Από την εποχή του Γουτεμβέργιου μέχρι τις ημέρες μας, το βιβλίο αποτελεί σημαντικό μοχλό έκφρασης, γνώσης, καλλιέργειας, αλφαβητισμού και μέσο κοινωνικών μανιφέστων. Ακόμη και αν η σύγχρονη εποχή, με τους φρενήρεις ρυθμούς της τεχνολογίας, το μονοπώλιο του διαδικτύου και την εξάπλωση της τεχνητής νοημοσύνης, έχει κατά έναν βαθμό μειώσει την κοινωνική / πολιτική βαρύτητα των βιβλίων, το έντυπο θα βρίσκει πάντα καταφύγιο και ενδεχομένως κάποτε η ανθρωπότητα να είσαι σε θέση επαναπροσέγγισης του χαρτιού όταν θα έχει πια κορεστεί από την ακατάπαυστη απροσωπία του ίντερνετ.
Η Βίβλος, τα ομηρικά έπη, τα έργα των αρχαίων φιλοσόφων, του William Shakespeare, του Fyodor Dostoevsky, του Charles Dickens, της Virginia Woolf, της Simone de Beauvoir, του Samuel Beckett, του Hermann Hesse, του Jack Kerouac, του Stephen King, της J.K. Rowling και πολλών ακόμη συγγραφέων, άλλοτε συνέβαλαν σε σημαντικές αλλαγές και καινοτομίες για τους κοινωνικούς θεσμούς, άλλοτε προσέφεραν το έδαφος για σημαντικές ζυμώσεις και κινήματα που άφησαν το στίγμα τους και άλλοτε απλά υπήρξαν ως σημαντικά κομμάτια του παγκόσμιου πολιτισμού και της ποπ κουλτούρας.
Παρόλο που ακόμη υπάρχουν συγγραφείς με καθολική αποδοχή και κοινωνικό εκτόπισμα, όπως η Annie Ernaux, ο Michel Houellebecq, o David Foster Wallace, o Don DeLillo, o László Krasznahorkai κ.α., ο γενικότερος παραγκωνισμός της λογοτεχνίας παρατηρείται και στις κινηματογραφικές μεταφορές. Ενώ τα βιβλία καθαυτά αποτελούν έμπνευση και υλικό κινηματογραφικές και τηλεοπτικές παραγωγές και ενώ η βιογραφία είναι ένα είδος που ειδικά τα τελευταία χρόνια, έρχεται ολοένα και περισσότερο στο προσκήνιο, είναι εξαιρετικά σπάνιο να αποτυπωθεί η ζωή ενός συγγραφέα στην οθόνη. Συνήθως προτιμάται το σύνολο ή ένα σύντομο χρονικό διάστημα της ζωής και της καριέρας κάποιου που προέρχεται από τον χώρο της μουσικής, πιθανόν επειδή είναι η αμεσότερη των τεχνών.
Ωστόσο, υπάρχουν κινηματογραφικές βιογραφίες που διηγούνται τις ιστορίες προσώπων της λογοτεχνίας που έχουν παίξει σπουδαίο ρόλο στη διαμόρφωση της ανθρωπότητας και έχουν αναμφίβολα πολιτισμική αξία.
Nora
O Pat Murphy κινηματογράφησε το 2000 το ερωτικό ειδύλλιο μεταξύ του συγγραφέα James Joyce (Ewan McGregor) και της Nora Barnacle (Susan Lynch). Ο μεγάλος Ιρλανδός συγγραφέας, γνωστός για πολλά έργα του, μεταξύ των οποίων «Οι Δουβλινέζοι» και ο «Οδυσσέας», αν και έζησε σε διάφορες πόλεις της Ευρώπης,, πέρασε το μεγαλύτερο μέρος της ζωής του στην πατρίδα του το Δουβλίνο και την Τεργέστη. Πλην όλων αυτών, ωστόσο, η σύζυγος και μούσα του Nora, με την οποία ερωτεύτηκαν από την πρώτη στιγμή, αποτέλεσε δίαυλο εκφραστικότητας και έμπνευσης στην προσωπική και τη λογοτεχνική του πορεία. Η ταινία αναπαριστά την παθιασμένη και θυελλώδη σχέση μεταξύ των δύο, που παρά τις δυσκολίες κατάφεραν να παραμείνουν μαζί μέχρι τέλους.
Capote
To “Truman Capote” από το 2005, σε σκηνοθεσία του Bennett Miller, παρουσιάζει το προσωπικό ταξίδι του συγγραφέα να διερευνήσει τη δολοφονία μιας τετραμελούς οικογένειας στο Κάνσας το 1959. Στο απόγειο της επιτυχίας του λόγω του βιβλίου του «Πρόγευμα στο Τίφανις», αποφασίζει να καταγράψει τη μελέτη του για το έγκλημα και να τη δημοσιεύσει μέσω του βιβλίου του «Εν Ψυχρώ». Έτσι, βυθίζεται στα σκοτάδια της ανθρώπινης ύπαρξης και αποφασίζει να πάρει συνεντεύξεις από τον περίγυρο των θυμάτων, με δημοσιογραφική σχολαστικότητα και ερευνητική περιέργεια. Ο κυνισμός αυτής της υπόθεσης χρωματίζει το βιβλίο του με τόσο ξεχωριστό τρόπο που στο τέλος σοκάρει την αμερικανική κοινή γνώμη. Η ιστορία αυτή δε στέκεται, όμως, μόνο ως ένας μοχλός κοινωνικών εντυπώσεων αλλά και ως κίνητρο για τις προσωπικές αναθεωρήσεις του συγγραφέα. Ο πρόωρα εκλιπών Philip Seymour Hoffman απέσπασε Όσκαρ Α’ ανδρικού ρόλου μεταξύ ακόμα τεσσάρων υποψηφιοτήτων.
