Τα δύο μεγαλύτερα κακά που έχει βιώσει η χώρα μας τις τελευταίες δεκαετίες όσον αφορά στην αισθητική, τη συμπεριφορά και την νοοτροπία, είναι η χούντα και η εξάπλωση του νεοπλουτέ βλαχοβαλκανικού life style. Και τα δύο έχουν αφήσει ανεξίτηλα σημάδια στη συμπεριφορά μας και έχουν δηλητηριάσει την νοοτροπία πολλών, ενώ ένα από τα πολλά κακά του 90’s life style ήταν και ο τρόπος που άλλαξε την «δημοσιογραφία», μετατρέποντας την σε ένα φτηνό, αγοραίο τουρλουμπούκι αμαθών που έγραφαν για τα πάντα και πάντα με τον απαράβατο κανόνα: «ό,τι γουστάρει ο κόσμος και έχει επιτυχία, είναι καλό, τα υπόλοιπα ελάχιστα μας αφορούν». Θέλοντας να κάνει πράξη το «πρώτα ζω και μετά γράφω» η life style δημοσιογραφία μετέτρεψε σε αξίωμα την ημιμάθεια. Με την οδηγία: «πήγαινε δες και μετά γράψε ότι κατάλαβες και αισθάνθηκες, δεν χρειάζεται να ξέρεις», πλημυρίσαμε από κριτικούς (Θεός φυλάξοι) ταινιών, δίσκων, θεατρικών παραστάσεων που έγραφαν χωρίς να ξέρουν την τύφλα τους. Αυτό το παρανοϊκό χαρμάνι ημιμαθών «κριτικών» και «ό,τι πουλάει είναι καλό» δημιούργησαν ένα νέο καθεστώς που σιγά-σιγά καθιερώθηκε παντού στην δημοσιογραφία, σε εφημερίδες, περιοδικά, sites και φυσικά στα ραδιόφωνα που καθημερινά πυροβολούν την μουσική δημιουργία στον κρόταφο με το πιστόλι που λέγεται play list.
Το ανόητο αμερικάνικο αξίωμα: «ο πρώτος είναι τα πάντα, ο δεύτερος δεν είναι τίποτα» έχει πια δηλητηριάσει την ραχοκοκαλιά της Τέχνης, στραγγαλίζοντας την δημιουργικότητα, την αναζήτηση, τον πειραματισμό, το ρίσκο. Το υπέροχο μήνυμα του Μάη του ’68: «Η φαντασία στην εξουσία» είναι -εδώ και καιρό- κλινικά νεκρό. Η φαντασία και η δημιουργικότητα έχουν περάσει στο περιθώριο γιατί δεν πουλάνε. Φυσικά αρχισυντάκτες και διευθυντές πάντα ενδιαφέρονταν για αυτό που πουλάει και αφορά, έτσι, περισσότερους αναγνώστες, σίγουρα όμως υπήρχε διαρκώς χώρος και για το καινούριο, το ανορθόδοξο, το «στραβό» και το «ακατανόητο» -σαφώς περισσότερος χώρος από ότι υπάρχει τώρα. Για σκέψου ότι κάποτε υπήρχαν εκπομπές σαν του John Peel, μουσικοί γραφιάδες σαν τον Greil Marcus και έντυπα σαν το Creem και το Village Voice.
