Οι κινηματογραφικοί κατάσκοποι (τουλάχιστον οι αξιομνημόνευτοι), έχουν θριαμβεύσει με όρους ψυχαγωγίας, αλλά έχουν αφήσει εποχή ακροβατώντας σε ριψοκίνδυνες αποστολές, οι οποίες προϋποθέτουν σύνθετες ψυχαναλυτικές παραμέτρους.
Αξίζει να θυμηθούμε δέκα χαρακτηριστικά παραδείγματα, από τον μεγάλο κατάλογο κατασκοπικών ταινιών:
1) Οι Τρεις Μέρες Του Κόνδορα /Three Days of the Condor (1975)
Σκηνοθεσία : Sydney Pollack
O ορισμός της κατασκοπικής περιπέτειας και ταινία ορόσημο για την δεκαετία του 1970. Ο Robert Redford υποδύεται τον κατάσκοπο της C.I.A. με κωδικό όνομα Condor, ο οποίος, αφότου βρίσκει όλους τους συναδέλφους του δολοφονημένους, αρχίζει έναν αγώνα με τον χρόνο για να βρει τον υπεύθυνο της συνωμοσίας. Υποδειγματική σκηνοθεσία και αριστοτεχνικό μοντάζ, σε ένα τραχύ κατασκοπικό θρίλερ, με ρεαλισμό που σου κόβει το αίμα. Ίσως η καλύτερη ταινία στο είδος που έγινε από καταβολής κινηματογράφου.
2) Ο Καθοδηγητής / The Good Shepherd (2006)
Σκηνοθεσία : Robert De Niro
Το χρονικό της CIA και σύσσωμης της αμερικανικής κατασκοπείας από τη δεκαετία του 1960 και ύστερα, μέσα από τα μάτια του κατάσκοπου που υποδύεται ο Matt Damon. Από τον κόλπο των Χοίρων, τις απόπειρες δολοφονίας του Φιντέλ Κάστρο και τον Ψυχρό Πόλεμο, μέχρι την αντεπίθεση της βρετανικής και σοβιετικής αντικατασκοπείας. Μια προσγειωμένη και λεπτομερής τοιχογραφία της κρυφής αμερικάνικης ιστορίας χωρίς φανφάρες και μεγαλοστομίες και με παρεμβατικό σχολιασμό –με ωριμότητα και αρχοντιά που σπάνια συναντάμε στον μοντέρνο αμερικάνικο κινηματογράφο. Το πιο «ήσυχο» κινηματογραφικό έπος.
3) Κι ο Κλήρος Έπεσε στον Σμάιλι / Tinker, Tailor, Soldier, Spy (2011)
Σκηνοθεσία : Thomas Alfredson
Υψηλοκλασάτη διασκευή του βιβλίου του John le Carre από το 1974, με τον Gary Oldman σε μια αψεγάδιαστη ερμηνεία σαν George Smiley. Ο ταλαντούχος σκηνοθέτης Thomas Alfredson ενορχηστρώνει ένα βραδυφλεγές κυνηγητό για το ξεσκέπασμα ενός διπλού Ρώσου πράκτορα, ανάμεσα στις συμπληγάδες της γραφειοκρατίας και στο ψυχροπολεμικό τέρας. Με σενάριο-κέντημα, ξεσκεπάζει στωικά τις τσακισμένες ζωές μιας χούφτας ανθρώπων, οι οποίοι δεν γνώρισαν τη ζωή έξω από τους κανόνες της κατασκοπείας και της παρακολούθησης.
4) Τα 39 Σκαλοπάτια / The 39 Steps (1935)
Σκηνοθεσία : Alfred Hitchcock
Η πρώτη ουσιαστικά χιτσκοκική ταινία που έγινε ποτέ. Ο Μετρ τίμησε αργότερα το είδος με πολλές ακόμα ταινίες (North By Northwest, Notorious, The Man Who Knew Too Much, Sabotage κτλ.), όμως η γοητεία αυτής της σχεδόν ξεχασμένης ταινίας είναι μοναδική. Τι ακριβώς είναι τα 39 Σκαλοπάτια; Κατάσκοποι, δολοφονίες και μυστηριώδεις φιγούρες μπλέκονται σε μια ιστορία σασπένς που 80(!) χρόνια μετά τη δημιουργία της σε καθηλώνει στην καρέκλα σου.
5) Ο Κατάσκοπος που Γύρισε απ' το Κρύο / The Spy Who Came In From the Cold (1965)
Σκηνοθεσία : Martin Ritt
Ο Richard Burton είναι συγκλονιστικός στον ρόλο του κατασκόπου με το όνομα Alec Leamas. Ο ήρωας θα αναλάβει την τελευταία του αποστολή, όμως αισθάνεται πως οι ανώτεροί του τον χρησιμοποιούν και πως πρόκειται για βιτρίνα, πίσω από την οποία κρύβεται ένα μεγαλύτερο σχέδιο. Στην προσπάθειά του να γυρίσει από τη Δυτική Γερμανία και να συνέλθει από την αποκτήνωση, θα τα βάλει με όλους και θα ξεδιπλώσει την πλεκτάνη. Υπερ-κλασική ταινία κατασκοπείας, που έβαλε την ξεχωριστή σφραγίδα της στο είδος.
