Αγαπημένοι κομπιναδόροι και απατεώνες του σινεμά!

Μία λίστα με σειρά αξιολόγησης, ανάλογα την έμπνευση της απάτης, που περιέχει τους πιο χαρακτηριστικούς con men στο σινεμά. Από τι πιο μικρές κομπίνες μέχρι τα πιο φιλόδοξα σχέδια εξαπάτησης των θυμάτων και τελικά του ίδιου του θεατή μέσω των μηχανισμών του ίδιου του σινεμά.

Ακολουθεί ένα κινηματογραφικό «απατεωνόμετρο» με τις πιο απολαυστικές ταινίες του είδους:

The Sting (1973)

The Movie: Τέσσερις δεκαετίες μετά τη πρεμιέρα του, διαπιστώνει κανείς ότι ο χρόνος όχι μόνο δεν φθείρει αλλά προσθέτει στη γοητεία του “The Sting”. Ένα γοητευτικό κομψοτέχνημα του παγκόσμιου κινηματογράφου που παίζει με το στοιχείο της έκπληξης και είναι σκηνοθετημένο με τόση φροντίδα που σχεδόν χαϊδεύει τις αισθήσεις. Ακόμα και μετά από πολλές θεάσεις της ταινίας κι ενώ ξέρουμε απ’ έξω κι ανακατωτά την έκβαση της πλοκής, είναι αδύνατο να συγκεντρωθείς μόνο στην καλλιτεχνική διεύθυνση, την αναπαράσταση εποχής, το μοντάζ και τη φωτογραφία, γιατί θα παρασυρθείς ξανά από τη γοητεία των πρωταγωνιστών, την πανούργα σκιαγράφηση του ψυχολογικού παιχνιδιού, το ανέμελο πιανιστικό θέμα και θα παρακολουθείς ξανά με αγωνία την έκβαση της ιστορίας. Το Sting είναι παράδειγμα ταινίας που όλα είναι όμορφα και άκρως απολαυστικά. Ο λόγος που πάμε σινεμά, το «κλασικό», η μεγαλοσύνη του έγχρωμου σινεμασκόπ, το «σπουδαίο»!

The Scheme: Μετά τον κοινό τους θρίαμβο, στο ιστορικό Butch Cassidy And The Sundance Kid, ο Robert Redford και Paul Newman συναντήθηκαν ξανά με τον σκηνοθέτη George Roy Hill και επανέλαβαν τη χημεία τους. Το σκηνικό είναι το Chicago της δεκαετίας του 30. Ο Robert Redford υποδύεται τον Johnny Hooker, έναν con artist που θέλει να εκδικηθεί το θάνατο του συνεργάτη-μέντορα που τον μύησε στα κόλπα της απάτης. Στο πρόσωπο του παλιού και έμπειρου απατεώνα Paul Newman, θα βρει τον συνεργάτη με τον οποίο θα στήσουν μια περίτεχνη πλεκτάνη. Η διαχρονική γοητεία της ταινίας πηγάζει τη γοητεία των δυο πρωταγωνιστών που κυριολεκτικά «λάμπουν» και την προσεκτική ανάπτυξη της πλοκής. 

Con -o- meter: 10/10

House of Games (1984)

The Movie: Ένα από το πιο υποτιμημένα σύγχρονα νέο-noir, και μια από τις καλύτερες ταινίες εγκλήματος της δεκαετίας του 80. Το σκοτεινό αριστούργημα του David Mamet απογειώνει τη τέχνη της εξαπάτησης και της οργανωμένης κομπίνας από ιδιοφυείς επαγγελματίες con men που κυκλοφορούν στα ύποπτα πίσω δωμάτια στα bar και τις χαρτοπαικτικές λέσχες. Από τις ταινίες που τάσσονται απόλυτα στην υπηρεσία της πλοκής και θα πρέπει να διδάσκονται σε νέους σκηνοθέτες.

