Oι σπουδαιότερες Femme Fatale του σινεμά

Πρόκειται για εκείνο τον τύπο γυναίκας που άνθισε και έζησε στα film noir της δεκαετίας του 40 και του 50, εκείνα τα παράξενα b-movies που ξεπετάχτηκαν στο περιθώριο, στις παρυφές της βιομηχανίας των μεγάλων studio και δημιούργησαν ένα underground είδος. Παράλληλα με τις αξιόπιστες, πιστές και προστατευτικές γυναίκες / συζύγους που ήταν συνηθισμένες στον κινηματογράφο, υπήρχαν και τα μοιραία θηλυκά των noir. Αυτές οι γυναίκες με το μυστηριώδες παρελθόν που ήταν αναξιόπιστες και χωρίς ξεκάθαρη ηθική. Αυτές που κοιτούσαν γεμάτες απελπισία και κρυφούς πόθους, που σε πρόδιδαν χωρίς δεύτερη σκέψη, που ήταν τη μια στιγμή παρουσιάζονταν γλυκές και την άλλη είχαν κρύο αίμα. Καταραμένες όσο και ερωτεύσιμες, οι επικίνδυνες “dames” γέμιζαν υποσχέσεις τον ήρωα με τη γοητεία και το manipulation και τον έσπρωχναν στο έγκλημα πάθους, στην αυτοκαταστροφή και το… bourbon. Αυτές που μπορεί να κοιμούνται με ένα 45άρι κάτω από το μαξιλάρι τους, που κάνουν τους σκληρούς να τσακίζουν και που οδεύουν ολοταχώς στο προδιαγεγραμμένα doomed φινάλε.

Ακολουθούν οι 10 + 1 σημαντικότερες μοιραίες γυναίκες του λατρεμένου κινηματογραφικού είδους, με μια μικρή προσθήκη με τις 5 αξιότερες μεταγενέστερες.

Ταινία: Murder, My Sweet (1944)

Σκηνοθέτης: Edward Dmytryk

Στο ρόλο της femme fatale η: Claire Trevor

Ο ιδιωτικός ντεντέκτιβ Phillip Marlowe είναι σε αναζήτηση της μυστηριώδους Velma που έχει εξαφανιστεί και που ήταν γνωστό ότι συσχετίζονταν με τον κακοποιό Moose Malloy. Κατά τη διάρκεια μια έρευνας φόνου, πριν πολλά χρόνια, ο Marlowe είχε γνωρίσει τον κύριο Grayle και τη νεότερη γυναίκα του, η οποία ήταν η ίδια η Velma. Η μυστηριώδης και flirtatious νεαρή είχε τότε σχέσεις με έναν hustler που χρησιμοποιούσε πλούσιες κυρίες. Ο Marlowe θα μπει σε μια έρευνα που θα τον βάλει όλο και πιο βαθειά στον υπόκοσμο και θα μπει σε μια περίεργη ιστορία με κακοποιούς και δολοπλόκους που θα τον οδηγήσει σε ένα φονικό ξεκαθάρισμα. Διπλή ταυτότητα και εκμετάλλευση από την Craire Trevor που εδώ εκπέμπει μια θανάσιμη γοητεία.

 You shouldn’t kiss a girl when you’re wearing that gun… it leaves a bruise.

Ταινία: Scarlet Street (1945)

Σκηνοθέτης: Fritz Lang

Στο ρόλο της femme fatale η: Joan Bennett

Μια sexy γυναίκα περπατάει μόνη στη νύχτα, φοράει ένα αδιάβροχο και έχει χτυπηθεί άσχημα από τον επικίνδυνο εραστή της. Κανείς δεν μπορεί να αντισταθεί σε αυτή την εικόνα, το ίδιο και ο αθώος ήρωας που θα πέσει στα δίχτυα της γοητείας της Katherine “Kitty” March, μιας σαγηνευτικής και αδίστακτης γυναίκας που ζει σαν gold-digger και εξουσιάζεται από τη βάναυση σχέση της. Ακολούθησε ένα αυτοκαταστροφικό ειδύλλιο που θα οδηγούσε φυσικά σε αδιέξοδο. Αυτός θα γίνει το πιόνι μιας μοιραίας γυναίκας και θα οδηγηθεί σε ένα σκληρό έγκλημα πάθους. Ο Fritz Lang με αυτή την ιστορία θα υπέγραφε ένα από τα πιο σκοτεινά φιλμ του είδους.

