Eλούντα, Κρήτη, λίγο πιο κοντά στη μάμα Άφρικα. Kαι ο νέος δίσκος του Tyler κολλημένος στα ακουστικά, για 5η συνεχόμενη μέρα.
Όπου Tyler, ο Tyler The Creator. Ο έγχρωμος ράπερ - μουσικός - σκηνοθέτης - fashion icon - επιχειρηματίας. Το μυαλό πίσω από την επιδραστική κολεκτίβα Odd Future, η οποία, παραπάνω από μια δεκαετία πριν, σύστησε ομαδικά (αργότερα και ατομικά) ονόματα όπως The Internet, Frank Ocean, Earl Sweatshirt. Κάντε το λίγο εικόνα: όλοι οι προηγούμενοι έχουν συνυπάρξει σε δίσκο και έχουν περιοδεύσει μαζί, με κύριο συνδετικό κρίκο τον πολυτάλαντο Tyler The Creator και το όραμά του.
Στο φρέσκο του άλμπουμ Igor, που από το περασμένο Σάββατο άρχισε να γεμίζει επιτέλους το timeline μου στο Facebook (έστω και διακριτικά), ο Tyler δείχνει να βγάζει αληθινές τις προφητείες. Απόφοιτος με άριστα της σχολής Pharrell Williams –η οποία, με τη σειρά της, είχε βραβευτεί από τη σχολή P.Diddy– παραδίδει εν έτει 2019 τον δίσκο στυλάτης μαύρης μουσικής που μας είχε υποσχεθεί ότι είναι ικανός να φτιάξει.
Ξέρω τι σκέφτεστε, «ο Λιλής μάχεται πάλι να δικαιώσει ένα ακόμα cool Αμερικανάκι». Αλλά, για να σας προλάβω, σημειώστε ότι ο αρχισυντάκτης του site, ο Χάρης Συμβουλίδης, μου έβαλε πρώτος το φρένο, ήδη πριν γραφτούν αυτές οι γραμμές. Το ερώτημα είναι, βέβαια, αν μου έβαλε όντως το φρένο. Ή μήπως με ωθεί να ανοίξω τον ασκό του Αιόλου, για το πόσο σημαντικό ρόλο παίζει πλέον η προσωπικότητα και οι παράπλευρες δραστηριότητες των νέων παγκόσμιων καλλιτεχνών στη συνολική εικόνα της σύγχρονης μουσικής, λίγο πριν μπούμε στη 2η δεκαετία της 2ης μ.Χ. χιλιετίας;
Πάμε, λοιπόν! Με τις ευλογίες του Μαρκ Ζούκερμπεργκ, ακολουθούν σημειώσεις και ατόφια κομμάτια μιας τεμπέλικης, μεσημεριανής κουβέντας στο messenger, λίγο πριν ο αγαπητός Χάρης βγει στα FM για μία ακόμα Συχνοτική Συμπεριφορά.
Γιατί να συμβαίνει τόσος ντόρος γύρω από τον νέο Tyler The Creator, τον οποίον –πιθανόν ουκ ολίγοι– θεωρούν ως έναν σχετικά βαρετό καλλιτέχνη;
Μπορεί πράγματι να φαντάζει βαρετός στο υποκειμενικό γούστο ορισμένων, πάντως σίγουρα δεν είναι βαρετός άνθρωπος. Ξέρει λ.χ. να διαλέγει από μάνατζερ μέχρι συνεργάτες και μέλη, για να στήσει κολεκτίβα (όπως είδαμε και πιο πάνω, μιλώντας για την Odd Future παρέα). Παράλληλα δε με τη μουσική του καριέρα, έχει τα Αμερικανάκια stand-by σε κάθε του κίνηση γύρω από το fashion label του Golf. Σκηνοθετεί επίσης web series, είναι φίλος με όλους τους μεγάλους ραπ αστέρες και όλα αυτά τα έκανε σχεδόν μόνος του. Γράφω «σχεδόν», γιατί οπωσδήποτε έχει βάλει το χεράκι του big time ο μάνατζέρ του, Christian Clancy. Αλλά, hats off, μεγάλωσε έναν συνολικό σταρ· έναν ολοκληρωμένο παίχτη, σαν αυτούς της Μπαρτσελόνα, ικανό να παίζει σε όλες τις θέσεις, όχι απλά προσαρμοσμένο στα ζητούμενα. Είναι λοιπόν πραγματικός influencer και leader της νέας εποχής ο Tyler The Creator.
