Αν είστε τραγουδιστάδες, ετούτο το άρθρο θα τονώσει το εγώ σας. Αν είστε μέλη μπάντας όπου αρχηγός είναι ο τραγουδιάρης της μπάντας, απλά θα επιβεβαιώσετε για ποιον λόγο θέλετε να τον στριμώξετε σε μια μεριά όλοι μαζί και να τον πλακώσετε στις κλωτσιές. Αν είστε μέλη μπάντας όπου αρχηγός ΔΕΝ είναι ο τραγουδιστής, μπορείτε να πάρετε ιδέες για το πώς θα αποφύγετε να σας σπάσουν τα νεύρα στις επόμενες ηχογραφήσεις. Αν είστε παραγωγοί, έχετε δει κι ακούσει χειρότερα. Αν δεν είστε τίποτα από τα παραπάνω, απλά θα απολαύσετε τι έχει συμβεί ενώ εσείς ρίχνετε μερακλωμένοι τις ζεϊμπεκιές σας, ή ενώ κάνετε headbanging ανελέητο καθώς παρατηρείτε το γκομενέτο/γκόμενο στο δεξί άκρο του μπαρ, ή ενώ υψώνετε τη γροθιά σε πάρτυ πολυκατοικίας στον 2ο όροφο τον μήνα Μάρτη· κι ας βυσσοδομούν γύρω σας σπαστικοί κατσίφλωροι, οι οποίοι τρώνε τις καλύτερες φοιτήτριες ενώ εσείς επιμένετε να χτυπιέστε (και καλά κάνετε!) μαζί με μερικούς αφοσιωμένους σβόμπιλλους, κάπου μεταξύ της κουζίνας και του καθιστικού.
Η αλήθεια βέβαια είναι ότι, όπου και να είχες τοποθετήσει τα ηχεία σου το 2009, όταν έσκαγε σε αυτά το Manafon του David Sylvian η αντίδραση ήταν μία: «Σιγά ρε μάστορα, το έφαγες το μικρόφωνο». Γιατί ο Sylvian πλησίασε πρωτόγνωρα το μικρόφωνο σε τούτη την ιστορική ηχογράφηση (μιας και συνέδεσε την ποπ αρμονικότητα της φωνής με άκρατο πειραματισμό σε προετοιμασμένα όργανα), καταργώντας το pop filter. Από τις ελάχιστες πληροφορίες που είτε ο ίδιος αποκάλυψε, είτε κάποιες φωτογραφίες παρέχουν για τις αποτυπώσεις του Manafon (που έτσι κι αλλιώς έγιναν με λογική παζλ και ανταλλαγής, μέσω δικτύου, των μουσικών θεμάτων έκαστου συμμετέχοντα, ένεκα αποστάσεως μεταξύ τους), γίνεται φανερό ότι ο Μεγάλος Ρομαντικός κατήργησε το γνωστό –ακόμα και στους αδαείς περί των ηχογραφήσεων– κύκλοτρο με το καλτσοειδές ενδέτυμα φίλτρο που μπαίνει μεταξύ ερμηνευτή και μικροφώνου· ώστε να αποφευχθούν περιπτώσεις όπως εκείνες του Handsome Dick Manitoba [βλέπε Dictators], στις οποίες περισσότερο γραμματόσημο θύμιζε το μικρόφωνο μετά το πέρας των εργασιών, παρά εργαλείο λήψης φωνητικών.
Στο Manafon μπορείς κυριολεκτικά να ακούσεις τη γλώσσα να πλαταγίζει μέσα στο στόμα του Sylvian, κάτι φυσικά που έχει γίνει για να υπάρχει αυτή η πρωτόγνωρη αμεσότητά του στο spoken word, αλλά και στο τραγούδι. Sylvian κερνά, Sylvian πίνει, διότι ο Άγγλος ήταν παραγωγός του εαυτού του εδώ και μόνος του ηχογραφούσε.
