Τον σκηνοθέτη Ντέιμιεν Σαζέλ τον γνωρίσαμε ουσιαστικά στο καταιγιστικό Χωρίς Μέτρο (2014) και τον αποθεώσαμε στο φαντασμαγορικό La La Land (2016), ταινίες εντυπωσιακά διαφορετικές μεταξύ τους. Και οι δύο, όμως, πάτησαν γερά στα μουσικά τους τέμπο και –το σημαντικότερο– άντλησαν την πυκνή τους ενέργεια από ένα δίπολο: Δάσκαλος και Μαθητής στο Χωρίς Μέτρο· Εκείνος και Εκείνη στο La La Land. Χωρίς το ένα μέλος της κάθε δυάδας, το άλλο δεν θα είχε λόγο ύπαρξης.
Τώρα, 2 χρόνια μετά το αναζωογονητικό μιούζικαλ των 10 Όσκαρ, ο πολυεπίπεδος Σαζέλ επιστρέφει με μια εντελώς διαφορετική χορογραφία: ένα one man show. Γιατί, παρόλο που ο «χορευτής» του La La Land Ράιαν Γκόσλινγκ εκτελεί και στον Πρώτο Άνθρωπο ένα σλόου με το κινηματογραφικό έτερόν του ήμισυ (Κλερ Φόι), στην πραγματικότητα εδώ χορεύει μόνο με τον εαυτό του.
Ο Πρώτος Άνθρωπος δεν μπορεί παρά να είναι μόνος. Κάπως έτσι πρέπει να ήταν και ο Νιλ Άρμστρονγκ, ο πιο διάσημος αστροναύτης στην Ιστορία, εκείνος που στις 20 Ιουλίου 1969 άφησε το αποτύπωμα της διαστημικής του μπότας στη γλυπτή, χλωμή επιφάνεια της Σελήνης: ήταν πρώτος και ήταν μόνος, τουλάχιστον τα πρώτα 19 του λεπτά επάνω στον λευκό δορυφόρο της Γης. Το ότι αποτελούσε μέλος μιας τριμελούς αποστολής δεν πρέπει να είχε ιδιαίτερη σημασία για τον ίδιο τον Άρμστρονγκ –και, προφανώς, είχε ακόμα λιγότερη για τον Σαζέλ. Ο Μπαζ Όλντριν, ο δεύτερος διασημότερος αστροναύτης της αποστολής του Apollo 11 (ο οποίος ζει ακόμα) παρουσιάζεται στην ταινία ως ηθοποιός του …ελαφρού θεάτρου. Σε αντίθεση με τον στιβαρό, δωρικό, αξιόπιστο Άρμστρονγκ, ο οποίος, ως καλός στρατιώτης της NASA, ήθελε μόνο «να γίνει η δουλειά», ο Όλντριν είχε πλήρη επίγνωση της παγκόσμιας φήμης που θα τον τύλιγε. Και το απολάμβανε.
Συναντάμε τον Άρμστρονγκ λίγο πριν προσληφθεί από τη NASA για να λάβει πρωταγωνιστικό ρόλο στο υπερφιλόδοξο πλάνο της πρώτης επανδρωμένης αποστολής στο Φεγγάρι. Είναι δοκιμαστής αεροσκαφών και έχει μόλις βιώσει μια ανείπωτη τραγωδία. Η απώλεια της κόρης του θα τον σημαδέψει ανεξίτηλα –όπως και ολόκληρη την οικογένειά του.
Παράλληλα με την πορεία της διαστημικής αποστολής, από τον σχεδιασμό της μέχρι την προσελήνωση, και από το κλίμα της εποχής εκείνης (που περιλάμβανε και όσους πίστευαν ότι δεν παρά ήταν ένα πανάκριβο καπρίτσιο της NASA), ο Σαζέλ θα φωτίσει και τους Άρμστρονγκ, θέλοντας να προσθέσει μια συναισθηματική, ανθρώπινη πινελιά σε ένα στόρι που, αλλιώς, θα θύμιζε ταινία τεκμηρίωσης. Το κόστος που πλήρωσαν τα παιδιά και η σύζυγος Τζάνετ Άρμστρονγκ για χάρη του «μεγάλου ιδανικού» είναι μια ενδιαφέρουσα πτυχή της ιστορίας, αλλά δεν αρκεί από μόνη της για να διατηρήσει το ενδιαφέρον ζωηρό. Επιπλέον, ο ίδιος ο Νιλ δεν είναι μια εύπλαστα δραματική φιγούρα.
