Αναδημοσίευση από την ειδική έκδοση του περιοδικού Sonik "Η μουσική από τα '10s στα '40s"
Δευτέρα - Στα πλοία μας στη θάλασσα
Τρίτη - Στους άνδρες μας
Τετάρτη - Στους εαυτούς μας
Πέμπτη - Σ’ έναν αιμοσταγή πόλεμο ή σε έναν φρικτό καιρό
Παρασκευή - Σε έναν τολμηρό εχθρό και σε όλη τη θάλασσα δικιά μας
Σάββατο - Στις αγαπητικιές και στις γυναίκες μας (μακάρι ποτέ να μην συναντηθούν)
Κυριακή - Στους απόντες φίλους
Αυτές τις προπόσεις έχει το Βασιλικό Ναυτικό της Μεγάλης Βρετανίας στις καθημερινές συνάξεις εντός των καραβιών, όταν βρίσκονται επιχειρησιακώς στις ανά τον κόσμο θάλασσες. Εξετάζοντάς τις, διαπιστώνεις ότι δεν έχουν μόνο χιούμορ, μα επιτελούν και μια ιδιότυπη λειτουργία, καθώς η προπαγάνδα δεν αποσκοπεί μόνο στην εμψύχωση εναντίον των εχθρών: πρωτίστως, κρατάει ψηλά το ηθικό της ομάδας...
Στον Α΄Παγκόσμιο Πόλεμο, τα τραγούδια της προπαγάνδας έμειναν κατά κύριο λόγο αποκλεισμένα εντός των στρατοπέδων. Στον Β΄Παγκόσμιο είχαμε όμως μια πολύ διαφορετική κατάσταση. Δεν οφειλόταν μόνο στην τεχνολογία, η οποία επέτρεψε την αναπαραγωγή τους μέσω της δισκογραφίας, των ραδιοφώνων μα και του κινηματογράφου. Υπήρχε και μια σημαντική σημειολογική διαφορά: Ο Β΄Παγκόσμιος είχε και ιδεολογική χροιά –είτε μιλάμε για τη σχέση του φασισμού με τις μάζες, είτε για την αντιφασιστική φωνή και διάθεση.
Σε συνάρτηση λοιπόν με τις τιτάνιες προσπάθειες των κρατικών μηχανών για παραγωγή πολεμικού υλικού, κρίθηκε απαραίτητο να κινητοποιηθεί και ο κοινωνικός ιστός, προκειμένου να ανυψωθεί το ηθικό, απέναντι π.χ. στους βομβαρδισμούς της Αγγλίας από την αεροπορία των Ναζί ή στο δελτίο τροφίμων που επιβλήθηκε εντός του Τρίτου Ράιχ. Είναι μια εικόνα που τη γνωρίζουμε καλά και από τη δική μας εμπειρία: τα αθάνατα τραγούδια της Σοφίας Βέμπο για τον Ντούτσε, όπως και οι επιθεωρήσεις της εποχής όπου και πρωτακούστηκαν, εμπεριέχονται σε έναν κύκλο εμψύχωσης απέναντι στην πολεμική σύρραξη με τους Ιταλούς.
Τους οποίους και πρέπει μάλλον να εξαιρέσουμε εδώ, καθώς σύντομα πέρασαν από τους θούριους, τα εμβατήρια και τις Mare Nostrum φιλοδοξίες σε μια εντελώς μπερδεμένη κατάσταση –και απέναντι στους εχθρούς, μα και απέναντι στους εν Άξονα συμμάχους τους. Ακούγεται αστείο, όμως τα ιταλικά τραγούδια των καιρών εκείνων δεν ήξεραν πραγματικά προς τα πού να τραβήξουν.
Δέκα άσματα (δευτερο) παγκοσμιοπολεμικής εμψύχωσης
Lale Andersen - Lili Marleen (Das Mädchen unter der Laterne) [1939]
Ποιήμα γραμμένο στα χρόνια του Α΄Παγκοσμίου, μελοποιήθηκε και γνώρισε αναπάντεχη επιτυχία κατά τον Β΄Παγκόσμιο, γενόμενο αγαπημένο και των δύο πλευρών. Οι Γερμανοί προτιμούσαν την αυθεντική εκτέλεση, οι Σύμμαχοι τις διασκευές στ’ Αγγλικά.
Σοφία Βέμπο - Παιδιά της Ελλάδας παιδιά [1940]
Η αδάμαστη φωνή της Βέμπο ξεπέρασε τον ύφαλο μιας μεταξικής ανάκλασης και μίλησε με απαράμιλλη τρυφερότητα για τον στρατιώτη της πρώτης γραμμής.
Vera Lynn - The London I love [1941]
Αν και τραγουδίστρια που συνδέθηκε ιδιαίτερα με τη βρετανική πολεμική προσπάθεια, εδώ δεν έχει καμία αναφορά στο μαχόμενο Λονδίνο. Ακούστηκε όμως πολύ, γιατί έδινε θάρρος στη χειμαζόμενη πρωτεύουσα.
Benny Goodman - Frenesi [1941]
Διασκευή του δαιμόνιου κλαρινετίστα, η οποία έγινε πολύ δημοφιλής στους προπαγανδιστικούς χορούς, όπου οι ένστολοι γυρνοβολούσαν λαχταριστά κορίτσια.
Teddy Powell & his Orchestra - Goodbye Mama (I’m off to Yokohama) [1941]
Ο Αμερικανός κιθαρίστας στοχεύει τη Γιοκοχάμα, καθώς εκεί βρισκόταν το βιομηχανικό κέντρο της Ιαπωνίας.
Tony Pastor - Obey your air raid warden [1942]
Αν και αμερικάνικη ηχογράφηση, ακούστηκε πολύ στην Ευρώπη που κλονιζόταν από τους νυχτερινούς γερμανικούς βομβαρδισμούς.
Leadbelly - Mr. Hitler [1942]
Ο μεγάλος εκφραστής της αμερικάνικης folk στηλιτεύει την άνοδο του Χίτλερ στην εξουσία, αλλά και τις εκ μέρους του ρατσιστικές μεθόδους διαχείρισης φυλών και κοινωνικών ομάδων.
Ippei Shimada - Our target is Washington! [1943]
Σε άμεση σύνδεση με το αυτοκρατορικό μοτίβο της τότε Ιαπωνίας, χλευάζει τη χρήση της λέξης «ελευθερία» από μεριάς των Αμερικανών, παραδέχεται ωστόσο τη βιομηχανική τους υπεροχή.
Peggy Lee - Waiting for the train to come in [1945]
Το γρεζάτο αηδόνι έπιασε τον σφυγμό της γυναίκας στο εσωτερικό των Η.Π.Α. που περίμενε να επιστρέψει το αγόρι από το μέτωπο της Ευρώπης ή του Ειρηνικού.
https://www.youtube.com/watch?v=xz_X85mm21E
Texas Jim Robertson - The last page of Mein Kampf [1945]
Ήθελε πολύ να καταταχτεί, αλλά λόγω κακής υγιείας πρόλαβε να πάει απλά ως φρουρά στην παράδοση της Ιαπωνίας. Εδώ γράφει τον επικήδειο του Χίτλερ και της ναζιστικής Γερμανίας.
Το άρθρο δημοσιεύτηκε αρχικά στην ειδική έκδοση του περιοδικού Sonik, Η μουσική από τα '10s στα '40s, που κυκλοφόρησε το 2016.
Μπορείς να το αποκτήσεις πατώντας εδώ
.jpg)
