Υπάρχει διαφορά ανάμεσα στον διασκεδαστή - δημιουργό και στον διασκεδαστή - showman; Η τέχνη της εξαπάτησης είναι κοινή και για τους δύο, όμως ο ένας μόνο από τους δύο θα κάνει το βήμα παραπέρα και θα θυσιάσει πράγματα από την προσωπική του ζωή, ώστε να δοθεί ολοκληρωτικά στην -βιωματική του- τέχνη. Ο άλλος θα παραμείνει στο σκοτάδι και θα υποκλίνεται κάθε φορά στο κοινό πίσω από τοίχους, έχοντας σκοτώσει ξανά και ξανά τον εαυτό του, απλά και μόνο για να εξαπατήσει τους θεατές και να κερδίσει μια εφήμερη φήμη. Το The Prestige είναι η καλλιτεχνική δημιουργία πάνω στο τραπέζι της ανατομίας, η δημιουργική διαδικασία πίσω από την τέχνη της παραπλάνησης σε ακτινογραφία. Και είναι η κορυφαία, πιο προσωπική στιγμή του Christopher Nolan μέχρι και σήμερα, ένα έργο ειπωμένο σε μη γραμμικό χρόνο γεμάτο πολλές μικρές ανατροπές και μια μεγάλη που ταρακούνησε για τα καλά τους θεατές της εποχής -κρυμμένη διαρκώς σε κοινή θέα, γνήσιο προϊόν ενός άριστου ταχυδακτυλουργού της μεγάλης οθόνης, που γνωρίζει το παιχνίδι της εξαπάτησης καλύτερα από κάθε άλλον.
