Το Movement Radio, ο διεθνής, διαδικτυακός, ραδιοφωνικός σταθμός με έδρα την Αθήνα σε παραγωγή της Στέγης Γραμμάτων και Τεχνών του Ιδρύματος Ωνάση, ξεκίνησε να εκπέμπει τον Νοέμβριο του 2020 και δεν θα ήταν υπερβολή να πούμε πως τείνει να καθιερωθεί ως το κορυφαίο internet radio της χώρας. Θέλοντας να συλλάβουμε καλύτερα το όραμα πίσω από αυτό το εξαιρετικό εγχείρημα συνομιλήσαμε με τους DETACH, καλλιτεχνικούς επιμελητές και δημιουργούς του Movement Radio, οι οποίοι μας μετέδωσαν τη φιλοσοφία του, η οποία αναδεικνύει τον σημαντικό ρόλο του Movement Radio στα μουσικά και πολιτιστικά δρώμενα της χώρας, καθώς αποτελεί έναν διεθνή πρεσβευτή ανάλογων ενεργειών, σε παγκόσμια κλίμακα.
Το Movement εξερευνά τις διαπολιτισμικές αλληλεπιδράσεις, τους πολιτικούς και θεωρητικούς λόγους και τις αντανακλάσεις της μετακίνησης ανθρώπων από τη Μεσόγειο και όχι μόνο, μέσα από μια σειρά από μουσικά podcasts, θεματικά mixtapes, συνεντεύξεις, DJ sets και άλλα. Οι Voltnoi και Quetempo που αποτελούν τους DETACH (οι οποίοι μεταξύ άλλων αποτελούν και πρώην μέλη των Drog-a-tek, ένα από τα καλύτερα γκρουπ ηλεκτρονικής, πειραματικής μουσικής της χώρας) έχουν δημιουργήσει ένα καθημερινό, εικοσιτετράωρο πολυποίκιλο, πλήρες, χορταστικό, γενναίο, “ανοιχτόμυαλο” πρόγραμμα για πολλά και διαφορετικά γούστα. Η μουσική ταυτότητα του σταθμού έχει μεν την βάση της στην ηλεκτρονική μουσική αλλά στ’ αλήθεια δεν αποκλείει κανένα απολύτως είδος, λοξοκοιτώντας σε ποικίλες αισθητικές κατευθύνσεις της παγκόσμιας μουσικής δημιουργίας, προωθώντας εν τέλει την σύγχρονη, νέα μουσική, τιμώντας το παρελθόν σε κάθε ευκαιρία. Η συντριπτική πλειοψηφία των μουσικών παραγωγών αφορά ένα καλό κομμάτι της “αφρόκρεμας” των εγχώριων, ‘underground’ DJs, selectors, παραγωγών και εν γένει "μουσικανθρώπων" της πρωτεύουσας και όχι μόνο, ενώ δεν λείπουν και κάποιες σημαντικές συνεργασίες με διεθνείς μουσικούς παραγωγούς.
Οι Detach (Voltnoi & Quetempo)
Οι DETACH πιάνουν το νήμα από την αρχή της ιστορίας του Movement, η οποία έχει ως εξής: “Ξεκίνησε ως ένας pop up ραδιοφωνικός σταθμός στα πλαίσια του φεστιβάλ ‘Movement 1920 - 2020 : beyond and netween borders’ στις 14 Φεβρουαρίου του 2020. Μέσα από συναυλίες, ταινίες, διαλέξεις και έναν ραδιοφωνικό σταθμό που είχε έδρα την στοά εμπόρων στο Σύνταγμα παρουσίασε την πιο συναρπαστική ιστορία του ανθρώπινου πολιτισμού: αυτήν της μετακίνησης των πληθυσμών, της κουλτούρας και των ιδεών τους, δίνοντας ένα ειδικό βάρος στη μετανάστευση στην ιστορική περίοδο των τελευταίων 100 ετών" Ένα κύριο χαρακτηριστικό του σταθμού είναι η σχεδόν ακαδημαϊκή προσέγγιση της ίδιας του της ύπαρξης. Μην φοβάστε όμως, αυτό δεν τον καθιστά στο ελάχιστο βαρετό ή clean-cut, το αντίθετο μάλιστα θα έλεγα. Cutting-edge μουσική, συναρπαστικά DJ set και “έξυπνες” θεματικές σειρές είναι ο κανόνας εδώ και αν στ’ αλήθεια σ’ ενδιαφέρει η μουσική, εδώ θα βρεις έναν παράδεισο. Ιδιαίτερη μνεία πρέπει να γίνει και στους φορείς που συμβάλλουν για να πραγματοποιηθεί ένα τέτοιο εγχείρημα, που δεν λειτουργεί ως κερδοσκοπικός οργανισμός: “To Μovement Radio είναι μία παραγωγή της Στέγης Γραμμάτων και Τεχνών, η οποία είχε αγκαλιάσει την ιδέα ενός διαδικτυακού ραδιοφωνικού σταθμού από την άνοιξη του 2019 που ετοιμαζόμασταν για το φεστιβάλ”.