Oh, you idiot! How can a man be so dumb?… I’ve wanted to go laugh in your face ever since I first met you. You’re old and ugly and I’m sick of you. Sick!

Ταινία: Double Indemnity (1944)

Σκηνοθέτης: Billy Wilder

Στο ρόλο της femme fatale η: Barbara Stanwyck

Η σκοτεινή πένα του Raymond Chandler και η φαντασία του James Cain γέννησαν μια από τις αρχέτυπες μοιραίες, την κυρία Phyllis Dietrichson. Μια γυναίκα με πειθώ και μοχθηρά κίνητρα που σαγηνεύει έναν αθώο ασφαλιστή και τον πείθει να σκοτώσει τον αδιάφορο άντρα της, ώστε να μοιραστούν τα κέρδη από την ασφάλεια ζωής. Η γοητεία της βρίσκονταν στο τρόπο που οργάνωνε το έγκλημα, στο πόσο διπρόσωπη ήταν και στην αποφασιστικότητα της να διαπράξει το σχέδιο. Η σκηνή του εγκλήματος στις ράγες του τρένου είναι αριστουργηματική.  Λίγο πριν το σκληρό της τέλος, η Phyllis δείχνει ένα ίχνος συνείδησης, πριν όμως ομολογήσει πως είναι “rotten to the heart“. Η ταινία είναι σταθμός στην ιστορία του κινηματογράφου.

“There’s not going to be any slip up. Nothing sloppy, nothing weak, it’s got to be perfect…This has got to be perfect, do yου understand? Straight down the line”

Ταινία: Leave Her to Heaven (1945)

Σκηνοθέτης: John Stahl

Στο ρόλο της femme fatale η: Gene Tierney

Σκοτεινό ψυχόδραμα που σόκαρε με τον αμοραλισμό του στα μέσα της δεκαετίας του 40. Ένα δραματικό noir με ηρωίδα μια αμείλικτη και σχεδόν διαταραγμένη φιγούρα, την Ellen Berent. Μια πανέμορφη γυναίκα με μια εμμονική παθογένεια  που την οδηγεί στο να εξουσιάζει τον άντρα της και η υπέρμετρη κτητικότητά της την οδηγεί σε σοκαριστικά εγκλήματα πάθους. Η Gene Tierney μπορεί να είναι εύθραυστη και απίστευτα διαβολική στο ίδιο πλάνο. Αγαπημένη ταινία του Martin Scorsese.

“I’ll never let you go. Never, never, never”

Ταινία: The Big Sleep (1946)

Σκηνοθέτης: Howard Hawks

Στο ρόλο της femme fatale η: Lauren Bacall

O Bogart μπόρεσε να δώσει άλλη διάσταση στο ρόλο του ντεντέκτιβ Philip Marlowe σε αυτό το περίπλοκο whodunit. Κάτι παραπάνω από κλασσικό είναι το noir του Howard Hawks. Στη δαιδαλώδη πλοκή του κυριαρχούν οι εκβιασμοί, η πορνογραφία και ο φόνος με φόντο το νυχτερινό Los Angeles. Η έρευνα αφορά τον εκβιαστή της προκλητικής bimbo που είναι κόρη ενός εκατομμυριούχου. Όλα όμως επισκιάζονται από την παρουσία της μεγάλης της αδερφής Vivian η οποία είναι προστατευτική για την κακομαθημένη και σχεδόν διεφθαρμένη μικρή. Προσέξτε πως κάθε βλέμμα της Lauren Bacall κρύβει μυστικά.

“-You’ve forgotten one thing, me. -What’s wrong with you? – Nothing you can’t fix”

Ταινία: Born to Kill (1947)

Σκηνοθέτης: Robert Wise

Στο ρόλο της femme fatale η: Claire Trevor

Βουτηγμένη στο παράνομο σεξ και τη μοιχεία είναι αυτή η σκοτεινή ιστορία του Robert Wise. Η ηρωίδα Helen Brent θα ερωτευτεί τον Sam γιατί θα μάθει το σκοτεινό μυστικό του, ότι έχει δολοφονήσει τη πρώην μνηστή του και τον εραστή της. Η δολοφονική διάσταση του χαρακτήρα του θα τους δέσει σε μια διεστραμμένα ερωτική σχέση. Αν και η Helen θα παντρευτεί, θα συνεχίζει να συντηρεί τη σχέση τους μέχρι που θα αρχίσουν οι εκβιασμοί για το ανομολόγητο έγκλημα. Η κατάσταση θα επιβαρύνεται από την ερωτική έλξη που η Helen επιμένει να του ασκεί, με αποτέλεσμα να δημιουργηθεί μια σχέση πάθους-απώθησης. Η Claire Trevor εδώ υποδύεται ένα πολυσύνθετο ρόλο.