The Scheme: Η ιστορία του Mamet που αφορά μια ψυχίατρο που γοητεύεται όλο και περισσότερο από την παρανομία των επαγγελματιών con artists τη ψυχολογία των τζογαδόρων και των έμπειρων κομπιναδόρων του υποκόσμου (υπέροχος ο Joe Mantegna). Σκηνοθετημένες κομπίνες μέσα στις κομπίνες, κόλπα μέσα στο κόλπο και mind games μέχρι εκεί που δε φτάνει το ανθρώπινο μυαλό. Απρόβλεπτο και συναρπαστικό παιχνίδι γάτας και ποντικιού. Ποιος «παίζει» ποιόν;

Con -o- meter: 9/10

The Grifters (1990)

The Movie: Ο Steven Frears στο αριστούργημά του, ρίχνει το βάρος στα σκοτεινά κίνητρα της βίας, τις καταπιεσμένες διαστροφές και την ανάγκη επιβίωσης χωρίς να ωραιοποιεί την τέχνη της απάτης. Η σκοτεινή και αμοραλιστική ματιά στους con artists μέσα από ένα ανορθόδοξο (ερωτικό;) τρίγωνο χαρακτήρων.

The Scheme: Η «μητέρα» (Anjelica Huston) που είναι σκληραγωγημένη στην εξαπάτηση μέσω της μαφίας, η «γκόμενα» (Annette Bening) που είναι έμπειρη από τη θητεία της σε εξαπατήσεις επιχειρηματιών, και ο «γιός» (John Cusack) που είναι δασκαλεμένος hustler και επιβιώνει ξαφρίζοντας αθώα θύματα.

Con -o- meter: 9/10

The Usual Suspects (1995)

The Movie: Ένα από τα κορυφαία αστυνομικά noir στην ιστορία του κινηματογράφου. Μάθημα σκηνοθεσίας και υποδειγματική αναπαράσταση της «πραγματικότητας» ενός αφηγητή που ψεύδεται σε κάθε πλάνο. Η αποθέωση του κινηματογραφικού manipulation.

The Scheme: Οι πλαστές αφηγήσεις και οι μύθοι που χτίζουν το προφίλ του περιβόητου «κακοποιού» προκαλούν το δέος. Η εξαπάτηση ενός ανακριτή από έναν φαινομενικά δειλό con man. Η διαιώνιση της αμφιβολίας για την πραγματική ταυτότητα του Keyser Soze. Όπως λέει η ατάκα του Verbal που κλείνει το φιλμ : «Τo μεγαλύτερο κόλπο που έκανε ήταν πως έπεισε τους πάντες ότι δεν υπήρχε, και ξαφνικά έτσι απλά… εξαφανίστηκε!»

Con -o- meter: 9/10

Paper Moon (1973)

The Movie: Την εποχή της οικονομικής εξαθλίωσης στην Αμερική, ένας κομπιναδόρος θα φορτωθεί άθελά του ένα 10χρονο κοριτσάκι και θα ταξιδέψει μαζί του, κάνοντάς το συνένοχο σε απάτες. Το “Paper Moon” μαζί με το “The Sting”, ήταν δυο παραφωνίες σε μια χρονιά που το στίγμα έδιναν κινηματογραφικοί αντί-ήρωες και δυσοίωνες ιστορίες όπως το Serpico, το Badlands, το Mean Streets, ο Εξορκιστής, το Papillon κ.α. Ήταν κι αυτό ένα ανέμελο κινηματογραφικό σφύριγμα, μια νοσταλγική ματιά στο storytelling ταινιών της δεκαετίας του 30 και του 40, με στιλιζάρισμα που παραπέμπει μέχρι και στη βουβή εποχή του κινηματογράφου από έναν από τους μεγαλύτερους «γνώστες» του σινεμά, τον Peter Bogdanovitch, με πρωταγωνιστή τον Ryan O’Neal που παίζει με την κόρη του Tatum.

The Scheme: Μικρά κόλπα με χαρτονομίσματα σε ταμεία καταστημάτων για τα προς το ζην και η κυρίως μπίζνα: το εμπόριο «Βίβλων» σε συγγενικά πρόσωπα ανθρώπων που είχαν μόλις πεθάνει και που υποτίθεται δεν είχαν προλάβει να στείλουν το «τελευταίο δώρο» στους αγαπημένους τους.

Con -o- meter: 8/10

Strangers on a Train (1951)

The Movie: Όταν οι άλλοι σκηνοθέτες των θρίλερ πήγαιναν, ο Χίτσκοκ είχε κάνει τη διαδρομή 500 φορές. Ένα από τα αριστουργήματα της χρυσής δεκαετίας του 50 για τον Χίτσκοκ που κάνει ένα αριστοτεχνικό τράβελινγκ, πριν καταλήξει σε γκρο πλαν του δολοφόνου, σε μια σκηνή αγώνα τένις όπου τα κεφάλια στην εξέδρα στρέφονται δεξιά και αριστερά ακολουθώντας το μπαλάκι, εκτός από ένα που μένει σταθερό…

The Scheme: Η πιο έξυπνη κομπίνα για να διαπραχθεί το τέλειο έγκλημα. Δυο παντελώς άγνωστοι συναντιούνται σε ένα τρένο. Έχουν και οι δυο κίνητρο για ένα φόνο. Αν ανταλλάξουν φόνους θα έχουν εξασφαλισμένο άλλοθι και καμία σύνδεση μεταξύ τους. Θα επωφεληθούν και οι δυο. Όμως ο ένας τελικά αλλάζει γνώμη και ο άλλος όχι και προχωράει με το έγκλημα.