Μπροστά στις απώλειες, τις αμφιβολίες και τα εμπόδια, απέναντι από τον κίνδυνο, τις αποτυχίες και την τρομακτικότερη πτήση που έχει επιχειρήσει ο άνθρωπος μέχρι σήμερα, ο Άρμστρονγκ διατηρεί συμπαγές το τείχος της βαθιάς του εσωστρέφειας και τη σχεδόν ρομποτική του ψυχραιμία. Τον θαυμάζεις απεριόριστα (ειδικά μόλις συνειδητοποιείς ότι εμπιστεύθηκε τη ζωή του σε ένα διαστημικό κονσερβοκούτι και στην τεχνολογία των 1960s, η οποία μπουσούλαγε), αλλά είναι υπερβολικά αδιαπέραστος για να τον αγαπήσεις.
Όχι ότι αυτό μειώνει την αξία του ήρωα και την υπνωτιστική γοητεία της κινηματογραφικής αυτής βιογραφίας: το πορτραίτο που έφτιαξαν ο σεναριογράφος Τζος Σίνγκερ (βασισμένος στο βιβλίο του Τζέιμς Χάνσεν), ο Σαζέλ και, φυσικά, ο Γκόσλινγκ (η υποψηφιότητα για Όσκαρ λογικά είναι στο τσεπάκι του) σού κολλάει σαν τσίχλα στο μυαλό. Κι αυτό δεν είναι καθόλου λίγο.
Όμως, η μεγαλύτερη νίκη του Πρώτου Ανθρώπου είναι η απεικόνιση της ίδιας της διαστημικής αποστολής. Ο Σαζέλ κατορθώνει, με αξιοθαύμαστη μαεστρία, να σου δανείσει τα μάτια του κεντρικού του ήρωα. Μέσα από αυτά τα μάτια τα βλέπεις όλα, από πρώτο τραπέζι πίστα. Και νιώθεις σαν να τα βιώνεις όλα, σαν να ήσουν κι εσύ εκεί: δίπλα στον Νιλ Άρμστονγκ, τη στιγμή που η ιστορία του έσμιξε με την Ιστορία.
«Ένα μικρό βήμα για τον άνθρωπο. Ένα άλμα για την ανθρωπότητα», είπε ακατάληπτα πλην ανεξίτηλα ο Άρμστρονγκ, όταν άφησε το πρώτο ίχνος στο σεληνιακό έδαφος. Σήμερα, εκείνο το αχνάρι φαντάζει σαν μουσειακό απολίθωμα μιας λαμπερής στιγμής, που σταδιακά ξεθώριασε. Κάποιοι, μάλιστα, αναρωτιούνται μήπως η περίφημη πτήση δεν έγινε ποτέ, μήπως κανείς δεν έφτασε, τελικά, στο Φεγγάρι. Για άλλους, όλο αυτό είναι μία ακόμα απόδειξη της αλαζονείας του είδους μας, το άσκοπο κομμάτι μιας διαδρομής που δεν οδηγεί πουθενά.
Για άλλους, όμως –προφανώς και για τους δημιουργούς του Πρώτου Ανθρώπου– εκείνο το βήμα του Νιλ Άρμστρονγκ είναι η απόδειξη ότι κάποτε η Ανθρωπότητα ξεπέρασε τον εαυτό της.
Και ότι στο μέλλον, αν θελήσει, μπορεί να τον ξεπεράσει ξανά.
Η.Π.Α.
Σκηνοθεσία: Ντέιμιεν Σαζέλ
Πρωταγωνιστούν: Ράιαν Γκόσλινγκ, Κλερ Φόι, Κρίστοφερ Άμποτ, Κάιλ Τσάντλερ
Διανομή: Tulip Entertainment
