Ένα από τα στοιχεία που σε κερδίζουν στη νέα ταινία του Ρομέν Γαβράς Ο Κόσμος Σου Ανήκει είναι η μουσική, η οποία καταλαμβάνει πρωταγωνιστικό ρόλο στο φιλμ. Τα κομμάτια των Michel Sardou, Daniel Balavoine, Jamie xx, Robbie Williams, Toto και άλλων πολλών ντύνουν ατμοσφαιρικά πολλές από τις σκηνές, χωρίς (ευτυχώς) να σε μπουκώνουν. Όταν του το λες, κουνάει το κεφάλι καταφατικά και επισημαίνει ότι τα τραγούδια έχουν όλα σημασία για το σενάριο.
Ο σκηνοθέτης και ηθοποιός –γιος του Κώστα Γαβρά– γεννήθηκε στην Αθήνα το 1981 και έκανε αίσθηση υπογράφοντας το βίαιο βίντεο για το "Born Free" της Μ.Ι.Α. Κέρδισε επίσης δύο MTV Music Awards (φωτογραφίας και σκηνοθεσίας) για το "Bad Girls" της ίδιας, ενώ έχει συνεργαστεί και με τους mega stars της μουσικής βιομηχανίας Kanye West και Jay-Z.
Όμως το σινεμά είναι ακόμα μεγαλύτερη πρόκληση από τα διαφημιστικά και μουσικά βιντεοκλίπ και εδώ, στη δεύτερη μεγάλου μήκους του, ο Γαβράς αναμετριέται με τις «ταραντινικές» και... «γκαϊριτσικές» του επιρροές –και, πιθανώς, με την οικογενειακή του κληρονομιά.
Το Ο Κόσμος Σου Ανήκει είναι μια συμπαθής γκανγκστερική κομεντί που μέσα της κρύβει ένα γλυκό, αλλά καθόλου ζαχαρένιο στόρι ενηλικίωσης. Ο κεντρικός ήρωας Φρανσουά (Καρίμ Λεκλού) είναι ένας ντροπαλός, μοναχικός, ατσούμπαλος μικροκακοποιός, ο οποίος θέλει να δραπετεύσει από τον υπόκοσμο αλλά, κυρίως, να απογαλακτιστεί από την ασφυκτικά καταπιεστική μαμά του· η οποία, εκτός των άλλων, φαίνεται να κατέχει τα κόλπα πολύ καλύτερα από τον ίδιο. Ο Ρομέν Γαβράς (τον συνάντησα στην αθηναϊκή πρεμιέρα της ταινίας του, στον κινηματογράφο Ανδόρα) μιλάει με θαυμασμό για την Ιζαμπέλ Ατζανί, που την ερμηνεύει. «Είναι φανταστική!», μου λέει. «Είναι μια ηθοποιός με εκπληκτική τεχνική και, επίσης, πολύ συναισθηματική. Ρίσκαρε και διασκέδασε, και στο τέλος με έβαλε να της υποσχεθώ ότι, από εδώ και πέρα, θα συμμετέχει σε όλες τις επόμενες ταινίες μου, έστω για ένα πέρασμα».
Η Ατζανί αποδεικνύεται, πράγματι, από τους στυλοβάτες της ταινίας, εφόσον η σχέση μητέρας-γιου είναι η σπονδυλική της στήλη. Είναι όμορφη, σαρωτική και αστεία και (από ό,τι λέει ο σκηνοθέτης και συν-σεναριογράφος), η ηρωίδα της αντανακλά τις δυναμικές γυναίκες της δικής του οικογένειας.
Στο πρόσωπο του πρωταγωνιστή του, ο Γαβράς θέλησε να φτιάξει έναν χαρακτήρα στον αντίποδα του Σημαδεμένου: ενώ εκείνος ήθελε να κυριαρχήσει στον υπόκοσμο, ο Φρανσουά ονειρεύεται μια ήρεμη ζωή. Χρησιμοποιεί το κλασικό παράδοξο που θέλει τον ήρωα να παλεύει προς μία κατεύθυνση βουλιάζοντας ολοένα και περισσότερο σε αυτό που θέλει να αποφύγει. Για να μπορέσει να κερδίσει την ανεξαρτησία του –αλλά και την καρδιά του trophy girl που αγαπάει παιδιόθεν– ο Φρανσουά μπλέκεται σε ένα «τελευταίο, μεγάλο κόλπο». Φυσικά, τα πράγματα στραβώνουν και η πανταχού παρούσα μάνα, γεννημένη απατεώνισσα, του θυμίζει σε κάθε βήμα την αδυναμία του, αλλά και το πόσο η νόστιμη αγαπημένη του είναι μια δική της, νεώτερη εκδοχή. «Ο Φρανσουά παραπέμπει στον μύθο του Σίσυφου», λέει ο Γαβράς. «Ανεβάζει τον βράχο στην κορυφή του βουνού, η πέτρα πάντα κυλάει προς τα κάτω κι εκείνος βρίσκεται στο ίδιο σημείο, ξανά και ξανά. Υπάρχει χάπι εντ, αλλά και μια αδιόρατη νότα μελαγχολίας».