Τα τελευταία χρόνια τη γνωστή καραμέλα πως το ροκ πέθανε την πιπιλάνε πάλι πολλοί. Και που βασίζονται; Στις πωλήσεις και στο ενδιαφέρον του κοινού, στα απολύτως λάθος κριτήρια για να κρίνεις την τέχνη δηλαδή. Είναι αλήθεια πως οι ροκ ήχοι εν γένει δεν βρίσκονται στις ψηλές θέσεις των top -αν κοιτάξεις το hot100 ή το album200 του Billboard θα βρεις ελάχιστα τραγούδια ή δίσκους που να ηχούν με rock/indie/alternative ήχο και -τηρουμένων των αναλογιών- κάτι παρόμοιο συμβαίνει και στις λίστες άλλων κρατών, όπως η Αγγλία και οι μεγάλες ευρωπαϊκές χώρες. Και ποιος χέστηκε;
Όσοι ξέρουν λίγα από την μουσική ιστορία της ποπ κουλτούρας, γνωρίζουν καλά πως όσες φορές το ροκ βρέθηκε στο «περιθώριο», πέρασε ταυτόχρονα και μία δημιουργική φάση με τρομερά άλμπουμ, ενώ αντίθετα κάθε φορά που ήταν mainstream και είχε μαζική επιτυχία ήταν για τα μπάζα. Με όλα τα μεγάλα αλλά και τα μικρά φεστιβάλ παντού στον κόσμο να έχουν ανακοινώσει το καλοκαιρινό line up τους, εύκολα μπορεί κανείς να δει πως ο βασικός κορμός των συγκροτημάτων και των μουσικών που θα εμφανιστούν προέρχονται από τον ευρύτερο χώρο του rock/post punk/indie/alternative. Χαζοί είναι άραγε οι οργανωτές/επιχειρηματίες και καλούν συγκροτήματα που «δεν πουλάνε» και άρα δεν τραβάνε κόσμο; Το ίδιο ακριβώς συμβαίνει αντίστοιχα και με τις συναυλίες που θα γίνουν το καλοκαίρι στην Ελλάδα. Γιατί όλοι αυτοί οι επιχειρηματίες, Έλληνες και ξένοι, βασίζονται σε κάτι που δεν είναι (υποτίθεται) δημοφιλές και δεν καλούν αυτούς που «πουλάνε»;
Έχουν κάποιο ιδεολογικό κόλλημα; Όχι
Έχουν προσωπικές προτιμήσεις που τις βάζουν πάνω από την επιχείρηση; Όχι
Έχουν -όλοι τους- λανθασμένο κριτήριο; Όχι
Άρα όλο αυτό που υποτίθεται πως δεν πουλάει και δεν προκαλεί πιά ενδιαφέρον είναι μία καταφανώς λάθος εκτίμηση.
Και τι είναι αυτό που υποτίθεται πως πουλάει; Το hip hop, τo trap, το latin trap, το R&B, και η K-pop, ήχοι δηλαδή που κατακλύζουν τις top lists, που έχουν εκατομμύρια θεάσεις στο You Tube, που θριαμβεύουν στο Tik Tok και στο Twitter αλλά δεν τα βλέπω και αντέχουν και πολύ στον πραγματικό κόσμο. Η δυναμική τους είναι κυρίως ψηφιακή αλλά μόλις τα χτυπήσει ο αληθινός αέρας συναχώνονται. Αυτό που έχει μεγαλύτερη σημασία είναι από που έρχεται η ενδιαφέρουσα μουσική, αυτή που έχει ουσία, στοχασμό και περιεχόμενο και δεν είναι απλώς μια τσιχλόφουσκα που την μασάς για λίγο και μόλις χάσει τη γεύση της την φτύνεις. Αν ρίξει κάποιος μια ματιά στις λίστες με τα καλύτερα άλμπουμ όλα τα χρόνια του 21ου αιώνα, μπορεί να δει ανάγλυφα από που έρχονται οι καλοί δίσκοι, ανεξάρτητα από το πόσο πουλάνε. Ας μην ξεχνάμε ότι και ο άμοιρος Βαν Γκονγκ όσο ζούσε κατόρθωσε να πουλήσει μόνο έναν πίνακα.
Για να διευκολύνω τη συζήτηση ας δούμε τι συμβαίνει τώρα που μιλάμε με έναν απολογισμό για τους 4 πρώτους μήνες του 2022. Πόσοι και ποιοι καλοί δίσκοι έχουν κυκλοφορήσει ως τώρα από τα διάφορα μουσικά είδη. Από το «πεθαμένο» rock/indie/post punk/ και την τραγουδοποιία και από τον χώρο του hip hop/R&B/ και τα παράγωγά τους. Και για να μην είναι υποκειμενική η αναφορά στα άλμπουμ, κατέγραψα αυτά που έχουν συγκεντρώσει υψηλές βαθμολογίες από διεθνή μουσικά περιοδικά και σάϊτ αλλά και από τις ελληνικές κριτικές.