Στο Igor, επιπλέον, έδωσε για ακόμα μία φορά τραγούδια τα οποία δεν βασίζονται απλά σε 808 beats και σε στίχους για γκόμενες, πιστόλια και συμμορίες. Αποδεικνύοντας ότι έχει πολλά δημιουργικά διαόλια στο κεφάλι του για να ασχολείται με την όποια συνταγή ακολουθούν άλλοι σύγχρονοι ράπερ, προκειμένου να τραβήξουν την προσοχή. Άλλωστε, εδώ και μια εξαετία πια, έχει επιμεληθεί και το δικό του μουσικό φεστιβάλ (https://campfloggnaw.com/). Και, εχμ, είναι μόλις 28 χρονών.
Ναι ρε Λιλή, αλλά πού βρίσκεται η μουσική σε όλα αυτά;
Εννοείτε μάλλον πού βρίσκεται η ψυχή, πού είναι το ζηλευτό swag και η έξω από το κουτί παραγωγή σε μια εποχή κατά την οποία το ραπ είναι γεμάτο από auto tune και κοινότυπα trap beats;
Eννοούμε ότι όλο αυτό που ο Λιλής λέει «swag και ψυχή», για άλλους έρχεται με μια φλωριά στο όλο στυλ. Η οποία σε ακροατές που έχουν μάθει να εκτιμούν την αληθινή και χειροποίητη εκδοχή της μουσικής, ίσως να μην λέει κάτι. Πέραν του ότι ο Tyler The Creator είναι ένας ακόμα δημιουργός της εποχής, μιας εποχής όπου δεν κυριαρχούν μόνο τα trap beats και το auto tune, αλλά βλέπουμε να κάνει χιπ χοπ και μια διαφορετική κοινωνική τάξη, από εκείνη που έκανε παλιότερα.
Και όμως, ο Tyler The Creator δεν προέρχεται από πλούσια οικογένεια. Εξού και συχνά θεοποιεί τη μητέρα του, η οποία τον μεγάλωσε μόνη και με σχετικά χαμηλό εισόδημα. Τουλάχιστον αυτό είναι το story που μας έχει κοινοποιήσει.
Πίσω τώρα στο θέμα του ήχου: το Igor μπορεί να είναι πολλά πράγματα, αλλά σίγουρα δεν είναι ένας αμιγώς χιπ χοπ δίσκος. Και εδώ βρίσκεται ίσως μέρος του προβλήματος, όπως το βλέπει ο Χάρης.
Ο οποίος θεωρεί ότι στο τερέν του διευρυμένου «μαύρου» ήχου πρωταγωνιστεί χωρίς αντίπαλο ο Flying Lotus, τη στιγμή που άλλοι προβεβλημένοι καλλιτέχνες με ανάλογες αναζητήσεις, σκοντάφτουν. Σαν τον Anderson .Paak, για παράδειγμα. Ο οποίος δεν επιβεβαίωσε όσους ενθουσιάστηκαν με το Malibu πίσω στο 2016, ακολουθώντας εκείνο το άλμπουμ με «κάτι απόνερα του Prince», όπως τα χαρακτήρισε (τα είπε πέρυσι και δημόσια, εδώ).
Έχουμε λοιπόν και επίσημα θέμα υποκειμενικού γούστου, κυρίως γιατί όλοι διαθέτουμε αυτιά, τα οποία μπορούν να ακούσουν και να κρίνουν. Και ναι, πράγματι το πείραμα Oxnard του Anderson .Paak δεν γέμισε τα παπούτσια του Malibu. Δεν χωρά όμως αμφιβολία ότι τόσο εκείνος, όσο και o Fly Lo, ο Tyler και ο Childish Gambino, κάνουν –ή τουλάχιστον προσπαθούν να κάνουν– δίσκους out of the box. Κάτι που σίγουρα δεν κάνει ο Jarvis Cocker, ούτε κάνουν οι National, οι Black Keys και όλοι αυτοί οι λιμνάζοντες πλέον indie superstars, οι οποίοι έχουν καιρό να φέρουν κάτι πραγματικά φρέσκο στο τραπέζι. Επιπλέον, φανταστείτε πόσο εύκολο θα ήταν για τον Τyler να κάνει παρόμοιο trap με αυτό του φίλου του A$AP Rocky, γνωρίζοντας την απήχηση που έχει ο συγκεκριμένος ήχος σε μύρια πιτσιρικάδων. Αντί αυτού, στο Igor σπουδάζει τα keyboars των 1970s και των 1980s, γράφοντας μελωδίες επηρεασμένες από ένα παρελθόν που συνέβη όταν δεν είχε καν γεννηθεί.
