Σεμνός, αθόρυβος, εργατικός και ταυτόχρονα σημαντικός, καθοριστικός και αναγνωρισμένος, ο Νότης Μαυρουδής συμπληρώνει φέτος 50 χρόνια στο ελληνικό τραγούδι. Μισός αιώνας μουσικής, λοιπόν, τόσο στον στίβο της τραγουδοποίας, όσο και σε εκείνον της κιθαριστικής δεξιοτεχνίας/διδασκαλίας. Ευκαιρία επομένως για γιορτή· την Πέμπτη 23 Ιουνίου, στο Ηρώδειο, ο δημιουργός θα γιορτάσει αυτήν την επέτειο πλαισιωμένος από εξαιρετικούς ερμηνευτές και μουσικούς: Φωτεινή Βελεσιώτου, Νένα Βενετσάνου, Μελίνα Κανά, Αναστασία Μουτσάτσου, Γιώργος Νταλάρας, Μίλτος Πασχαλίδης, Μόρφω Τσαϊρέλη και η 50αμελής νεανική χορωδία του Αθηναϊκού Ωδείου με την Αλεξάνδρα Μητσοπούλου...
50 χρόνια στο ελληνικό τραγούδι: πόσο γρήγορα πέρασαν για εσάς και ποιες στιγμές θα θέλατε να ξαναζήσετε;
Πέρασαν αργά ή γρήγορα; Δεν ξέρω… Δεν μπορώ να έχω καθαρή αίσθηση του χρόνου. Ήταν όνειρο; Ήταν πραγματικότητα; Πάντως, ό,τι και να είναι, ένα πράγμα γνωρίζω: ήταν συμπυκνωμένος χρόνος, γοητευτικός, μαγευτικός, αποκαλυπτικός! Μου γνώρισε έναν κόσμο ο οποίος με έκανε ίσως πιο σοφό, πιο γήινο, μου πρόσφερε όνειρα, συγκινήσεις και μου έμαθε ότι η δημιουργία τραγουδιών είναι το πιο αποτελεσματικό φίλτρο για να αγγίξω τους δικούς μου ουρανούς. Οι όποιες δυσκολίες, υπήρξαν μέρος της πορείας των πρώτων 50 χρόνων –λέω «πρώτων» επειδή μου απομένουν άλλα 50 χρόνια… Η διαδρομή αυτή ξεκίνησε το 1964, με τον πρώτο μου δίσκο 45 στροφών. Δεκαετία του 1960! Τη ρούφηξα, τη στράγγισα.
Είμαι τέκνο λοιπόν μιας συναρπαστικής δεκαετίας, η οποία είναι γνωστή παγκοσμίως για δημιουργικότητα και αστείρευτους χυμούς… Τρελή πορεία, σαν σε φορτηγό. Αριστερά, Δικτατορία, Μεταπολίτευση, δημοκρατία, ξένες χρηματοδοτήσεις, πλούτος, Ολυμπιάδα, πτώση, πτώχευση, μνημόνια… Και παράλληλα, τεχνολογία, ίντερνετ, άμεση πληροφορία στη διάθεσή μας. Σπουδές κλασικής κιθάρας, τραγούδια, στίχοι, ποιήματα, δισκογραφία, συναυλίες, βιβλία... Μισός αιώνας, μέσα στον οποίο γαλουχήθηκαν πολλές γενιές. Τα 50 χρόνια που γιορτάζω στο Ηρώδειο μαζί με τους ερμηνευτές τους οποίους έχω επιλέξει, με καθιστούν πολίτη ενεργό και ευτυχή σ' αυτό το πέρασμα του χρόνου.