Con -o- meter: 8/10

American Hustle (2013)

The Movie: Η δημιουργική αναγέννηση του David O. Russell μας χάρισε αρκετές διασκεδαστικές στιγμές στο σινεμά. Η πιο όμορφη εικαστικά ήταν αυτή η δραμεντί εξαπάτησης και εγκλήματος , σε βαρύ 70’s διάκοσμο και με τον Christian Bale, την Amy Adams, την Jennifer Lawrence, τον Bradley Cooper και τον Jeremy Renner σε απενοχοποιημένα μαϊμουδίσματα του σινεμά Σκορσέζε.

The Scheme: Δυο con artists δουλεύουν για λογαριασμό του FBI, ώστε χάρη στις ικανότητές τους να ξεσκεπαστούν διαφθαρμένοι πολιτικοί και διαπλεκόμενοι μαφιόζοι. Υπέροχο σαν χορευτικό disco καλούδι σε προσεγμένο extended remix.

Con -o- meter: 7/10

Matchstick Men (2003)

The Movie: Ένοχη απόλαυση δια χειρός Ridley Scott ο οποίος επιτέλους δείχνει σημάδια χιούμορ. Όταν ο Cage δεν βάφει το μαλλί, δεν οδηγάει και δεν κάνει τον cool αλλά τον ψυχάκια είναι ασυναγώνιστος. Έμπειρος con man που υποφέρει από χιλιάδες εμμονές, τικ, φοβίες και ψυχαναγκαστικές διαταραχές. Αγαπημένη rollercoaster ταινία απατεώνων.

The Scheme: Έμπορος αντικών, πωλητής που ξεγελάει αθώους πολίτες και απατεώνας γενικότερα. Στο φιλόδοξο σχέδιο που στήνει με τον protégé του, για την εξαπάτηση ενός επιχειρηματία, μυείται αναγκαστικά και η έφηβη κόρη του η οποία εμφανίστηκε από το πουθενά.

Con -o- meter: 7/10

Nine Queens (2000)

The Movie: Άψογα σκηνοθετημένη ταινία από την Αργεντίνο Fabian Bielinsky. Ένα καλοκουρδισμένο σενάριο απάτης και εύκολης «αρπαχτής» από ένα μάτσο con men που θέλουν να πιάσουν τη καλή. Άψογη ερμηνεία του Ricardo Darin (Secret In Her Eyes) σε ένα θρίλερ που δυστυχώς δεν το γλυτώνει το αμερικάνικο remake…

The Scheme: Ένας con man επιστρατεύει έναν μικρο-απατεώνα που τη βγάζει με κομπίνες σε ταμεία καταστημάτων για μια μεγαλύτερη δουλειά. Πρόκειται για την πώληση ενός σετ πλαστών γραμματοσήμων σε έναν πλούσιο συλλέκτη. Σε λίγο κανείς δεν θα ξέρει ποιος τη φέρνει σε ποιον, και ποιος τελικά κινεί τα νήματα της απάτης μέσα στην απάτη.

Con -o- meter: 7/10

Catch Me If You Can (2002)

The Movie: Μια από τις πιο ανέμελες ερμηνείες του Leonard DiCaprio σε μια από τις πιο ανάλαφρεσς σκηνοθεσίες του Steven Spielberg. O Leo διαπρέπει στο ρόλο ενός απατεώνα με το σύνδρομο του ακαταδίωκτου, ο οποίος διέπραττε τις πιο απίθανες παρανομίες ενώ ήταν αόρατος στα μάτια του νόμου. 

The Scheme: Η αληθινή ιστορία του Frank Abagnale, ο οποίος από τρυφερή ηλικία αποσπούσε εκατομμύρια δολάρια, πλαστογραφώντας επιταγές και παριστάνοντας τον πιλότο, το γιατρό και τον δικηγόρο.