Οι Optimo (JG Wilkes & JD Twitch)
Όσον αφορά το όνομα του σταθμού και το πώς προέκυψε, η ιδέα της κίνησης, ως βασικό συστατικό της μουσικής και του κόσμου, έπαιξε πάλι τον ρόλο της: “Η κίνηση είναι ένα πράγμα που απασχολεί όσους ασχολούνται με την μουσική και τις ιδέες. Είναι το συστατικό στοιχείο αυτού του κόσμου. Με τη μουσική μεταφέρεσαι ανάμεσα σε τόπο και χρόνο. Η καρδιά του Movement είναι οι παραγωγοί και οι DJs του. Η DJ culture είναι μία αφηγηματική τέχνη που συνδέει διαφορετικές γεωγραφίες, γενιές και ήχους. Οι DJs του σταθμού είναι αφηγητές μεγάλων αποστάσεων στο χρόνο και το χώρο. Το Μovement είναι ένα κομμάτι και ένα μέσο για την πιο ενδιαφέρουσα ίσως DJ σκηνή στον κόσμο”. Αυτό που φαίνεται με γυμνό μάτι είναι πως πίσω από την δημιουργία και την φιλοσοφία του σταθμού υπάρχει ένα πολύ συγκεκριμένο όραμα, μια σαφής ιδεολογία και επιμέρους στόχοι: “Είναι ένας οργανισμός που εξελίσσεται κάθε μέρα, ένα δίκτυο ανθρώπων, ιδεών και ήχων που ανακαλύπτει τις συνδέσεις του και την ενότητα του μέσα από τις διαφορετικότητα του. Εκείνο που βλέπουμε να διαμορφώνεται σαν ιδέα είναι η σύνδεση του Μovement με τη Μεσόγειο. Είναι ο φυσικός μας χώρος και είμαστε μέρος μιας σκηνής από ραδιόφωνα της περιοχής που πάνω-κάτω όλα δημιουργήθηκαν την ίδια περίοδο. Πρόκειται για το Radio Al Hara, το Ma3azef, το Radio Flouka, το Radio Raheem, το Radio Roots κ.ά. Το ραδιόφωνο εστιάζει στην δημιουργία από την περιοχή της Μεσογείου. Ψάχνει μία σειρά από συνδέσεις που υπάρχουν στην περιοχή και αν θα υπήρχε ένα όραμα σε αυτό που κάνουμε θα λέγαμε ότι είναι ή μετατόπιση των πολιτιστικών κέντρων από το κέντρο στην περιφέρεια. Και μιλώντας για κέντρο μιλάμε για την Δυτική Ευρώπη που δεν είναι απλώς ένα οικονομικό κέντρο αλλά και ένας συγκεκριμένος συγκεντρωτικός τρόπος θέασης των πραγμάτων στην κουλτούρα. Δεν είναι καθόλου ουδέτερη η οπτική της μουσικής βιομηχανίας όταν αναφέρεται στην μουσική που δεν είναι στον κανόνα της προτεσταντικής δύσης και για αυτό υπήρχαν αστείοι και προσβλητικοί συνάμα προσδιορισμοί genre, όπως το world music. Ξεκινώντας την πρώτη χρονιά σταθήκαμε και αφιερώσαμε το ραδιόφωνο στις σχέσεις μεταξύ των πολιτισμών της περιοχής. Περνώντας στη δεύτερη χρονιά θέλουμε να επεκτείνουμε την έρευνα μας σε αυτό που ονομάζουμε "Mediterranean Futures" που θα είναι και μία σειρά από ραδιοφωνικά φεστιβάλ και events. Αυτό που καθορίζει το μέλλον, εμπεριέχει μέσα την ιστορία και το παρελθόν μας. Το ζήτημα πάντα με την ιστορία είναι ότι δεν μπορείς να επιλέξεις τι είναι σημαντικό για τα πράγματα που ενεργοποιούν το παρόν σου. Στο timeline πάντα μπλέκονται αφηγήσεις, όπως αυτές των εθνικών ιστοριών, που κρύβουν συνδέσεις πέρα από σύνορα. Αυτό συμβαίνει και στη Μεσόγειο και ίσως από την μουσική της περιοχής μπορείς να διακρίνεις τις σχέσεις. Το Μovement Radio εισβάλλει πίσω από επίσημες αφηγήσεις για να βρει αυτές που είναι κρυμμένες, είναι μία ηχητική κόλλα της λεκάνης της Μεσογείου”.
