Καθηγητής ηλεκτρακουστικής και ψηφιακής τεχνολογίας του ήχου στο Πανεπιστήμιο της Πάτρας, αλλά και μουσικός ο οποίος κατά καιρούς έχει συνδέσει το όνομά του με ονόματα όπως ο Φλώρος Φλωρίδης, ο Μιχάλης Σιγανίδης ή ο Spyweirdos. Ο Γιάννης Μουρτζόπουλος εμφανίζεται στο δεύτερο DeteriorateSoundFestival στο Sixd.o.g.s. (παίζει την τρίτη και τελευταία μέρα, την επόμενη δηλαδή Τετάρτη 30 Απρίλη) και μ’ αυτό σαν αφορμή τον προσεγγίσαμε για ορισμένες ερωτήσεις...
Παρόλο που η παρουσία σας στη δισκογραφία ξεκινά από το 1988, περιλαμβάνει μόλις 4 προσωπικούς δίσκους. Η εν γένει ενασχόληση με τη μουσική είναι όμως περισσότερο συνεχής, έτσι δεν είναι; Έχουν μήπως υπάρξει μέσα στα χρόνια κι άλλες δισκογραφικές απόπειρες, οι οποίες δεν τελεσφόρησαν;
Πράγματι, ασχολούμαι με τη μουσική στον ελεύθερο χρόνο μου και υπάρχουν δύο πρόσφατα πρότζεκτ τα οποία δεν έχουν περάσει στη δισκογραφία. Το ένα βασίζεται σε απαγγελίες του φίλου, ζωγράφου και ποιητή Χρίστου Μαρκίδη (βλέπε παραπομπές) και το πιο πρόσφατο είναι αποτέλεσμα της συνεργασίας μου με τον κιθαρίστα Ανδρέα Γεωργίου (σ.σ.: βλέπε βίντεο στο τέλος της συνέντευξης), το οποίο ελπίζουμε πάντως να βγει σύντομα και σε δίσκο. Για λόγους που όλοι γνωρίζουμε, έχει γίνει εξαιρετικά δύσκολο –και σχεδόν άσκοπο– να διανέμεται σήμερα ένας δίσκος σε παραδοσιακή μορφή, δηλαδή σε φυσικό μέσο CD.
Η τζαζ είναι μία από τις σταθερές αναφορές σας. Αντιπροσωπεύει αυτό και τις διαθέσεις σας ως ακροατή;
Ναι, αλλά με την ευρύτερη έννοια της τζαζ. Όχι δηλαδή μ’ εκείνη που ασχολείται μόνο με τα τεχνικά στοιχεία της αρμονίας και της αρτιότητας στο παίξιμο. Βρίσκω ενδιαφέρον να ακούω και να προσπαθώ να φτιάξω μουσικές οι οποίες αναπτύσσουν με ειλικρίνεια σε μορφή ήχου μια προσωπική ή συλλογική ιστορία και αφήγηση –σε οποιοδήποτε επίπεδο αφαίρεσης ή στυλ. Τέτοια στοιχεία έχουν μια παράδοση στην τζαζ, η οποία σ' αυτήν την ευρύτερή της έννοια μπορεί να φιλοξενήσει δημιουργικές προτάσεις που εντάσσονται στη σύγχρονη μυθολογία του αστικού χώρου. Βρίσκω δηλαδή ενδιαφέρον στο να ψάχνω αναφορές και αντιπαραθέσεις στα στυλ και στη σημειογραφία της τζαζ, οι οποίες, μαζί με τη μουσική, μπορεί να συμπεριλαμβάνουν και εξωμουσικά στοιχεία: όπως η ποίηση (δηλαδή η απαγγελία), οι ήχοι του περιβάλλοντος και η στατική ή κινούμενη εικόνα. Και αυτά τα ψάχνω βιωματικά· στη μουσική δεν με ενδιαφέρει η όποια ακαδημαϊκή προσέγγιση.