Con -o- meter: 7/10

Charade (1963)

The Movie: Η κοσμοπολίτικη περιπέτεια στο Παρίσι, παρά το μυστήριο και το χαριτωμένο κόλπο που παίζεται εις βάρος της όμορφης κληρονόμου, έχει τη χημεία των δυο πρωταγωνιστών, της Audrey Hepburn και του Cary Grant (αυτή που νόμιζαν πως είχαν η Jolie και ο Depp στο Tourist, χα!) και γι’ αυτό αντέχει στο χρόνο και παραμένει απολαυστική.

The Scheme: Οι συμμορία των κακοποιών έχει βάλει στο μάτι τη νεαρή χήρα (είναι από τις ταινίες που η ομορφιά της Hepburn τρυπάει την οθόνη) η οποία θα βρει προστάτη σε έναν φαινομενικά αθώο playboy που αλλάζει ονόματα σε κάθε σκηνή και της «παίζει» το δικό του παιχνίδι απάτης.

Con -o- meter: 6/10

Dirty Rotten Scoundrels (1984)

The Movie: Οι απόλυτοι προικοθήρες. Ερωτικό manipulation και άγριος ανταγωνισμός. Η classy εξαπάτηση του Michael Caine και του ανερχόμενου wannabe con man Steve Martin. Classic ακαδημαϊκή 80’s κωμωδία του Frank Oz, με χαριτωμένη πλοκή που αξίζει κυρίως για τις στιγμές που οι δυο πρωταγωνιστές υποδύονται «ρόλους» στην υπηρεσία ενός μεγαλύτερου σχεδίου εξαπάτησης πλούσιων γυναικών.

The Scheme : Ο αγώνας δρόμου για την trophy wife του αριστοκράτη με εμπειρία στην αποπλάνηση ευκατάστατων κυριών και του φιλόδοξου κομπιναδόρου που θέλει να μάθει την τέχνη και να μπει στα σαλόνια.

Con -o- meter: 6/10

The Color of Money (1986)

The Movie: Ο old timer ξυπνάει από το λήθαργο όταν βλέπει ένα νεαρό ταλέντο που του θυμίζει τον εαυτό του στα νιάτα του. Ο Martin Scorsese στο πρόσωπο του Paul Newman βρίσκει τον αληθινό «Hustler» και ανασταίνει έναν κλασικό κινηματογραφικό χαρακτήρα. Ο σκηνοθέτης αδιαφορεί για το μπιλιάρδο και θέλει να πει τα πάντα για τον κώδικα τιμής, τις ήττες, την αξιοπρέπεια, τα κόλπα, τη πιάτσα, το παιχνίδι…

The Scheme: Χάρη στο σκηνοθέτη της, είναι αδιανόητο πως αυτή η ταινία δεν κουβαλάει ούτε ίχνος κακής “ειτίλας” πάνω της. Ο “παλιός” βγήκε από τη σκουριά, έπιασε ξανά τη στέκα του και «σπάει» ξανά πρώτος. Ο αυθάδης “νέος” δεν ξέρει να χειριστεί το ταλέντο του. Το hustling στα κακόφημα pool joint θα ξεκινήσει. Ο μαύρη μπάλα με το 8 κερδίζει τη παρτίδα

Con -o- meter: 6/10

The Lady Eve (1941)

The Movie: Μια συμμορία τρεις απατεώνες που βάζει στο στόχαστρο έναν εκκεντρικό αλλά γοητευτικό εκατομμυριούχο, τον οποίο υποδύεται ο Henry Fonda. Η Barbara Stanwyck είναι στο ρόλο της con artist που επιχειρεί να ξελογιάσει τον ήρωα αλλά τελικά τον ερωτεύεται στην πορεία.

The Scheme: Εξαιρετική κομεντί του Preston Sturges ο οποίος δεν επανέλαβε τις screwball ευκολίες ταινιών όπως το "Bringing Up Baby”. Το "Lady Eve” ρέει σαν γάργαρο νερό και η θέαση είναι τόσο εύκολη, ώστε είναι αδύνατο να καταλάβουμε πόσο δύσκολη είναι τεχνικά η κινηματογράφηση αυτής της περίτεχνης πλοκής που είναι τυλιγμένη γύρω από ένα λαϊκότροπο ρομάντζο.