Genius
Το “Genius”, σκηνοθετημένο το 2016 από τον Michael Grandage, εξιστορεί τη δυνατή φιλία και συνεργασία ανάμεσα στον συγγραφέα Thomas Wolfe (Jude Law) και τον εκδότη Maxwell Perkins (Colin Firth). Τη δεκαετία του 1920 στη Νέα Υόρκη, ο εκδοτικός οίκος Charles Scribner's Sons με επιμελητή τον Perkins είχει ήδη αγκαλιάσει τα εγχειρήματα συγγραφέων όπως ο Ernest Hemingway και ο F. Scott Fitzgerald. Έτσι μια μέρα, o συντηρητικός, φιλήσυχος μα διορατικός Perkins προσκάλεσε τον φέρελπι και επιπόλαιο Wolfe στο γραφείο του, έχοντας αντιληφθεί ότι το μυθιστόρημα του “O Lost” αν και χαρακτηριζόταν από πολλές αρετές, χρειαζόταν αρκετό συμμάζεμα. Αυτή η συνεργασία δε στάθηκε μόνο ως η απαρχή δύο σημαντικών λογοτεχνικών προσώπων της εποχής αλλά και ως αφορμή για τη διατήρηση μιας φιλίας μεταξύ δύο φαινομενικά τουλάχιστον διαφορετικών προσωπικοτήτων. Το cast συναπαρτίζουν η Nicole Kidman ως Aline Bernstein που ήταν σύντροφος του Wolfe και η Laura Linney ως Louise Perkins που ήταν σύζυγος του Perkins. Η ταινία δεν παραδίδει credits μόνο σε έναν συγγραφέα που ενέπνευσε μετέπειτα συναδέλφους του όπως ο Kerouac και ο Roth αλλά φέρει στην επιφάνεια και τους αφανείς ήρωες του λογοτεχνικού κόσμου που μεταξύ άλλων είναι οι εκδότες και οι επιμελητές.
Rebel in the Rye
O J.D. Salinger με το βιβλίο του «Ο φύλακας στη σίκαλη», που εκδόθηκε το 1951, αποτέλεσε το έμβλημα μιας ολόκληρης γενιάς. Με θέμα την ενηλικίωση και το χάσιμο της αγνότητας, με το πρόσωπο του Holden Caulfield ταυτίστηκε και συνεχίζει να ταυτίζεται ένας μεγάλος αριθμός αναγνωστών. Ο Salinger ήταν μια δυναμική, ευφυής και αινιγματική προσωπικότητα, που κινήθηκε με πάθος και απορία ανάμεσα σε προσωπικά και συλλογικά γεγονότα. Ο δρόμος όμως προς την εκτόξευση και την επιτυχία δεν ήταν στρωμένος με ροδοπέταλα. Προτού ο συγγραφέας απομονωθεί και σταματήσει να δημοσιεύει βιβλία, ήρθε σε ρήξη με τον πατέρα του για τις επιλογές του, θαύμασε ως μέντορα τον Whit Burnett, βίωσε την ερωτική απογοήτευση από την ηθοποιό Oona O'Neill, κόρη του θεατρικού συγγραφέα Eugene O'Neill και μετέπειτα σύζυγο του Charlie Chaplin και έζησε από κοντά τη φρίκη του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Όλα αυτά διαδραματίζονται στην ταινία που σκηνοθέτησε το 2017 ο Danny Strong. Η ταινία συνοψίζεται κατά κύριο λόγο από τις ερμηνείες του Nicholas Hoult ως J. D. Salinger και του Kevin Spacey ως Whit Burnett.
Tolkien
To 2019, o Dome Karukoski, αποφάσισε να αναδείξει ένα κομμάτι της ζωής του J. R. R. Tolkien, ενός ανθρώπου που καθόρισε τον παγκόσμιο πολιτισμό του 20ου και του 21ου αιώνα με την κατασκευή ενός δικού του σύμπαντος, με πιο αντιπροσωπευτικά δείγματα τον Άρχοντα των Δαχτυλιδιών και το Χόμπιτ. Η ιστορία κάνει μια αναδρομή στα πρώιμα χρόνια του συγγραφέα και φιλολόγου, όταν ακόμη αντλούσε δεκάδες ερεθίσματα που τον οδηγούσαν σε ένα αλληγορικό σύμπαν, που όπως φαίνεται, δεν αναπαριστά τίποτα λιγότερο από την πραγματικότητα και τα πάθη των ανθρώπων. Όπως όλοι οι μεγάλοι δημιουργοί, έτσι και εκείνος είχε από μικρός την περιέργεια και την ευαισθησία που χρειαζόταν για να πλάσει τον δικό του κόσμο. Εμπνεύστηκε από την απλή και πολύπλοκη φύση του ανθρώπου, από τον έρωτα, τη φιλία και τη διχόνοια, αφού μάλιστα έζησε και ο ίδιος τη βαναυσότητα του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου. Αναζήτησε παρηγοριά σε μικρές ομάδες απόκληρων που ένιωθαν να μην ανήκουν στην σκληράδα και την ωμότητα του κόσμου ενώ ήταν δεινός ομιλητής και ερευνητής πολλών ξένων γλωσσών, γεγονός που τον οδήγησε ακόμη και στη δημιουργία μιας δικής του γλώσσας, αυτή την ξωτικών, που πλαισίωσε τις ιστορίες του. Τον συγγραφέα υποδύθηκε και εδώ ο Nicholas Hoult.