Υπάρχει ένας εξαιρετικός στίχος του Άλκη Αλκαίου που λέει: «Τώρα χαμένος στων ονείρων μου το χάρτη, όλο ρωτάω πως τα ‘φερε έτσι η ζωή, αυτοί που φύγανε να με καλούν σε πάρτι κι αυτοί που ζούνε να μου λείπουν πιο πολύ». Αντιστρέφοντάς τον: σας λείπουν οι παλιοί που έφυγαν; Υπάρχουν νέοι που να σας καλούν σε πάρτι;
Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία. Οι φίλοι που έφυγαν είναι πάντα τραύμα αναντικατάστατο. Με την έννοια «φίλοι», εννοώ όλους όσους επέλεξα και θεωρούσα (και θεωρώ) πως είναι απαραίτητοι στη ζωή μου και στις στιγμές των στοχασμών μου. Η απουσία τού Μάνου Χατζιδάκι, θα είναι πάντα τραυματική. Ο Λοΐζος, ο Κακουλίδης, ο Δασκαλόπουλος, ο Αλκαίος, ο Δημητρίου, η Διδώ Σωτηρίου, άλλοι πολλοί που άφησαν τα εγκόσμια, μας έκαναν φτωχότερους και πιο ανασφαλείς ως προς την αντιμετώπιση των δύσκολων χρόνων… Όχι πως δεν έχω σύγχρονους συντρόφους, αλλά όσοι φεύγουν μου χαλάνε την παρέα.
Με ποια κριτήρια επιλέξατε τους ερμηνευτές της συναυλίας του Ηρωδείου;
Το βασικό κριτήριο είναι η γόνιμη επικοινωνία τους με το κοινό, μέσω της ερμηνείας. Να τονίσω πως η ομάδα απαρτίζεται από τη Βελεσιώτου, τη Βενετσάνου, την Κανά, τη Μουτσάτσου, τον Νταλάρα, τον Πασχαλίδη, την Τσαϊρέλη και την 50αμελή νεανική χορωδία του Αθηναϊκού Ωδείου με την Αλεξάνδρα Μητσοπούλου. Είναι ένας …πολιτιστικός στρατός, εξοπλισμένος με τα δικά του εργαλεία δουλειάς –και για τα εργαλεία αυτά, προκειμένου να αποκτηθούν, χρειάστηκε να διαθέσουν μια ζωή, ο καθένας με τη δική του πορεία/εμπειρία. Θέλω να τους ευχαριστήσω για την τιμή που μου κάνουν να συμμετάσχουν στην επετειακή μου συναυλία.
Ο συγκεκριμένος χώρος δημιουργεί μεγαλύτερες «ευθύνες» σε έναν μουσικό;
Για το Ηρώδειο, ως χώρο συναυλιακό, τι να πω; Η εμβληματική του παρουσία στην ιστορία μας με συγκινεί αφάνταστα. Και πάντα, είτε ως ακροατή, είτε ως πρωταγωνιστή, με υποβάλλει: μου βγάζει προς τα έξω ένα περίπου θρησκευτικό συναίσθημα, το οποίο δεν μπορώ να ελέγξω.
Στις δύσκολες εποχές που διανύουμε, στις οποίες όλα τα επαγγέλματα και μαζί τους και η μουσική βιομηχανία αντιμετωπίζουν την κρίση, κατά πόσο μπορεί να βιοπορίζεται ένας μουσικός από αυτή καθεαυτή τη βασική του ιδιότητα;
Η ερώτησή σας κε. Μυζάλη είναι άκρως επίκαιρη και ουσιαστική! Χτυπήσατε την αχίλλειο πτέρνα της εξέλιξης του επαγγέλματος του μουσικού/δημιουργού/ερμηνευτή/δεξιοτέχνη κλπ. Η ιδιότητα του συνθέτη τραγουδιών (όπως η περίπτωσή μου), έχει εξελιχθεί σε αγχωτική διαδικασία επιβίωσης… Με την παράλληλη κατάσταση τής αποσάθρωσης τής δισκογραφίας, ο τραγουδοποιός συναντάει πλέον άλυτες δυσκολίες για να παράγει έργο. Και μόνο αυτό, τον απομακρύνει από τα στούντιο, από τις ηχογραφήσεις, από την παραγωγή. Με λίγα λόγια, δεν μπορεί να παράγει έργο! Αυτομάτως, τα πνευματικά και μηχανικά του δικαιώματα καταντούν ψίχουλα, ανίκανα να τον συντηρήσουν για μια ευπρεπή ζωή… Ήδη υπάρχουν δείγματα ανθρώπων, οι οποίοι δεν μπορούν πλέον να επιβιώσουν. Η κιθάρα –για μένα– υπήρξε το μεγάλο κεφάλαιο της ζωής μου, αφού με κρατάει ακόμα ζωντανό, ώστε να έχω καλλιτεχνικές δράσεις και να ατενίζω το μέλλον με σχετική αισιοδοξία.