Στο παρελθόν έχετε γράψει μουσική για θεατρικές παραστάσεις ή για τον κινηματογράφο. Σας βοήθησε αυτή η ενασχόληση στην αντιμετώπιση των ποιημάτων του Λάσκαρη;
Σίγουρα προσέγγισα τη μουσική επένδυση των ποιημάτων σαν ένα ηχόδραμα, ένα σενάριο για μια κινηματογραφική ταινία χωρίς εικόνα! Για να το πάω ένα βήμα πιο πέρα: η ανταπόκριση του κάθε δημιουργού σε σύνθετες εμπειρίες οι οποίες πιθανώς προέρχονται από διαφορετικά διάμεσα και αισθητήρια, είναι μια προσωπική εσωτερική διεργασία που ουσιαστικά αφορά ένα επίπεδο αντίληψης πλήρως αφαιρετικό και τελικά ανεξάρτητο από συγκεκριμένα ερεθίσματα. Στη δική μου περίπτωση, προστρέχω σε αυτό το επίπεδο των ελεύθερων συσχετισμών για να παράγω αυτόματες υποθέσεις και προτάσεις, οι οποίες αναγκαστικά οδηγούν σε κατασκευές που εμπεριέχουν αντιθέσεις στα στυλ και στη σημειολογία.
Η έμπνευση για την οποία ευχαριστείτε τον Μιχάλη Σιγανίδη στο Ποτάμι πού ακριβώς έγκειται; Στον τρόπο που «συνομιλούν» ποίηση και μουσική ή μήπως στη χρησιμοποίηση άμεσων παραπομπών (στην «αισθητική προσέγγιση του readymade», όπως είχατε αναφέρει στην προ ετών συνέντευξή σας στο Avopolis);
Ο Μιχάλης μου έδειξε τον δρόμο στο να ανοίξω τα αυτιά μου και την αντίληψή μου για τη μουσική, τον ηχητικό κόσμο που θα μπορούσε να περιβάλει τις απαγγελίες ενός ποιητή –στην προκειμένη περίπτωση τις απαγγελίες του Λάσκαρη, οι οποίες ούτως ή άλλως με είχαν ταρακουνήσει συναισθηματικά. Ουσιαστικά έδειξε σε μένα και πιστεύω και σε πολλούς άλλους (άσχετα αν δεν το παραδέχονται δημόσια) αυτή τη δυνατότητα συνομιλίας ποίησης, λόγου και μουσικής μέσα από μια σύγχρονη, «ready made» προσέγγιση.
Αυτή η προσέγγιση του «readymade» αποτελεί διαρκή μέθοδο για εσάς ή κάτι που χρησιμοποιήσατε γιατί εξυπηρετούσε τη συγκεκριμένη αφήγηση;
Ζούμε σε εποχές στις οποίες υπάρχουν τόσα άμεσα προσβάσιμα δεδομένα γύρω μας, ώστε δεν μπορούμε να τα αγνοούμε ελπίζοντας ότι θα δημιουργήσουμε κάτι νέο και σημαντικό –ειδικά αν δεν είμαστε πλήρως, 100% αφοσιωμένοι στην τέχνη (ή και στην επιστήμη ή και στους περισσότερους τομείς) και αν δεν έχουμε την άρτια κατάρτιση και το ταλέντο. Θεωρώ όμως ότι πρέπει να υπάρχει μια λεπτή ισορροπία ηθικής και προσωπικής αξιοπρέπειας για το πότε και πώς θα χρησιμοποιήσεις κάτι «έτοιμο» από κάποιον άλλον καλλιτέχνη ή άλλη εξωτερική πηγή. Κατά τη γνώμη μου, αυτό που παράγεται με τη χρήση του readymade θα πρέπει να οδηγεί σε μια νέα πρόταση, η οποία να εμπεριέχει «προστιθέμενη αισθητική αξία» η οποία να ξεπερνά το αρχικό υλικό. Όταν κάτι τέτοιο δεν φαίνεται δυνατό, εγώ προτιμώ να κάνω κάτι υποδεέστερο, αλλά με τις δικιές μου δυνάμεις.
Πώς θα περιγράφατε τον τρόπο με τον οποίον συνθέτετε; Πόσο υπεισέρχεται ο αυτοσχεδιασμός μέσα σ’ αυτόν;
Ο αυτοσχεδιασμός υπάρχει κυρίως στο νοηματικό επίπεδο που προανέφερα· διαλέγοντας, σε αρχικό στάδιο, έναν κόσμο ο οποίος θα ενταχθεί στο κομμάτι που αρχίζει να φτιάχνεται μέσα από λιγες νότες, μερικές μουσικές σχέσεις, ηχοχρώματα, αλλά και στυλιστικές αναφορές ή αντιθέσεις. Μετά, δυστυχώς, περνάω ένα στάδιο δουλειάς με τον υπολογιστή, το οποίο μοιάζει πιο πολύ με απρόσωπη διεργασία ηχητικής παραγωγής. Αυτό το στάδιο το περνάνε όλοι οι μουσικοί που κάνουν οι ίδιοι και τη δουλειά του μηχανικού ήχου. Ένα μουσικό κομμάτι θα αναπνεύσει ξανά αυτοσχεδιαστικά μόνο αν δοθεί ευκαιρία να το παίξω σε κάποιο live –σπάνια δηλαδή.
