Ως «άθροισμα τεχνών», έτσι χαρακτηρίζει την όπερα ο σκηνοθέτης Stefano Poda, υπό την εποπτεία του οποίου ανέβηκε στο Ηρώδειο ο Τροβατόρε του Giuseppe Verdi. Και πραγματικά, θα πρέπει να πέρασα το πρώτο μισάωρο της τρίωρης παράστασης χάσκοντας, με το στόμα ανοιχτό και με μία κάποια σύγχυση ως προς τα πού θα πρέπει να εστιάσω το ενδιαφέρον μου: στη μουσική, στις φωνές, στα σκηνικά και στη σκηνογραφία ή στο εξελισσόμενο δράμα;
Τα σκηνικά, καταρχάς, σου τραβούσαν το βλέμμα με εκείνη την τεράστια μισάνοιχτη παλάμη, το διαρκώς επιβλέπον μάτι και τον γυμνό κορμό του δέντρου, όλα να δένουν αρμονικά με τις αποχρώσεις των αρχαίων βράχων, ενισχύοντας μάλλον την επιβλητικότητά τους. Ύστερα τα κουστούμια των συντελεστών –ολόμαυρα τα περισσότερα, αλλά και άσπρα ή κοκκινωπά– να δημιουργούν μια όμορφη χορογραφία καθώς τα μέλη του τεράστιου θιάσου κινούνταν στη σκηνή με βήμα αργό και σταθερό. Το βλέμμα χόρταινε τόσο, ώστε έπρεπε κάτι να θυσιάσει για να αφήσει το αυτί να κάνει κι εκείνο τη δουλειά του.
Κι όταν αυτό γινόταν, βέβαια, τα ερεθίσματα δεν τα έλεγες φτωχά. Μια μεγάλη ορχήστρα (της Λυρικής Σκηνής) με βιολιά, βιόλες, τσέλα, κοντραμπάσα, διάφορα πνευστά και κρουστά και με τη θαυμάσια καθοδήγηση του μαέστρου Μίλτου Λογιάδη να ερμηνεύει το κείμενο του Verdi με σύνεση μα και αξιοπρόσεκτη δραματουργική ικανότητα, αποδίδοντας στην εντέλεια εκείνο που σημειώνει ο Νίκος Δοντάς: «ό,τι χρειάζεται να ειπωθεί για κάθε χαρακτήρα της όπερας εμπεριέχεται [στη μουσική]». Αυτές οι λίγες μα πολύ καίριες εξάρσεις, η αγαλλίαση που τις διαδεχόταν και ο τρόπος με τον οποίον η μουσική ακολουθούσε τα παιχνιδίσματα της αφήγησης, δίνοντάς της ρυθμό, όλα αποτέλεσαν έναν από τους βασικότερους λόγους της επιτυχίας της παράστασης.
Κι ακόμα δεν φτάσαμε στους κυρίως πρωταγωνιστές της, τους τραγουδιστές. Ιδίως η Ρωσίδα μεσόφωνος Elena Manistina (η οποία, όπως πληροφορηθήκαμε στην αρχή, εμφανίστηκε κρυολογημένη, κάτι που έχει τη σημασία του αν είναι να χρησιμοποιήσεις με τέτοιον τρόπο τις φωνητικές σου χορδές), υπήρξε σε σημεία συγκλονιστική στον ρόλο της Ατσουτσένας, της γριάς Τσιγγάνας (το σύμβολο αυτό της απόλυτης ετερότητας), που είδε τη μητέρα της να καίγεται στην πυρά και πρόκειται να δει τον γιο της –τον «τροβαδούρο» Μανρίκο– να σκοτώνεται από τον αντίζηλό του (και αδερφό του, όπως αποκαλύπτεται στο φινάλε) κόμη Ντι Λούνα.
Αλλά και ο βαρύτονος Δημήτρης Πλατανιάς στον ρόλο του τελευταίου, ενσάρκωσε με το απαραίτητο κύρος και εκτόπισμα τον βλοσυρό κόμη και την αμείλικτη εξουσία του, ενώ οι δύο ερωτευμένοι, ο Μανρίκο (Walter Fraccaro) και η Λεονόρα (Cellia Costea), είχαν κι αυτοί ορισμένες εξαιρετικές στιγμές, όπως λ.χ. στο ντουέτο λίγο πριν το φινάλε, όπου η Λεονόρα βλέπει για τελευταία φορά τον αγαπημένο της, ήδη αποφασισμένη ότι προτιμά τον θάνατο από μια ζωή χωρίς αγάπη.
Η αξιοπιστία μεμονωμένα των συντελεστών, αλλά κυρίως οι αλληλεπικαλύψεις μουσικής και τραγουδιού, έδωσαν λοιπόν αυτό το άθροισμα που επικαλείται ο Poda: μια ενοποιημένη αφήγηση, η οποία παρουσιάζεται μεγαλοπρεπώς μπροστά σου σχεδόν σαν απτή πραγματικότητα. Είναι πιθανώς η ίδια μεγαλοπρέπεια που ευνοεί και τις όποιες δομικές υπερβολές της λυρικής τέχνης γενικώς, και τις όποιες υπήρχανε στην παράσταση του Poda ειδικώς.
Θα μπορούσε, τέλος, να προσεχτεί λίγο περισσότερο η απόδοση του ελληνικού κειμένου στους υπερτίτλους, ίσως το μόνο μελανό σημείο σε μια γενικά άρτια παράσταση.
{youtube}Zm0e4ZmYPSY{/youtube}