Το Movement δημιουργήθηκε και ξεκίνησε να λειτουργεί μέσα στον κυκεώνα της παγκόσμιας πανδημίας. Ενδεχομένως αυτό και να βοήθησε στην λειτουργία, τη σημασία και την ενδεχόμενη αυξημένη δημοφιλία του ραδιοφώνου. “Δεν μπορούμε να πούμε το αντίθετο για αυτή την περίοδο που ο κόσμος έχει ακούσει πολλή μουσική, έχει δει πολλές ταινίες και έχει διαβάσει πολλά βιβλία. Κάπου εκεί είμαστε και εμείς δεν θα το αρνηθούμε. Απλά όταν ξεκίνησε η πανδημία, περίπου ένα μήνα μετά την πρώτη απόπειρα μας ως pop-up ραδιοφωνικός σταθμός, σταματήσαμε την λειτουργία του, ενώ υπήρχε ο μηχανισμός να συνεχίσουμε και ξεκινήσαμε μετά από έξι μήνες, τον Νοέμβριο του 2020. Γιατί το ζήτημα δεν ήταν να συμπεριφερθούμε ως παραγωγοί περιεχομένου. Θέλαμε να βρούμε ένα διαφορετικό βηματισμό από ανάλογες προσπάθειες. Και το πρώτο πράγμα που θέλαμε να τιμήσουμε σαν πρωτοβουλία ήταν ένα δίκτυο ανθρώπων που θα απλώνεται σε όλο τον κόσμο. Έτσι το Movement βρήκε συνομιλητές και σε άλλα πράγματα που ξεπερνούν την μουσική αλλά έχουν ουσιαστική σημασία για εμάς, όπως οι εκπομπές των μεταναστευτικών κοινοτήτων που φιλοξενούμε στο πρόγραμμα μας. Και αυτό ήθελε χρόνο και δεν μπορούσε να το επηρεάσει η βιασύνη, να βγάλουμε δηλαδή "υλικό" λόγω πανδημίας”.
Entropia Records
Ενδεχομένως όμως ν’ αναρωτιέστε κάπου εδώ, τί είναι τελικά το Movement τελικά και πως το περιγράφουν συνοπτικά οι δημιουργοί του; “Είναι το ραδιόφωνο της Μεσογείου. Ένα παγκόσμιο κομμάτι μιας αρχιπελαγικής κουλτούρας πολιτιστικών ανταλλαγών. Και το παράδειγμα αυτό δεν σταματάει στην περιοχή μας, είναι ο κανόνας και η βάση για όλο τον παγκόσμιο πολιτισμό”. Και όσον αφορά τη μουσική, τι θ’ ακούσεις τελικά στο σταθμό; “Νομίζω ότι είναι από τα πιο δύσκολα πράγματα η περιγραφή των ειδών μουσικής που μπορείς να ακούσεις στο Movement. Μεγάλη σημασία δίνουμε σε τοπικές σκηνές και καλλιτέχνες από την περιοχή, που κυρίως θα μπορούσαμε να πούμε ότι ανήκουν στην ηλεκτρονική μουσική. Την ίδια στιγμή όμως έχουμε και μουσική που υπο-εκπροσωπείται από τα mainstream media. Eίναι ένα ραδιόφωνο που μπορείς να ακούσεις Future Club από την Τυνησία, ρεμπέτικες αρχειακές ηχογραφήσεις, Gnawa από το Μαρόκο και Hip Hop από τη Μέση Ανατολή, Βass από το Νότιο Λονδίνο και Cumbia από το Monterrey. Δεν υπάρχει όριο σε genre και ήχο, ενώ από την αρχή της ραδιοφωνικής μας περιπέτειας έχουμε φιλοξενήσει και εκπομπές που θα μπορούσαμε να πούμε ότι ανήκουν σε πιο υβριδικά πεδία