Η τεχνολογία προφανώς προσφέρει περισσότερα και καλύτερα εργαλεία, πόσο εύκολο όμως είναι το ολίσθημα (αν βεβαίως πρόκειται για τέτοιο) το «μέσο» να ταυτιστεί τελικά με το «μήνυμα»; Ό,τι έχει να πει δηλαδή μια μουσική να το εξαντλεί στην (κατά κάποιο τρόπο) «επίδειξη» των τεχνολογικών δεξιοτήτων της; Βλέπετε να συμβαίνει κάτι τέτοιο σήμερα;
Ειδικά στην «ηλεκτρονική μουσική», πιστεύω πως ο μουσικός είναι πολύ περισσότερο ευάλωτος στο να παρασυρθεί από το «τεχνολογικό μέσο» και τις δυνατότητες του και να χάσει το «μήνυμα της μουσικής». Αυτό επηρεάζει αρνητικά τόσο τη διαδικασία της σύνθεσης, όσο κι εκείνη του live –και έτσι η μουσική καταλήγει δυστυχώς συχνά να παράγεται χωρίς ουσιαστική παρέμβαση από τον ίδιο τον μουσικό. Προφανώς, αν η τεχνολογία χρησιμοποιείται μόνο για διευκόλυνση και όχι με δημιουργικό τρόπο, ισοπεδώνει την όποια αρχική σύλληψη και οδηγεί σε τυποποιημένα και πανομοιότυπα αποτελέσματα. Επιπλέον, ακόμη και σήμερα, οι μουσικοί της «ηλεκτρονικής σκηνής» είμαστε ευάλωτοι στην υπόθεση ότι αυτόματα οι ηλεκτρονικοί ήχοι μπορεί να αποτελούν καινοφανές μουσικό στοιχείο αρκετό να υποστηρίξει από μόνο του μια μουσική πρόταση.
Εμένα με ενδιαφέρουν μουσικές που εμπεριέχουν μια σφαιρική και όχι ακαδημαϊκή σχέση με όλα τα δομικά τους στοιχεία. Και κάνοντας μουσική σε κάποιο λάπτοπ (και σύντομα σε κάποιο ακόμη μικρότερο τάμπλετ), έχει πλέον χαθεί και οποιοδήποτε οπτικό ή άλλο στοιχείο διάδρασης με τη διεργασία παραγωγής του ήχου, γεγονός που προσωπικά με αποτρέπει να παίζω live χωρίς κάποιον άλλο μουσικό στη σκηνή, ο οποίος κατά προτίμηση να παίζει ένα «πραγματικό» όργανο ή και να παίρνει ρίσκα σαν αυτοσχεδιαστής. Στο Deteriorate Sound Festival αυτό το κενό θα προσπαθήσω να το καλύψω με οπτικό και ηχητικό υλικό από τις απαγγελίες των ποιητών.
Τι πρόκειται λοιπόν να παρουσιάσετε στην επικείμενη εμφάνισή σας στο DeteriorateSoundFestival; Ασχολείστε με κάτι συγκεκριμένο αυτήν την εποχή;
Θα παρουσιάσω μερικά κομμάτια από τον δίσκο που είχα κάνει σε ποίηση του Χρίστου Λάσκαρη, καθώς και νεότερο υλικό, από το προτζεκτ πάνω σε ποίηση-απαγγελία του Χρίστου Μαρκίδη. Δυστυχώς δεν θα μπορέσω να παρουσιάσω το πιο πρόσφατο project που έχουμε με τον Ανδρέα Γεωργίου. Βέβαια αισθάνομαι λίγο αμήχανα που παίζω στο Deteriorate Sound Festival, μιας και η πλειονότητα των μουσικών –και πιθανώς του κοινού– θα έχουν τη μισή ηλικία από μένα. Από την άλλη, είναι η πρώτη φορά όλα αυτά τα χρόνια που θα βρίσκομαι μόνος στη σκηνή κι αυτό είναι, κατά κάποιον τρόπο, κάτι νέο για μένα. Ελπίζω να με βοηθήσουν οι ποιητές, έστω και από μακριά!
Παραπομπές:
(1)https://www.youtube.com/watch?v=EAW1qjpLy2E
και http://markidis54.blogspot.gr/search/label/8.%20%CE%92%CE%99%CE%9D%CE%A4%CE%95%CE%9F
{youtube}Cd_1aVTvpU0{/youtube}