{youtube}8EkeYmQMVIQ{/youtube}
Και όσοι πάλι φαντάζονται ότι τα φωνητικά (είτε παρουσία παραγωγού, είτε με ευθύνη και παραγωγή της ίδιας της μπάντας) σχετίζονται με φάσεις όπως αυτή που αναπαριστά ο Oliver Stone στην κινηματογραφική βιογραφία των Doors, με τον πεοθηλασμό της μνηστής του Morrison κατά τη διάρκεια των ηχογραφήσεων, πλανάται πλάνην οικτρά. Ειδικότερα αν μιλάμε για μέταλ, ένεκα του περφεξιονισμού που μαστίζει το είδος (ανεξαρτήτως του εντός του τείχους ηχητικού στίγματος), οι αοιδοί κάνουν κούρες και αθλητική ζωή στις προ των ηχογραφήσεων ημέρες, μιας και όταν έρχεται η ώρα για τσιρίδες epic κλπ. κανένα harmonizer δεν μπορεί να κάνει σωστά τη δουλειά του, αν δεν υπάρχει καλό έδαφος προς ανάπτυξη.
Από την άλλη, κάτι πλάτες γυρισμένες προς το control room, κάτι στείλε τις γκόμενες σπίτι, κάτι μην αφήσεις μήτε τα υπόλοιπα μέλη της μπάντας να πατήσουν μην τους πω τίποτα για τη θεία τους, κάτι ημίφωτα, κάτι σκοτιδιάσματα, κάτι μπερμπόνια δεξιά κι αριστερά δεν είναι απότοκα ψευδών ειδήσεων: ειδική τη στιγμή των lead φωνητικών, ο καθείς θέλει τη δική του ατμόσφαιρα για να αποδώσει. Οι παρακάτω ιστορίες καταμαρτυρούν το ιδιότυπο μερικών καταστάσεων στις οποίες χρειάστηκε ειδική φροντίδα από τους παραγωγούς για να αποδώσουν μερικά καλόπαιδα αυτά που πρέπει. Στα τεχνικά ζητήματα της κατάστασης θα μπούμε άλλη φορά. Σήμερα προέχει κατά μία έννοια η διασκεδαστική (αν και όχι για όλους, όπως θα διαπιστώσετε) πλευρά του ζητήματος.
Πρωτόγονη Κραυγή
Όταν εμφανίστηκε το πρωινό της 18ης Ιουλίου 1991 στο στούντιο ο Vince Neil για να ηχογραφήσει τα φωνητικά για το μελλοντικό single των Mötley Crüe “Primal Scream”, ο Bob Rock δεν πρέπει να ήταν και πολύ ευχαριστημένος. Ο Neil, ίσως περισσότερο και από τον Nikki Sixx, είχε βυθιστεί στην κραιπάλη που επικράτησε σε όλη τη μπάντα μετά το τέλος της περιοδείας του Dr. Feelgood. Kαι παρόλο που στο στάδιο της pro-production τα πράγματα είχαν κυλήσει σχετικά ομαλά (αναλογικά με το συγκεκριμένο σχήμα, για να εξηγούμεθα), οι προβλέψεις για το πόσο καλά θα μπορούσαν να πάνε οι ηχογραφήσεις εκείνη την ημέρα του Ιούλη ήταν μάλλον δυσοίωνες.