δημιουργίας όπως την σειρά ‘Sonic Reading’ που προκύπτει από την ανασύνθεση ενός βιβλίου μέσα από το ηχητικό του περιβάλλον”. Θα μπορούσε λοιπόν κάποιος να πει πως αυτός είναι ένας νέος τύπου ραδιοφώνου, μια διαφορετική εμπειρία; “Στο Movement συνυπάρχουν όλα τα παραπάνω σε μία ημερήσια ραδιοφωνική ακρόαση, χωρίς ζώνες, αλγόριθμους και playlist”. Και μέσα σε αυτόν τον κυκεώνα μουσικών παραγωγών, ατελείωτων ωρών airplay και δεκάδων concept, ποιους και τι ξεχωρίζουν οι ίδιοι; “Είναι δύσκολο αυτό μέσα σε τόσο υψηλό επίπεδο. Αλλά επειδή το Avopolis είναι μουσικό μέσο, ας μιλήσουμε για κάτι που δεν είναι μουσικό. Πρόκειται για τα talk shows μας όπως το ‘Archipelago’, που είναι κάθε Σάββατο και φιλοξενεί συνεντεύξεις με σημαντικούς διανοητές και συγγραφείς του 20ου και 21ου αιώνα. To ‘Βrown Αtlantis’ που παρουσιάζει τις διασπορικές κουλτούρες των ανθρώπων ασιατικής καταγωγής και την επιδραστικότητά τους στον κόσμο, αλλά και την Εleni Ιkon που θα κάθε μήνα μας φέρνει σε επαφή με έναν καλλιτέχνη του 21ου αιώνα μέσα από την εκπομπή ‘Fugitive Voices’.”
Moor Mother
Προς ώρας υπάρχει μόνο μια (και πάρα πολύ καλή) ζωντανή εκπομπή στο Movement, αυτή των Black Athena, καθημερινά από τις 12.00-14.00. Υπάρχει όμως σχέδιο για περισσότερες τέτοιες; “Είναι πολύ σημαντικό για εμάς το στούντιο μας και τις δυναμικές που μπορει να αναπτύξει ως σημείο συνάντησης. Αναπολούμε την pro-covid στιγμή, όπου ήμασταν στο Σύνταγμα και συναντιόμασταν όλοι εκεί στο street level και ακούγαμε όλοι μαζί τις εκπομπές ζωντανά. Θα πρέπει να περιμένουμε μέχρι το φθινόπωρο του ‘22 όπου και θα πάμε σε ένα νέο χώρο που ετοιμάζει η Στέγη στην Πατησίων, στη Στοά Ματάλα, όπου και θα στεγάσει μία σειρά από πολύ ενδιαφέρουσες δραστηριότητες”. Τι γίνεται όμως με άλλες δράσεις (συναυλίες, parties, events) πέρα από το ραδιόφωνο, οι οποίες φαντάζουν ως φυσική εξέλιξη ενός ραδιοφώνου σαν αυτό; “Την πρώτη εμφάνισή μας την έχουμε ήδη κάνει στην εκδήλωση του Φόρουμ Μεταναστών στην αγορά της Κυψέλης, στα μέσα του Δεκέμβρη. Έχουμε διάφορα event για την άνοιξη μέσα στον αστικό ιστό, αρκεί να το επιτρέψει και η κατάσταση της πανδημίας. Προς το παρόν ετοιμάζουμε το ραδιοφωνικό φεστιβάλ "Mediterranean Futures" για τα μέσα Φεβρουαρίου, όπου και θα ανακοινώσουμε μέσα στις επόμενες μέρες το liine-up.”
Το Movement Radio είναι μια παραγωγή της Στέγης Ωνάση σε συνεργασία με την SAE Creative Media Institute και το Goethe-Institut Athen.