Ο Ρομέν Γαβράς στόχευσε σε μια ταινία κατά βάση διασκεδαστική και το πετυχαίνει σε μεγάλο βαθμό. Χωρίς να είναι αριστούργημα, το Ο Κόσμος Σου Ανήκει προσφέρει μιάμιση ώρα αξιοπρεπούς διασκέδασης, με όπλα του τις καλές ερμηνείες, την ταχύτητα, το εύστοχο χιούμορ και την αδιόρατη συγκίνηση που γεννά η μοναξιά όσων παιδιών δεν αγαπιούνται όσο χρειάζονται –αλλά και η αίσθηση ότι ποτέ δεν ξεφεύγουμε από το αίμα το οποίο κυλάει μέσα μας. Δεν λείπουν και οι σύγχρονες πολιτικοκοινωνικές αναφορές στις θεωρίες συνωμοσίας, στην εκμετάλλευση των μεταναστών και στην υποκρισία της εκκλησίας, που περνούν στις φλέβες του στόρι με κωμικό, ανάλαφρο τρόπο.
Να και τι μας είπε ο δημιουργός για το φιλμ και για τον εαυτό του:
Ο Βενσάν Κασέλ υποδύεται έναν αποφυλακισμένο κακοποιό, που έχει εμμονή με τους Illuminati. Πώς και συνεργάστηκες μαζί του για δεύτερη φορά;
Με τον Βενσάν είμαστε πολύ φίλοι. Ο ήρωάς του εδώ είναι κάπως περιορισμένης νοημοσύνης, καθόλου σέξι. Για μένα είναι πολύ ενδιαφέρον να βλέπω τους ηθοποιούς σε διαφορετικούς, λιγότερο ασφαλείς για εκείνους ρόλους. Πιστεύω ότι και στον Κασέλ άρεσε αυτό.
Προτιμάς το σινεμά που κάνει το κοινό να ξεχνά την πραγματικότητα ή να την θυμάται;
Νομίζω ότι μπορείς να κάνεις και τα δύο. Στις ταινίες του Ετόρε Σκόλα, ας πούμε, γελάς και βρίσκεσαι σε έναν τρελό κόσμο, αλλά ταυτόχρονα υπάρχουν ψήγματα πραγματικότητας. Μέσα από τις ταινίες μου θέλω να δημιουργώ μια υπερ-πραγματικότητα. Ως θεατής, πάλι, μου αρέσει να ταξιδεύω αλλού μέσα από την ιστορία. Κι ας μου υπενθυμίζει έμμεσα την αλήθεια.
Στο Ο Κόσμος Σου Ανήκει δεν υπάρχουν ακριβώς καλοί και κακοί...
Ούτε στη ζωή. Ειδικά στις μέρες μας, είναι εύκολο να πεις τι είναι κακό, είναι πολύ πιο δύσκολο, όμως, να πεις τι είναι καλό.
Όταν γράφεις ένα σενάριο, έχεις το κοινό στο μυαλό σου;
Σε αυτήν την ταινία το είχα περισσότερο από την προηγούμενη. Δεν σκοπεύω ποτέ να χειριστώ τους θεατές, αλλά σε κάποια σημεία ήθελα να τους κάνω να γελάσουν, σε άλλα να χορέψουν, σε άλλα να αισθανθούν ένταση. Στο τέλος, όμως, ήθελα να εισπράξει ο καθένας ό,τι έχει ανάγκη. Αλλιώς θα τη διαβάσει ο 19άρης την ταινία μου, αλλιώς ο 40άρης.
Με ποιον ηθοποιό ονειρεύεσαι να δουλέψεις;
Με δεκάδες! Μου αρέσει πολύ ο Μπενίσιο Ντελ Τόρο.
Ποια είναι η πρώτη εικόνα που σου έρχεται στο μυαλό από την Ελλάδα;
Για έναν παράξενο λόγο, το λιμάνι του Λαυρίου. Μας θυμάμαι να περιμένουμε ατέλειωτες ώρες το καράβι για τη Τζιά.
Γαλλία 2018
Σκηνοθεσία: Ρομέν Γαβράς
Πρωταγωνιστούν: Καρίμ Λεκλού, Ιζαμπέλ Ατζανί, Βενσάν Κασέλ
Διανομή: Weird Wave