{youtube}acKdFfc8JiM{/youtube}
Ο Rock λοιπόν, όντας ένας πανέξυπνος παραγωγός όπως πολλάκις έχει αποδείξει, άφησε στο περιθώριο την όποια προσπάθεια νουθεσίας του Neil (άδικος κόπος, αντικειμενικά), απέτρεψε τους υπόλοιπους από το να τον γαμοσταυρίσουν (επίσης άδικος κόπος) και τον άφησε να κινηθεί με το κεφάλι που είχε χτίσει από την υπέρμετρη κατανάλωση τεκίλας το προηγούμενο βράδυ. Τον έβαλε δηλαδή να κάνει 3 takes και τελικώς κράτησε το πρώτο (δεύτερα φωνητικά και γέφυρες γράφτηκαν μία εβδομάδα μετά, όταν η πριμαντόνα των Crüe ήταν σε σαφώς πιο sober κατάσταση)· άνοιξε τα μικρόφωνα ακόμα και την ώρα που ο Neil σιχτίριζε τους πάντες και τα πάντα και τον άφησε να κινηθεί χωρίς καμία οδηγία. Ανέβασε επίσης την ένταση –και ειδικότερα τις χαμηλές– για να τον συνεπάρει με το θαυμάσιο (αντικειμενικά όσο και «ζεπελινικά») groove στα ακουστικά του και τον άφησε να πει το π(οι)ήμα του.
Αν προσέξετε στην αρχή του τραγουδιού, στο εισαγωγικό μέρος αλλά και σε δύο ακόμα σημεία/γέφυρες, υπάρχουν επιφωνήματα του Neil τα οποία μόνο προσχηματικά δεν είναι: γέλια, «let’s kick it!» και ους η τεκίλα συνέζευξε, κονσόλα μη χωριζέτω. Η αποστολή εξετελέσθη επομένως με επιτυχία και δεν είναι τυχαίο ότι πρόκειται για ένα από τα πλέον πηγαία φωνητικά ίχνη του Neil στην καριέρα του. Ο Bob Rock μάλιστα λέει ότι κάποια στιγμή θέλει να βγάλει μίξη με το 3ο take, όπου τα πράγματα είναι μισό σκαλί πριν τη λιποθυμία. Στη συγκεκριμένη περίπτωση την κατάσταση είχε σώσει η προετοιμασία της pro-production της μπάντας με τον Rock, καθώς και η πείρα (πια) του Neil στις ηχογραφήσεις.
Συμπέρασμα: Μερικές φορές –και πάντα σε σχέση με το ποιόν και το ύφος της μπάντας– το άμεσο μπορεί να είναι καλύτερο από το αυστηρά προετοιμασμένο. Αν και τελικώς η πείρα έχει και πάλι μεγάλο μέρος του λόγου, είτε μιλάμε για τον παραγωγό, είτε για την ίδια τη μπάντα.
Όταν μιλάει το κοντοσούβλι
Όπως καταθέτει ο Τάκης Μουσαφίρης στο βιβλίο της Βίκυς Μιχαλονάκου περί του Στ(α)ράτου Διονυσίου (Εκδόσεις Κάκτος/2002), το οποίο στη πραγματικότητα είναι αυτοβιογραφία με ghost writer (πςςςςςςςςς!!!!!!!!) την αγαπητή Βίκυ του Ερωτοδικείου –μα την Παναγία– ο Στράτος σε καμία περίπτωση δεν μπορεί να θεωρηθεί κλασικός τραγουδιστής σε επίπεδο συνηθειών. Όπως θυμάται δηλαδή ο λαοφιλής συνθέτης, πολλές φορές ο Διονυσίου ερχόταν στο στούντιο αλφαδιασμένος από το μαγαζί, χωρίς καθόλου ύπνο, μα με σαφώς τσίτα τις αισθήσεις. Έμπαινε λοιπόν αεράτος κι εκεί που όλοι περίμεναν πως θα χρειαζόταν κάνα δίωρο με καφέδες για να συνέλθει, εκείνος παράγγελνε σουβλάκια (τη δεκαετία του 1980 κάποια σουβλατζίδικα της Ομόνοιας άνοιγαν από τις 6 το πρωί) και στρωνόταν και έτρωγε (και μάλιστα πολύ, δεν τσιμπούσε). Μετά, με το λαρύγγι γεμάτο από το ξύγκι των ωραίων ελληνικών ψησταριών, έμπαινε και χτύπαγε (και μάλιστα με ένα take) 3-4 τραγούδια στη σειρά.