Aκόμα δε πιο σημαντικό, είναι που με τέτοιες συνεργασίες ενώνει, δείχνοντας παράλληλα και σεβασμό προς την προηγούμενη γενιά των N.E.R.D., Timbaland και Κanye West. Κάθε φορά δηλαδή που ο Τyler The Creator τελειώνει ένα κομμάτι –ελπίζοντας ότι κάνει περήφανο τον Stevie Wonder, τον Roy Ayers και τους υπόλοιπους soul, funk και R'n'B πατέρες– το λες και μια μικρή νίκη απέναντι σε κάθε beat maker τύπου DJ Khaled.
Τελικά, όμως, τι αξιολογούμε, ρωτάει ο Χάρης; Αν είναι cool τύποι που κάνουν cool πραγματάκια εκτός μουσικής (ρούχα και δεν ξέρω τι άλλο); Επιβραβεύουμε που απλά ξεφεύγουν από το trap; Δεν το έχει μάλιστα σε τίποτα να μου αντιτείνει ότι ο Tyler The Creator έχει τόση σχέση με τον Stevie Wonder, όση και η Παυλίνα Βουλγαράκη με τη Βίκυ Μοσχολιού. Του Stevie Wonder τους δίσκους ακόμα τους ακούμε, του Tyler ποιος θα τους ακούει σε βάθος δεκαετίας; Κάπως τα ισοπεδώνει, η αλήθεια είναι.
Το debate, πάντως, έχει κυριολεκτικά πάρει φωτιά. Ακόμα και αν είναι εκατομμύρια τα streams άλμπουμ Goblin (2011), ακόμα και αν η περίφημη XL βιάστηκε τότε να υπογράψει τον Tyler, ακόμα και αν οι day one κολλητοί του έγιναν ο Frank Ocean, οι Internet, ο Earl Sweatshirt. Το ζουμί βρίσκεται βέβαια, ξεκάθαρα, στην υποκειμενική και στην (ει δυνατόν) αντικειμενική αξιολόγηση της μουσικής.
Σε ό,τι με αφορά, πάντοτε απολάμβανα τις δουλειές της Odd Future κολεκτίβας, γιατί –όπως συμβαίνει τώρα και με το Igor– ωθούσαν άλλους μουσικούς να φτιάξουν ακόμα πιο ανοιχτόμυαλους δίσκους. Η αναζήτηση του καλλιτέχνη που, ανεξάρτητα από την επιδραστικότητα των άλμπουμ του, συνοδεύεται από ένα ολοκληρωμένο πακέτο προσωπικότητας και παράλληλων δράσεων, μετράει εξίσου με τη μουσική την οποία φτιάχνει. Περιπτώσεις δηλαδή όπως του Tyler, απογειώνουν ένα συνολικότερο brand.
Aπό την άλλη, οι δίσκοι κρίνονται σε βάθος χρόνου. Και από το στόμα ενός εκ των εμπειρότερων εγχώριων δισκοκριτικών, έρχονται τα εξής: «καλός κριτικός είναι εκείνος που θα τον διαβάσεις σε 10 χρόνια και θα στέκει αυτό που έγραψε. Ως εκ τούτου, πρέπει να σκέφτεσαι στις μεγάλες κλίμακες και να κρίνεις με τον ψηλό πήχη. Για τον άνθρωπο του μέλλοντος, που δεν θα ξέρει ή θα έχει ξεχάσει ή δεν θα νοιάζεται για το πώς πλασαρίστηκε το τάδε άλμπουμ, για το αν η εποχή ήταν trap, για το αν ο καλλιτέχνης ήταν ή δεν ήταν cool». Σύμφωνα με τον Χάρη, η δική μου οπτική περιγράφει την αξιολόγηση του hype μουσικογραφιά των ημερών μας. Ο οποίος μπορεί να είναι καλός δημοσιογράφος και να τα συλλαμβάνει όλα αυτά τα γύρω-γύρω, αλλά κάτι τέτοιο δεν τον κάνει απαραίτητα και καλό αποτιμητή τους.
Ασφαλώς δεν βρίσκω κάτι στο οποίο να διαφωνώ, στα παραπάνω λόγια του Χάρη. Αλλά, παράλληλα, ας έχουμε κατά νου ότι, όποιος γράψει για το Igor (και το κάθε Igor), οφείλει να καταγράψει και την εποχή του. Τα 1980s, ας πούμε, συνεχίζουν να είναι μια κακής αισθητικής δεκαετία, χωρίς να σημαίνει ότι μέσα εκεί δεν βγήκαν και διαχρονικοί δίσκοι, που απέφυγαν τον ήχο της εποχής –βλέπε Μichael Jackson. Άρα, αν από τα μέσα των '10 όλοι κάνουν trap ενώ ο Tyler μπορεί και φτιάχνει έναν ευχάριστο δίσκο χωρίς να χρησιμοποιεί τους ήχους της εποχής, δεν είναι κάτι που πρέπει να παραδεχτεί ο κριτικός; Επιπλέον, σε προσωπικό επίπεδο, κρίνω από ό,τι ακούω. Και εγώ δεν θυμάμαι να έχω βάλει σερί άλλον δίσκο για 5 ακροάσεις, σαν σε λούπα. Το Igor έχει αυτό το κάτι, νομίζω.