Σαν δάσκαλος, πώς βλέπετε το επίπεδο των νέων οργανοπαιχτών; Συνεχίζεται η αλυσίδα;
Ασφαλώς! Η χώρα μας διαθέτει έναν αφανή πολιτισμό, ο οποίος είναι ακόμα ενεργός, με τις νέες γενιές να παίρνουν τη σκυτάλη από τις παλαιότερες. Από την ψαλτική τέχνη, την παραδοσιακή μουσική, το ρεμπέτικο, το λαϊκό, το ονομαζόμενο «ελαφρό», το νεοκυματικό τού 1960, τις αστείρευτες πηγές τού Μάνου και του Μίκη κλπ. Το σημερινό δυναμικό είναι η συνέχεια των παλαιότερων γενεών, όπως εμείς, η δικιά μου η γενιά, υπήρξαμε συνέχεια των παλαιότερων παππούδων… Είναι ιδιαιτέρως ευχάριστο να παραδίδεται η σκυτάλη.
Πρόσφατα, σε μια συνέντευξή του, ο Διονύσης Σαββόπουλος, απαντώντας στην ερώτηση γιατί εδώ και χρόνια δεν έχει γράψει καινούργια τραγούδια, είπε ότι μπορεί και να μην έχει κάτι άλλο να πει ή κάτι άλλο να γράψει –ότι ίσως να ήταν ως εδώ η δημιουργική του πορεία. Θέλω λοιπόν να σας ρωτήσω αν πιστεύετε ότι καταλαγιάζει ο δημιουργικός οίστρος με το πέρασμα των χρόνων...
Όχι, δεν πιστεύω πως καταλαγιάζει ο δημιουργικός οίστρος. Ο Χατζιδάκις δεν σταμάτησε ποτέ να δημιουργεί και νομίζω πως η τελευταία περίοδος της ζωής του ήταν πιο σοφή. Βέβαια, το να δηλώνει ο Σαββόπουλος ότι «δεν ξέρει τι άλλο να γράψει» τον καθιστά έναν σοβαρότατο δημιουργό, ο οποίος δεν διστάζει να δηλώνει μια περίοδο αδυναμίας. Προσωπικά πιστεύω πως ο Διονύσης θα επανέλθει. Νιώθει την ανάγκη να αποσυρθεί για λίγο, για να γεμίσει μπαταρίες…
Δεν είναι όμως στο στιλ ενός τέτοιου πληθωρικού τραγουδοποιού να αποσύρεται. Δεν είναι δυνατόν τα τόσα σημαντικά θέματα της καθημερινότητας, που χαρακτηρίζονται και ως «ιστορικά», να μας αφήνουν δίχως τον ποιητικό/μουσικό σχολιασμό ενός σοβαρού και κλασικού πλέον σχολιαστή της ζωής, όπως ο Διονύσης. Εάν λοιπόν στο πέρασμα του χρόνου υπήρξαν αδιάφορα γεγονότα, μακριά από τον ανθρώπινο πόνο, τώρα οι πληγές που έχουν ανοίξει, καθώς και η ραγδαία μεταμόρφωση του κόσμου που έχει βυθιστεί σε κρίση, δεν επιτρέπουν να κλειστεί κανένας στα τείχη του. Θα ήταν πραγματικά, μια μεγάλη έλλειψη. Θα ήταν απουσία…
Ακούσατε κάτι ενδιαφέρον από νέες κυκλοφορίες και νέες παραγωγές στο έτος που πέρασε; «Ζηλέψατε» κάτι;
Τι να σας πω; Παρατηρώ σποραδικές εμφανίσεις νέων φωνών, νέων μουσικών ομάδων, που όμως δυσκολεύονται να περάσουν μηνύματα και μελωδίες, επειδή η συντριπτική πλειοψηφία των ΜΜΕ και –κυρίως– των ιντερνετικών πολυμέσων παρουσιάζει τη γνωστή υπερπληθώρα μουσικών προϊόντων, με αποτέλεσμα να πολτοποιείται αυτό που λέμε «σύγχρονος μουσικός πολιτισμός». Ας μην ονοματίσω και ας μην προτείνω. Απλώς υπογραμμίζω την ορφάνια δισκογραφικής στέγης των σύγχρονων και παλαιότερων δημιουργών. Όλοι βράζουμε πλέον στο ίδιο καζάνι…