6) Αδιέξοδο / No Way Out (1987)
Σκηνοθεσία : Roger Donaldson
Ένας υψηλόβαθμος του αμερικάνικου Πολεμικού Ναυτικού συνάπτει σχέση με την ερωμένη του Υπουργού Άμυνας των Η.Π.Α. Όταν αυτή βρίσκεται δολοφονημένη, έχει 2 ώρες να αποδείξει την αθωότητά του. Ρώσοι κατάσκοποι της KGB μπλέκονται σε μια δολοφονία με πολιτικά κίνητρα, σε ένα από τα πιο σφιχτοδεμένα mainstream κατασκοπικά θρίλερ. Ο Kevin Kostner, σε μία από τις ελάχιστες καλές ερμηνείες της καριέρας του, με μια πλοκή που μας οδηγεί σε μια από τις πιο σοκαριστικές ανατροπές που είδαμε ποτέ στο σινεμά.
7) Το Τελεσίγραφο του Μπορν / The Bourne Ultimatum (2007)
Σκηνοθεσία : Paul Greengrass
Θεωρώ ότι αυτή η τρίτη ταινία του franchise ήταν και η καλύτερη της πρώτης τριλογίας. Ο Jason Bourne (ο οποίος αδιαφορεί για τα Μαρτίνι) αναζητά την ταυτότητά του και τη χαμένη του μνήμη, καθώς βρίσκεται μόνιμα μπλεγμένος σε ένα ανελέητο κυνηγητό. Η «λαχανιασμένη» κάμερα τον ακολουθεί κατά πόδας. Υποδειγματική χρήση steady cam και διεύθυνση φωτογραφίας, που λέει την ιστορία από μόνη της. Απίστευτα απολαυστικό blockbuster, το οποίο δεν χάνει ούτε δευτερόλεπτο το ενδιαφέρον του.
8) Απόρρητος Φάκελος Ίπκρες / The Ipcress File (1965)
Σκηνοθεσία : Sidney J. Furie
Ο Βρετανός κατάσκοπος Harry Palmer, τον οποίο υποδύθηκε εξαιρετικά ο Michael Caine, είχε μια σειρά από καλές κατασκοπικές ταινίες. Μετά το The Ipcress File ακολούθησαν τα Funeral in Berlin (1966) και Billion Dollar Brain (1967). Ο χαρακτήρας επέστρεψε για λίγο στα 1990s με τις σχετικά μέτριες ταινίες Bullet to Beijing (1995)και Midnight in Saint Petersburg (1996). Το Ipcress File, όμως, παραμένει η καλύτερη. Ο Palmer ερευνά εδώ μια μυστηριώδη υπόθεση απαγωγής και πλύσης εγκεφάλου επιστημόνων. Absolutely classic…
9 ) Νικίτα / La Femme Nikita (1990)
Σκηνοθεσία : Luc Besson
Ο άνισος και καθόλου αξιόπιστος Besson υπογράφει ίσως την καλύτερη ταινία του το 1990. Η καταδικασμένη Nikita εκπαιδεύεται να γίνει η απόλυτη κατάσκοπος-δολοφόνος. Μεγάλη ευρωπαϊκή επιτυχία, που διασκευάστηκε σε ταινίες και τηλεσειρές αμφιβόλου ποιότητας στην Αμερική. Άλλο που δεν ήθελε ο Besson, βέβαια, για να πάρει διαβατήριο για το Χόλυγουντ. Παρ'όλα αυτά, το Nikita παραμένει ζωηρό δείγμα κινηματογραφικής γραφής και μία από τις πιο προσεγμένες σύγχρονες κατασκοπικές ταινίες.
10) Το Παιχνίδι Των Κατασκόπων / Spy Game (2001)
Σκηνοθεσία : Tony Scott
Όχι σπουδαίο, αλλά απολαυστικό χάρη στη flashy σκηνοθεσία του αδικοχαμένου Tony Scott. Ο Redford στα γραφεία της CIA προσπαθεί να κερδίσει χρόνο και να σώσει το πνευματικό του παιδί, που εκπαίδευσε σαν κατάσκοπο. Ο Brad Pitt στα χαρακώματα της κατασκοπικής καταδίωξης προσπαθεί να σωθεί από τους Κινέζους, οι οποίοι τον κρατούν αιχμάλωτο. Δυνατή ιστορία σε real time, με ισοπεδωτικό γύρισμα και τον Scott να ξεσαλώνει με απίθανο μαστοριλίκι στη μονταζιέρα.
{youtube}E_iB3KAxEYY{/youtube}
