Στο προάστιο της Μονμάρτης, στο Παρίσι, μια πλατεία και ένα άγαλμα κουβαλούν τον μύθο της Dalida στους νεότερους –είναι ένα από τα μέρη όπου σίγουρα θα δείτε πολλούς τουρίστες– μαζί ασφαλώς με τις διηγήσεις όσων την είδαν εν δράσει.
Οι Γάλλοι τη θυμούνται για δικιά τους, εκείνη όμως κράτησε και την ιταλική της υπηκοότητα (την έλεγαν Yolanda Gigliotti) γενόμενη σταρ, ενώ δεν έπαψε ποτέ να αγαπά την Αίγυπτο, τη χώρα όπου μεγάλωσε και έκανε τα πρώτα της καλλιτεχνικά βήματα. 30 χρόνια πέρασαν φέτος, 3 του Μάη, από όταν διάλεξε να φύγει με ένα από τα θρυλικότερα σημειώματα αυτοκτονίας στην ιστορία, όμως ο μύθος της δεν λέει να ξεθωριάσει. Το απέδειξε άλλωστε και η –αρκετά συζητημένη, στην Ευρώπη– ταινία της Lisa Azuelos, με τη Sveva Alviti να φτάνει μερικές φορές τόσο κοντά στην εικόνα της, ώστε για λίγο νόμιζες ότι είχε ξαναζήσει.
Η αυτοκτονία της εκείνον τον Μάη του 1987, η ηλικία του θανάτου της (μόλις 54), το γεγονός ότι έφυγε ενόσω ήταν κοσμαγάπητη και πολυτιμημένη, το αφήγημα «έφτασε στην κορυφή του κόσμου, μα την νίκησαν οι μέσα της δαίμονες», όλα αυτά παίζουν βέβαια τον ρόλο τους στον μύθο της Dalida, όπως τον παίζουν και σε κάθε ανάλογη περίπτωση· δεν έχουμε παρά να θυμηθούμε την Amy Winehouse ή τον Kurt Cobain για να βρούμε κάμποσες αναλογίες. Δεν πρέπει όμως να συσκοτίζουν την πρώτη ουσία, την αρχή: ότι η Dalida, ήταν μια ανεπανάληπτη τραγουδίστρια.
Ήταν βεβαίως και μια γυναίκα με τη δική της γοητεία, όμορφη πέρα από τα στάνταρ της εποχής της. Ας μην ξεχνάμε πως οι πόρτες άνοιξαν όταν κέρδισε τον τίτλο της Μις Αιγύπτου το 1954, σε ηλικία 20 ετών. Ήταν εκείνη η διάκριση που τη μετέτρεψε από μοντέλο σε ηθοποιό, υπό τις οδηγίες του σκηνοθέτη Marc de Gastyne, ο οποίος της έδωσε ρόλο στην ξεχασμένη εξωτική περιπέτεια Le Trésor des Pharaons (1955), πριν την πείσει να αφήσει το Κάιρο για το Παρίσι –παρά την αντίθετη γνώμη των γονιών της.
Εκεί, έκανε μια τρύπα στο νερό με την ηθοποιία, μεταμορφώθηκε όμως σε Dalida και άρχισε να ασχολείται με το τραγούδι. Βρήκε επίσης πραγματικά ποια ήταν: μέχρι το 1956 είχε γίνει όνομα, χάρη κυρίως στη φοβερή επιτυχία του "Bambino", με το σχετικό 45αράκι να πουλάει περίπου 330.000 αντίτυπα, μένοντας 46 εβδομάδες στο top-10 της Γαλλίας. Στον σύνδεσμο παρακάτω μπορείτε να δείτε ότι τόσα χρόνια μετά παραμένει απολαυστικό, μια εξαιρετικά ερμηνευμένη γέφυρα μεταξύ των γαλλικών chansons του Μεσοπολέμου και μιας ανατέλλουσας ποπ αισθητικής με νεανικότερα χαρακτηριστικά. Γι' αυτό άλλωστε και άρεσε σε όλους.
{youtube}nSmpbGHe8oE{/youtube}
Αυτή ήταν η αρχή μιας καριέρας που βάστηξε 30 ολόκληρα χρόνια, αλλά και μιας ιστορίας που έχει ειπωθεί συχνά και δεν έχει νόημα να αναπαράγουμε εδώ. Έχει πάντως νόημα να πούμε ότι η Dalida πέτυχε να γίνει μια παγκόσμια ντίβα γιατί τη διέκρινε ένα γνήσια κοσμοπολίτικο πνεύμα (το ίδιο που την έσπρωξε να τραγουδήσει και σε πολλές γλώσσες πέρα από τα γαλλικά), έχει νόημα να θυμίσουμε ότι ήταν η πρώτη στη μουσική ιστορία η οποία κέρδισε πλατινένιο και διαμαντένιο δίσκο (σε καιρούς που τέτοια πράγματα σήμαιναν όντως γιγάντιες πωλήσεις και δεν είχαν ευτελιστεί σε μηχανισμούς μάρκετινγκ) και έχει βέβαια νόημα να παραθέσουμε και τους αριθμούς: σε πλανητικό επίπεδο, η Dalida μετράει πωλήσεις άνω των 170.000.000 αντιτύπων.