Έχει αλλάξει κάτι στον τρόπο με τον οποίον γράφετε, από την πρώτη σας απόπειρα μέχρι σήμερα; Διακρίνετε στη δημιουργία σας τα σημάδια ωριμότητας που εντοπίζουμε εμείς, ως ακροατές;
Όχι, δεν έχω αλλάξει τίποτα στον τρόπο με τον οποίον πάντα αντιμετώπιζα το υλικό μου: το πράττω με τον ίδιο σεβασμό και με την ίδια προσπάθεια εμβάθυνσης στον λόγο. Απλώς σήμερα, με περισσότερες εμπειρίες και γνώσεις στην πνευματική μου αποσκευή, ψάχνω κι εγώ να βρω νέα ερμηνευτικά στοιχεία και τρόπους να ξαναβγώ στη δισκογραφία με καλές συνθήκες ηχογράφησης, παραγωγής και προώθησης του υλικού μου. Ψάχνω κι εγώ, όπως και άλλοι πολλοί συνάδελφοί μου, συμπάσχοντες από την ίδια νόσο της δισκογραφίας. Κατά τ' άλλα, όπως σας είπα ήδη, ανανεώνω τις πηγές μου, καθώς και τα πνευματικά μου όπλα…
Πώς γράφετε τα τραγούδια σας; Δίνετε μουσικές στους στιχουργούς; Μελοποιείτε στίχους που σας έχουν δώσει; Εργάζεστε με τους στιχουργούς δίπλα σας, ακόμα και ως φυσική παρουσία;
Γράφω πάντα επάνω σε στίχους. Τώρα καταγίνομαι με ποιήματα του Γιώργου Σαραντάρη, που δεν καταλαβαίνω πώς και μας …ξέφυγε από τη μελοποιία! Θα προσπαθήσω να το διορθώσω…
Τι ρόλο παίζει η «παραγγελία» στη δημιουργία ενός μουσικού έργου; Πόσο βοηθητική ή περιοριστική μπορεί να γίνει, όταν για παράδειγμα γράφετε για ένα τηλεοπτικό σήριαλ ή μια ταινία;
Μία ταινία, ένα καλογυρισμένο και σοβαρό σήριαλ, πάντα ήταν ένα από τα σπουδαία εργαλεία δουλειάς ενός μουσικού. Αρκεί να έχει άνεση παραγωγής και όχι με τους συνήθεις «όρους» πτωχευμένων/ανήμπορων παραγωγών, οι οποίοι μπορούν να σου καταστρέψουν την προσωπικότητα… Μια σοβαρή λοιπόν παραγωγή μπορεί να γίνει πολύ δημιουργική και να αποδώσει τέχνη και ουσία.
Η τραγουδοποιία στη χώρα μας, για κάποιο(υς) λόγο(υς), εκπροσωπείται περισσότερο από άνδρες –λίγες είναι οι γυναίκες δημιουργοί. Παλαιότερα, ειδικά, φαινόταν να περιορίζονται στον ρόλο του στιχουργού. Αντίθετα, οι τραγουδίστριες είναι όσες και οι τραγουδιστές. Έχετε κάποια εξήγηση γι' αυτό το γεγονός;
Νομίζω πως μια τέτοια …ακτινογραφία, θα μας πάει στη θέση τής σημερινής γυναίκας και στον ρόλο της μέσα στο κοινωνικό γίγνεσθαι. Είναι ένα θέμα που θα προτιμούσα να το διατηρώ και να το παρατηρώ στο πλαίσιο της πολιτικής μου ανάλυσης. Πάντως, η έως τώρα γυναικεία δημιουργική συγκομιδή έχει αρκετά καλά και λυρικά, ως επί των πλείστων, τραγούδια. Εάν επιχειρήσω να αναλύσω το θέμα, θα χρειαστώ πολλές σελίδες γραφής, με αποτελέσματα ασαφή, ομολογώ…
{youtube}bpNKX7qW1Bo{/youtube}