“I must warn you, though, liquor makes me nosy. I’ve been known to ask all sorts of personal questions after four cocktails”

Ταινία: The Killers(1946)

Σκηνοθέτης: Robert Siodmak 

Στο ρόλο της femme fatale η: Ava Gardner

Μια ιστορία εξαπάτησης, ένα σχέδιο ληστείας, ένας θυελλώδης έρωτας και μια προδοσία είναι τα συστατικά αυτού του θαυμάσιου film noir που βασίζεται σε μια μικρή ιστορία του Ernest Hemingway. Ο εναρκτήριος φόνος δίνει τη σκυτάλη σε μια σειρά από flashback. Δυο πληρωμένοι φονιάδες θα εκτελέσουν έναν μποξέρ ο οποίος κουβαλούσε το βάρος των τύψεων ενός σκοτεινού παρελθόντος. Τη ζωή του θα σημάδευε μια θεϊκά όμορφη και μυστηριώδης γυναίκα -ρόλος που ταιριάζει γάντι στην Ava Gardner– η οποία τον έπεισε να κλέψει τη συμμορία του gangster φίλου της ώστε με τα κέρδη να ζήσουν μαζί. Φυσικά το σχέδιο της ήταν να τον προδώσει και να τον παρατήσει λίγο μετά.

“I’m poison, Swede, to myself and everybody around me.”

Ταινία: Criss Cross (1949)

Σκηνοθέτης: Robert Siodmak

Στο ρόλο της femme fatale η: Yvonne DeCarlo

Πιστό στην παράδοση των b-movies του noir κυκλώματος, το Criss Cross είχε κατεστραμμένους χαρακτήρες, έντονες σχέσεις και αδιέξοδα ερωτικά τρίγωνα. Ο ήρωας (Burt Lancaster) θα επιστρέψει στο Los Angeles για να ξανακυλήσει στον ιστό της μοιραίας γυναίκας που κάποτε είχε παντρευτεί. Στη πορεία θα μπει στα γρανάζια του υπόκοσμου και των βίαιων κακοποιών που την περιτριγυρίζουν. Εκεί θα στήσει μια ληστεία με απώτερο σκοπό τη πρώην γυναίκα του η οποία θα τον προδώσει. Η Yvonne De Carlo έλαμπε στο ρόλο ενός σκοτεινού θηλυκού.

“What was the use? I knew one way or the other somehow I’d wind up seeing you that night”

Ταινία: Too Late For Tears (1949)

Σκηνοθέτης: Byron Haskin

Στο ρόλο της femme fatale η: Lizabeth Scott

Η Lizabeth Scott είχε πολλούς ρόλους σαν femme fatale αλλά εδώ ξεχώρισε με διαφορά. Εδώ υποδύονταν μια αδίστακτη και αποφασιστική γυναίκα με μοναδικό σκοπό να γίνει πλούσια. Μια βαλίτσα με χρήματα θα βρεθεί στο αυτοκίνητό της, ο άντρας της προτιμάει να τα παραδώσει στην αστυνομία ενώ αυτή επιμένει να τα κρατήσουν. Σύντομα, στη πόρτα της θα εμφανιστούν οι άνθρωποι που τα διεκδικούν. Η ίδια θα εξαπατήσει τους πάντες για να κρατήσει τα κεκτημένα.

“I have to trust someone. I’d rather it be you”

Ταινία: Angel Face (1952)

Σκηνοθέτης: Otto Preminger

Στο ρόλο της femme fatale η: Jean Simmons

Η αισθησιακή Jean Simmons μπορεί και μετατρέπεται σε «άγγελο θανάτου» σε αυτό το εξαιρετικό noir. Μια σχεδόν ψυχωτική μορφή που θα φτάσει με άνεση στο έγκλημα. Όταν θα γνωρίσει έναν οδηγό ασθενοφόρου που ήρθε στη (μυστηριώδη) δηλητηρίαση της μητριάς της, θα ρίξει ξανά τα δίχτυα της. Θα καταφέρει να καταστρέψει τη σχέση του και θα τον προσλάβει σαν προσωπικό σοφέρ της. Έχοντάς τον στην επιρροή της, θα βάλει μπρος το σχέδιο να σκοτώσει τη μητριά της και να αποκτήσει την περιουσία του πατέρα της, όμως τα όλα θα πάνε στραβά και θα οδηγήσουν στο σοκαριστικό unhappy ending με μια εν ψυχρώ εκδίκηση.