Θα μου πεις, οι κριτικοί έχουν πάντα δίκαιο; Όχι απαραίτητα αλλά όταν 10-15 ή και 20 συμφωνούν για κάποιο άλμπουμ, έ! τότε η κρίση τους αποκτά μία πιο αντικειμενική διάσταση. Έτσι δεν είναι;
Γίνεται φανερό, από τις δύο λίστες που ακολουθούν πως το ενδιαφέρον κομμάτι της μουσικής δημιουργίας ανήκει συντριπτικά σε αυτό που λέμε ροκ -με την ευρεία έννοια- που μπορεί να μην προκαλεί τις συζητήσεις του παρελθόντος, να μην έχει τον αντίκτυπο που είχε πριν από μερικά χρόνια, ούτε να πουλάει πολύ αλλά όλα αυτά δεν είναι το ζητούμενο, όσο και αν η life style δημοσιογραφία κόπτεται για το αντίθετο. Το θέμα ήταν, είναι και θα είναι η ενδιαφέρουσα μουσική δημιουργία και όχι το πόσο πουλάει. Όσοι μετράνε την μουσική με αυτό το μέτρο και προσπαθούν να συντονίσουν τις απόψεις τους με την ευρεία κατανάλωση, νομίζω πως δεν έχουν πάρει χαμπάρι τι είναι η Τέχνη και για ποιόν λόγο είναι απαραίτητη στη ζωή μας. Αν εφημερίδες, περιοδικά, sites και ραδιόφωνα είχαν ακόμη λίγη τσίπα πάνω τους, θα ενδιαφέρονταν για την ουσία των πραγμάτων και όχι για το τι πουλάει για να το κάνουμε θέμα. Να θυμίσω, για μία ακόμη φορά ίσως, το πιο κλασσικό παράδειγμα για όλα αυτά που συζητάμε εδώ, το πώς αντιμετωπίστηκε και πόσο πούλησε η περίφημη «μπανάνα» των Velvet Underground όταν πρωτοκυκλοφόρησε και που βρίσκεται τώρα στις εκτιμήσεις των ειδικών και στη συνείδηση του κόσμου.
Δείτε λοιπόν παρακάτω τα άλμπουμ του 2022 που έχουν συγκεντρώσει υψηλές βαθμολογίες και έχουν κερδίσει την εκτίμηση της κριτικής αλλά και των ακροατών:
Rock/ Hard / Indie / Alternative / Post Punk / Pop Rock / Singer-Songwriter
Royksopp – Profound Mysteries
Black Country, New Road – Ants from up there
Big Thief – Dragon new warm mountain I believe in you
Kathryn Joseph – For you who are the wronged
Wet Leg – Wet Leg
Hurray For The Riff Raff – Life on earth
Soul Glo – Diaspora problems
Spoon – Lucifer on the sofa
Yard Act – The overload
Cate Le Bon – Pompeii
Bob Vylan – Bob Vylan presents the price of life
Jenny Hval – Classic objects
Fontaines D.C. – Skinty fia
Ghost – Impera
The Weather Station – How is it that I should look at the stars
Daniel Rossen – You belong there
Keeley Forsyth – Limbs
Tears For Fears – The tipping point
Spiritualized – Everything was beautiful
Tomberlin – I don’t know who needs to hear this
Pup – The unraveling of pup the band
Calexico – El Mirador
Nilufer Yanya – Painless
Mitski – Laurel Hill
Elvis Costello & the Imposters – The boy named if
Anais Mitchell – Anais Mitchell
Loop – Sonancy
Aldous Harding – Warm Chris
Father John Misty – Chloe and the next 20th century
Destroyer – Labyrinthitis
Johnny Marr – Fever dreams, Pts 1-4
A Place To Bury Strangers – See through you
Empath – Visitor
Boris – W
Rammstein – Zeit
Superchunk – Wild loneliness
The Linda Lindas – Growing up
Sasami – Squeeze
The Smile – A light for attracting attention
Rolling Blackouts Coastal Fever – Endless rooms
Sharon Van Etten – We’ve been going about this all wrong
Rap / R&B / Soul / Hip Hop / Latin
The Weeknd – Dawn FM
Pusha T – It’s almost dry
Earl Sweatshirt – Sick!
Danzel Curry – Melt my eyez see your future
Fly Anakin – Frank
Saba – Few good things
Vince Staples – Ramona Park broke my heart
Syd – Broken Hearts Club
Conway the Machine – God don’t make mistakes
Kehlani – Blue water road
Bad Bunny – Un Verano sin ti
Rosalia - Motomani
Kendrick Lamar - Mr. Morale & The Big Steppers