Con -o- meter: 6/10

Rounders (1998)

The Movie: Ο John Dahl κατείχε καλά τους μηχανισμούς του noir, όπως είχε αποδείξει και στο The Last Seduction. Στο χαρτοπαικτικό δράμα Rounders, ο Dahl παίρνει αγύριστα δάνεια από το Mean Streets όσον αφορά τη σχέση των δυο ηρώων (η σχέση Matt Damon – Edward Norton είναι βασισμένη στη σχέση Keitel – De Niro της παλιάς ταινίας) και από το House Of Games σε θέματα σκιαγράφησης των τζογαδόρων και στις αναφορές των άγραφων νόμων των hustlers. Όχι πετυχημένο, αλλά τίμιο και στιβαρό δραματάκι.

The Scheme: Αδυσώπητος τζόγος στο πόκερ από ένα μαθηματικό μυαλό και έναν αυτοκαταστροφικό τζογαδόρο. Το κλασσικό hustling που είδαμε και στο Color Of Money. Το παρουσιαστικό του looser ξεγελάει τα κλεφτρόνια του πόκερ μαζί με τον αθόρυβο συνεργό σηκώνουν όλο το τραπέζι. Όχι για το χρήμα, αλλά για τον ηδονιστικό ήχο που κάνουν οι μάρκες όταν πέφτουν η μια πάνω στην άλλη.

Con -o- meter: 5/10

Focus (2015)

The Movie: Ένας εξαιρετικά καταρτισμένος και άκρως επαγγελματίας απατεώνας αναλαμβάνει να πάρει στα φτερά του μια ταλαντούχα και υποσχόμενη κλέφτρα που δουλεύει ακόμα σε ερασιτεχνικό επίπεδο. 

The Scheme: Το star quality του Will Smith και το αβίαστο, αλλά επιφανειακό sexiness της Μargot Robbie, σηκώνουν αυτή τη σχηματική περιπετειούλα από τα επίπεδα τηλεταινίας. Η διαδρομή είναι σκαμπρόζικη και διαθέτει μια καλογυαλισμένη φινέτσα, ωστόσο υπάρχουν σοβαρές τρύπες στην ξεχειλωμένη πλοκή και η μεθοδολογία στις κομπίνες μπάζει νερά.

Con -o- meter: 4/10

Maverick (1994)

The Movie: Ανάμεσα στα διάφορα Lethal Weapon, ο Richard Donner δοκιμάστηκε και στο Γουέστερν με τον μόνιμο υπάλληλό του Mel Gibson. Οικογενειακή παλιομοδίτικη κωμωδία που παρόλη τη σπιρτάδα που είχε στην εποχή της, πρόλαβε και κακογέρασε μέσα σε λίγα χρόνια χωρίς να στέκεται καν σαν guilty pleasure. Ο έρωτας της Jodie Foster και του Mel Gibson δεν πείθει καθόλου. Φαίνεται οτι κάποιος έπαιξε μεγάλο con με τις αντοχές καλής πίστης του θεατή.

The Scheme: Δειλός πλην τίμιος χαρτοπαίχτης και μοναχική χαρτοπαίκτρα-αρπαχτικό στην Άγρια Δύση, πάνε για πρωταθλητισμό στα χαρτιά και στο δρόμο για τον μεγάλο τελικό συμβαίνουν μια σειρά από απάτες. Ο ένας πάει να τη φέρει στον άλλον και όλα λήγουν με αναμενόμενο happy end.

Con -o- meter: 3/10

Derailed (2005)

The Movie: Η Jenifer Aniston ήθελε να κάνει ένα διάλειμμα από τα sitcom και τις ρομαντικές κομεντί και να κάνει την κακιά, που θα σημαίνει πως «παίζει». Το αποτέλεσμα της στροφής της σε «ρόλους» απέτυχε και από τότε γύρισε καμιά τριανταριά ρομαντικές κομεντί για να εξιλεωθεί. Ο Clive Owen προσπαθεί μόνος του παρά τις αληθοφάνειες, αλλά η ταινία έχει προβλήματα πλοκής. Έτσι το κόλπο δεν λειτουργεί καθόλου σαν μια πλεκτάνη που σταδιακά αποκαλύπτεται αλλά πέφτει στις ευκολίες και τις χιλιοφορεμένες συμβάσεις ενός ακόμα whodunit.

The Scheme: Άτυχος businessman που ήθελε μόνο ένα one night stand, πέφτει θύμα κακοποίησης και εκβιασμού. Η ερωτική παγίδα που του στήνει η αδίστακτη con woman και ο συνεργάτης της, αν δεν υπήρχε κραυγαλέα περίπτωση miscast να μας το χαλάει, θα ήταν μια κανονική κόλαση.

Con -o- meter: 2/10