“You know something? You’re a pretty nice guy – for a girl”

Ταινία: Gilda (1946)

Σκηνοθέτης: Charles Vidor

Στο ρόλο της femme fatale η: Rita Hayworth

O ερωτισμός της Rita Hayworth δεν χωράει ούτε στο πιο μεγαλοπρεπές widescreen κάδρο. Η ιέρεια των fatale υποδύεται τη χυμώδη και sexy σύζυγο ενός ιδιοκτήτη καζίνο ο οποίος προσέλαβε τον Johnny για να του διευθύνει την επιχείρηση, σε ένα πυκνογραμμένο και σκοτεινό noir. Η Gilda είναι το επίκεντρο ενός ερωτικού τριγώνου που ξεκινάει από τη στιγμή της αξέχαστης σκηνής που συστήνεται στον Johnny: αφού τη ρωτάει -Gilda, are you decent?” αυτή απαντάει- “Me?” αφήνει μια υποσχόμενη αισθησιακή ματιά πάνω του και μαζεύει με μια κίνηση το στράπλες φόρεμά της απαντώντας – “Sure, I’m decent”. Ήταν η αρχή μιας αυτοκαταστροφικής παράνομης σχέσης που θα φτάσει στα όρια του ψυχολογικού σαδισμού. Ο ηθικός κώδικας Hays έκανε το φινάλε να είναι μια παραφωνία στο γκρίζο και αμοραλιστικό σύμπαν της Gilda.

“I can never get a zipper to close. Maybe that stands for something, what do you think?”

Και 5 άξιες απόγονοι…

Body heat (1981)

Εν μέσω αφόρητου καύσωνα θα δημιουργηθεί ένας παράνομος δεσμός μιας παντρεμένης και ενός δικηγόρου. Η Kathleen Turner θα υποδυθεί μια απίστευτα ερωτική femme fatale που θα παρασύρει την δικηγόρο (William Hurt) στο έγκλημα. Ένα από τα πιο καυτά και sexy film noir που έγιναν ποτέ και ταινία ορόσημο για το σινεμά του 80.

The Postman Always Rings Twice (1981)

Είναι το μοναδικό remake που επιτρέπω σε αυτή τη λίστα, όχι γιατί προτιμώ την Jessica Lange από τη Lana Turner της πρωτότυπης ταινίας, αλλά γιατί η υποτιμημένη εκδοχή που έγραψε David Mamet πατάει πολύ καλά στις ρίζες της και αναπτύσσει το ερωτικό τρίγωνο του τυχοδιώκτη, της μοιραίας και του (Έλληνα) ιδιοκτήτη ενός diner με εξαιρετική αισθητική.

Basic Instinct (1992)

Δεν ήταν η ταινία-σκάνδαλο όπως φώναζε το Marketing της εποχής αλλά μια υποδειγματική άσκηση στο noir και τις τεχνικές του σασπένς που δίδαξε ο Χίτσκοκ. Ταινία τομή στο ερωτικό θρίλερ με τη Sharon Stone σε ρόλο κλασικής femme fatale που συναγωνίζεται με αξιώσεις τις ξανθιές των ταινιών του Μετρ - και φυσικά όχι μόνο για τις ερωτικές σκηνές.

The Last Seduction (1993)

Ο John Dahl υπήρξε ένας ιδιαίτερος στυλίστας στις αρχές της δεκαετίας του 90 που σκηνοθέτησε δυο ταινίες (αυτή και το Red Rock West) που έδωσαν νέα πνοή στο είδος. Το Last Seduction είναι ένα υποδειγματικό noir με την Linda Fiorentino να υποδύεται μια απόλυτη μοιραίο θηλυκό, που διαλέγει το θήραμά της και το χρησιμοποιεί σαν πιόνι ανάλογα με τις ορέξεις της.

Lost Highway (1996)

Είτε σαν γυναίκα ενός σαξοφωνίστα, είτε σαν ερωμένη ενός αιμοβόρου γκάνγκστερ, η Patricia Arquette κινείται σε ένα περίεργο κύκλωμα σκοτεινών φυσιογνωμιών (κάποιοι την έχουν ζητήσει για μια δουλειά…), μαυροφορεμένων τύπων και κινεί τα νήματα ενός αλλόκοτου μετά-noir εφιάλτη, από αυτούς που μπορεί να γεννήσει μόνο η φαντασία του David Lynch.