Συμπέρασμα: Οι βιωματικοί τραγουδιστές (ασχέτως του πόσο σωστός φωνητικά ήταν όντως ο Διονυσίου) δεν υποκύπτουν σε κανέναν κανόνα.
{youtube}hu1CxXpHHdU{/youtube}
Καλά τα λες, αλλά πάρε και το καφάσι
Όταν κυκλοφόρησε το 2004 η επετειακή έκδοση για τα 25χρονα του London Calling περιείχε μεταξύ άλλων κι ένα extra καλούδι, και μάλιστα σε επίπεδο εικόνας και σε μορφή DVD. Ήταν μερικά στιγμιότυπα από τις ηχογραφήσεις του δίσκου αποτυπωμένα σε 8mm κάμερα και μάλιστα χωρίς ήχο, σε black & white (πςςςςςςςς!!!!!! #2), τα οποία είχε ανακαλύψει ο Mick Jones θαμμένα σε μια κούτα από αρχειακό υλικό, στη διάρκεια μιας μετακόμισης.
Εκτός από τη μνημειώδη στιγμή στις πρόβες (αν και υπήρχε κι εκεί pro-production και μάλιστα των ίδιων των Clash, τα takes της οποίας συμπεριλήφθηκαν στην προαναφερθείσα έκδοση με τον τίτλο The Vanilla Tapes) όπου ο είμαι-μισότρελος-μα-μεγαλοφυής παραγωγός Guy Stevens πετάει καρέκλες στα μέλη της μπάντας για να παίζουν πιο ζωντανά, διασταυρώθηκε για πρώτη φορά (και με στοιχεία αδιάσειστα) ένα urban legend χρόνων που ήθελε τον Strummer σε απευθείας συνομιλία με ένα από τα πλέον προλεταριακά στοιχεία της κοινωνίας, τουτέστιν το... καφάσι των ζαρζαβατικών! Δεν το είχε λάβει βέβαια, όπως και τις καρέκλες, εις την κεφαλήν του –το καφάσι είχε τη δική του ιστορία.
Κατ' αρχήν δεν μιλάμε για ένα, αλλά για 4 τον αριθμό. Όταν λοιπόν ο Strummer χτυπούσε τα φωνητικά του "Death Or Glory", ο Stevens θεώρησε ότι η lead φωνή των Clash δεν το ένιωθε το τραγούδι: η ερμηνεία του ήταν μάλλον ασφαλής για ένα τραγούδι το οποίο εμπεριέχει τον ηρωισμό του παρία απέναντι στην κοινωνική κινητικότητα και στον συντηρητισμό. Γι' αυτό και έθεσε κάτω από κάθε πόδι του δύο καφάσια, με τις μυτερές μάλιστα απολήξεις της κορυφής προς τα κάτω ώστε να δημιουργούν ανισσοροπία, έτσι ώστε ο Strummer να νιώσει την επισφαλή θέση αυτού του οποίου τον ρόλο υποδυόταν στο τραγούδι. Στο φιλμάκι είναι πασιφανές ότι ο Strummer κλυδωνίζεται και προσπαθεί να κρατήσει την ισορροπία του.
Συμπέρασμα: Η ερμηνεία δεν είναι θέμα μόνο σωστής φωνητικής αγωγής και πορείας, αλλά και βιωματικότητας. Την οποία, αν δεν μπορεί ενίοτε να παράγει ο αοιδός, είναι υποχρεωμένος –είτε λεκτικά, είτε πρακτικά– να κατασκευάσει ο παραγωγός.
{youtube}vODaIpTt_BM{/youtube}
Μέχρι το επόμενο Avotek τη next Κυριακή (τώρα που το ξανασκέφτομαι, μήπως μέχρι την επόμενη Παρουσία του Κυρίου;), κρατήσετε τους τραγουδιστάδες μακριά από τις κραιπάλες αλλά μέσα στη ζωή. Διότι αλλιώς τα τραγούδια της μπάντας σας θα μοιάζουν με σαρδέλες κονσέρβας.