Στον επίλογό του, όμως, ο Χάρης δικαιώνεται με τον τρόπο του. Παρατηρώντας –σωστά– ότι και η παραπάνω κρίση μου για τα 1980s είναι ετεροχρονισμένη, με βάση το τι έμεινε, όχι με βάση το τι συνέβαινε τότε. Και η κουβέντα μεγαλώνει και γίνεται πραγματικά περίεργη. Γιατί σίγουρα δεν μοιάζουν οι εποχές, ούτε και οι ταχύτητες. Ακόμα και η ξεπερασμένη για πολλούς τέχνη της δισκοκριτικής, δεν έχει αλλάξει ριζικά;
Αν λοιπόν έχετε ήδη κουραστεί από την ανάγνωση, ετοιμαστείτε για αυτήν τη βόμβα από την πένα του Χάρη:
Η δισκοκριτική δεν αλλάζει, τελειώνει. Ακριβώς επειδή ελάχιστοι πια από όσους στελεχώνουν τον σημερινό Τύπο αποτιμούν με βάση τη διαχρονικότητα: και με το τι «βλέπουν» για μετά, αλλά και με το τι έχει ήδη γίνει πριν· το οποίο απλά δεν λαμβάνεται στα υπόψιν, στο όνομα μιας καθαρά μεταφυσικής σύλληψης του βάρους της «επικαιρότητας». Η δισκοκριτική υποβιβάζεται έτσι σε μηχανισμό ενίσχυσης της όποιας επικαιρότητας, με «τυράκι» το να γίνει ο γράφων opinion maker για ένα μικρό διάστημα –ανάλογο κι αυτό με τις ταχύτητες της εποχής. Θα δούμε λοιπόν στα επόμενα 10 χρόνια, Δημήτρη, πόσο σημαντικός θα θεωρείται ο Tyler και οι δίσκοι του.
Έγινε, Χάρη. Μην λησμονείς όμως ότι είναι ήδη σημαντικός ο Τyler, για πιθανόν μεγάλη μερίδα ακροατών. Ακόμα και αν δεν είναι σαν μουσικός, αλλά σαν το τυπάκι που έπιασε το πνεύμα μιας νέας τάξης πραγμάτων. Σκέψου πόσοι κυνηγούσαν τότε τους Odd Future και πόσο μπροστά ήταν η απόφασή του να κάνει τη φάση του μόνος του, με τον μάνατζέρ του. Και έπειτα να λανσάρει τα ρούχα του, να παίξει το influencer παιχνίδι, να λανσάρει τα YouTube videos, δική του πλατφόρμα, δικό του ράδιο, δικό του φεστιβάλ. Hands down, είναι ήδη role model για πολλούς. Πιθανόν και για μένα, που τον περνάω 10 χρόνια. Αλλά ο Χάρης επιμένει: καλά και ωραία όλα αυτά, μα δεν σχετίζονται με τη μουσική που γράφει και με το πώς την τραγουδάει. Hands down, νούμερο 2.
Την παραπάνω κουβέντα πυροδότησαν αναρτήσεις Facebook φίλων με κομμάτια από το Igor. Παράλληλα και η πρώτη αντίδραση του Pitchfork, το οποίο, ενώ αμφέβαλλε για την ποιότητα του νέου Tyler The Creator δίσκου, λύγισε τελικά ενόσω ολοκληρωνόταν το παρόν Incoming, αξιολογώντας με ένα στρογγυλό 8.
Πάντως το πιο φοβερό απ' όλα είναι η γνώση ότι, ασχέτως της έκτασης του παρόντος κειμένου και όσων αντίστοιχων συζητήσεων γίνονται δια ζώσης, o Τyler The Creator απολαμβάνει μία ακόμη εβδομάδα δημοσιότητας. Μόλις στα 28 του, έχει εξασφαλίσει μια ζωή δημιουργική και πλήρως εναρμονισμένη με οτιδήποτε τον γεμίζει. Από μόνο του αυτό συνιστά μια ευτυχία την οποία αρκετοί συνομήλικοί του –και όχι μόνο– ακόμα αναζητούν, τη στιγμή που απολαμβάνουν (έστω και ευκαιριακά στην καθημερινότητά τους) τη δισκογραφική του επιστροφή.
{youtube}HmAsUQEFYGI{/youtube}