Ανάμεσα στα τόσα που τραγούδησε, είπε και τα "Παιδιά Του Πειραιά" του Μάνου Χατζιδάκι –βασικά στα γαλλικά και στα ιταλικά, αλλά τα είπε και στα ελληνικά το 1977, όταν ήρθε στη χώρα μας ως καλεσμένη του Γιώργου Παπαστεφάνου, στην τηλεοπτική του εκπομπή Μουσική Βραδιά. Ο Παπαστεφάνου θυμάται ότι έμαθε τα λόγια και ύστερα το ερμήνευσε a cappella (χωρίς δηλαδή συνοδεία οργάνων). Θυμάται επίσης ότι «ήταν όμορφη, ζεστή και χωρίς έπαρση, αλλά πάντα με μια μελαγχολία στο βλέμμα». Το παρακάτω βιντεάκι προέρχεται από τα αρχεία της ΕΡΤ της εποχής.
{youtube}O3nQBlbID3A{/youtube}
Όλη αυτή η δόξα, ωστόσο, θάμπωνε όταν η Dalida αποσυρόταν από τη σκηνή και τα στούντιο. Μακριά από τα φώτα της δημοσιότητας, στις πιο προσωπικές της στιγμές, υπήρξε ένα εύθραυστο και άτυχο πλάσμα, το οποίο πραγματικά στοίχειωσαν μια έκτρωση που την άφησε στείρα, αλλά κι ένα απίστευτο σερί αυτοκτονιών: από το 1967 ως το 1983, 4 αγαπημένα της πρόσωπα αφαίρεσαν τη ζωή τους, ενώ μετρούσε κι εκείνη μια αποτυχημένη απόπειρα με υπερβολική δόση ναρκωτικών (1967), η οποία την άφησε 5 μέρες σε κώμα και την κράτησε κάμποσους μήνες μακριά από τις ζωντανές εμφανίσεις.
Το τίμημα όλων αυτών των θανάτων –σε συνάρτηση με το πέρασμα του χρόνου– αποδείχθηκε πολύ βαρύ για τη Dalida. Ένα Σάββατο λοιπόν του Μάη 1987, κατάπιε και πάλι μια μεγάλη δόση βαρβιτουρικά και δεν ξύπνησε ξανά. «La vie m'est insupportable... Pardonnez-moi», έλεγε το σημείωμα που βρέθηκε δίπλα της κι έκτοτε πέρασε στις χρυσές σελίδες των χρονικών της θλίψης (Η ζωή έχει γίνει πια αβάσταχτη για μένα... Συγχωρήστε με).
Ίσως γι' αυτό απ' όλα τα μεγάλα τραγούδια τα οποία είπε, ο κόσμος να την ταύτισε πιο πολύ με τη διασκευή της στο "Je Suis Malade" του Serge Lama (1973): στο γκράντε δράμα του με τις υψηλές φωνητικές απαιτήσεις, δεν είχε μόνο την ευκαιρία να αποδείξει την ερμηνευτική της κλάση, μα μπορούσε να βάλει και κάτι κατευθείαν από τον τσαλαπατημένο της ψυχισμό. Φτιάχνοντας έτσι μια στιγμή που δικαίως πια θεωρείται κλασική, ιδίως στις πιο «τσακισμένες» ζωντανές αποδόσεις της δεκαετίας του 1980, όταν ο στίχος «je suis fatigué» ψηλαφούσε επικίνδυνα την πραγματικότητα (δείτε τον σύνδεσμο στο τέλος, από συναυλία του 1981 στο Olympia).
Στα 30 χρόνια της καριέρας της, πάντως, η Dalida άφησε πολλά ακόμα εξαιρετικά τραγούδια. Η δισκογραφία της θέλει κόπο για να μαζευτεί, μα η φωνή της και μόνο φτάνει και περισσεύει για αποζημίωση. Πόσο μάλλον αν στη συγκεντρωτική, μεγάλη εικόνα μπορεί να διακρίνει κανείς τη μετάβαση από ένα ελαφρό στυλ που κυριαρχούσε σε όλη την Ευρώπη κατά τον Μεσοπόλεμο στους νεανικούς ρυθμούς που σάρωσαν όλη τη Δύση κατά τα 1960s και στη διαμόρφωση κατόπιν μιας νέας (και θαλερής) γαλλικής ποπ, με διεθνείς προδιαγραφές, αλλά και περγαμηνές –μέχρι και τη disco ενστερνίστηκε επιτυχώς η Dalida, ακούγοντας τα κελεύσματα του δεύτερου μισού των 1970s, και πολλοί κατά καιρούς την έχουμε φανταστεί και στην ηλεκτρονική εποχή, αν είχε ζήσει και τα 1990s. Μια λίστα με προτάσεις θα έπιανε λοιπόν πραγματικά πολύ χώρο, βγάζοντας το παρόν άρθρο εκτός στόχευσης. Την επόμενη φορά...
{youtube}zGr3j9eYFfc{/youtube}
