Για δεύτερη συνεχόμενη χρονιά φέτος, η Αμερικανική Ακαδημία Κινηματογράφου έδωσε το Όσκαρ για καλύτερου ντοκιμαντέρ σε μια μουσική ταινία. Πέρυσι ήταν το SearchingForSugarMan του Σουηδού Malik Bendjelloul, που αφηγούνταν τη ζωή του Sixto Rodriguez (περισσότερα σε παλιότερο άρθρο, εδώ)· πριν δύο εβδομάδες, ήρθε η σειρά του Αμερικανού MorganNevillle, που με το 20 FeetFromStardom επέλεξε να αφηγηθεί μια παρόμοια αλλά αντίστροφη ιστορία αφάνειας: οι πρωταγωνίστριες του έργου του είναι Αφροαμερικανές βοκαλίστριες των οποίων τις ηχογραφήσεις άκουσαν (και λάτρεψαν) εκατομμύρια ανθρώπων, ελάχιστοι όμως γνωρίζουν τα ονόματά τους, ενώ πολλές φορές αγνοούνταν ακόμα και η ίδια η ύπαρξή τους.
Σχεδόν όλες οι ιστορίες που αφηγείται το 20 FeetFromStardom έχουν έναν κοινό παρονομαστή: την αποτυχία εξαιρετικών κατά τα άλλα φωνών να ξεφύγουν από τις πτέρυγες της συναυλιακής ή δισκογραφικής σκηνής και να βρεθούν στο κέντρο της. «Είναι μια διαδρομή μπερδεμένη», μάς λέει ο BruceSpringsteen στην έναρξη του φιλμ. «Πρέπει να έχεις έναν ναρκισισμό, έναν εγωισμό. Είναι περισσότερο ένα νοητικό άλμα». Ο ροκ γερόλυκος αναφέρεται στην απόσταση που χωρίζει τον ρόλο του βοκαλίστα δεύτερων φωνητικών από εκείνον του πρωταγωνιστή.
«Ήμουν πραγματικά τσαντισμένη», διηγείται η DarleneLove. Και πώς θα μπορούσε να κρατήσει την ψυχραιμία της όταν διαπίστωνε ότι ο Phil Spector –ο μουσικός μέντοράς της– κυκλοφορούσε τα τραγούδια που ηχογραφούσε μαζί της υπό το όνομα των Crystals, χωρίς την παραμικρή αναφορά στο όνομά της στα εξώφυλλα; Κι αυτή ήταν μόνο η αρχή σε μια πορεία με πολλές αναποδιές και σκαμπανεβάσματα. Χρόνια μετά, έχοντας εγκαταλείψει την προσπάθεια να βρει μια θέση στον μουσικό ήλιο, η Love χρειάστηκε να ακούσει μια ηχογράφησή της από το ραδιόφωνο την ώρα που δούλευε ως καθαρίστρια σε κάποιο σπίτι για να συνειδητοποιήσει ότι έπρεπε να επιστρέψει στον φυσικό της χώρο. Η δικαίωση ήρθε με την ένταξή της στο Rock And Roll Hall Of Fame, αλλά και με την παραδοχή συναδέλφων της στην κάμερα του Neville ότι «σταθήκαμε στους ώμους της».
Άλλες ιστορίες δεν είχαν την ίδια ευτυχή εξέλιξη. Η ClaudiaLennear –μέλος των Ikettes και με θητεία δίπλα στον Joe Cocker, στους Humble Pie και στους Delanie and Bonnie (μεταξύ άλλων)– έκανε παρέα στα νιάτα της με τον Bowie και τους Stones (λέγεται μάλιστα ότι στο “Brown Sugar” αναφέρονται σε εκείνη), δεν τα κατάφερε όμως ποτέ ως σόλο παρουσία και πλέον εργάζεται ως δασκάλα ισπανικών. Ανάλογη αποτυχία στην προσπάθειά της να διανύσει τα 20 πόδια προς τον κεντρικό προβολέα είχε και η TataVega, παρά τη σπουδαία της φωνή και τους αρκετούς δίσκους που κυκλοφόρησε.
Ακόμα μία περίπτωση είναι αυτή της MerryClayton: ενώ όλοι συγκινούνται από τα φωνητικά της στο “Gimme Shelter” των Rolling Stones –στο οποίο συμμετείχε μάλιστα όντας σχεδόν ετοιμόγεννη– οι μετέπειτα απόπειρές της να εδραιωθεί στη συνείδηση του κοινού ως γκόσπελ ντίβα δεν ευωδόθηκαν, παρά τη στήριξη του παραγωγού Lou Adler. Όπως εξηγεί στον φακό μία από τις συναδέλφους της, «η δισκογραφία είχε κανόνες, μπορούσε να υπάρχει μόνο μία Aretha, μόνο μία Diana Ross...». Η LisaFischer, από την άλλη, μπορεί επίσης να μην κατόρθωσε κάτι στη σόλο πορεία της, βρήκε πάντως μια αρκετά προβεβλημένη θέση για τα απίστευτα φωνητικά προσόντα της ως μόνιμη βοκαλίστα των Stones από το 1989 μέχρι και σήμερα. Όσο για την JudithHill, αισιοδοξεί ότι δεν θα αποτελέσει τελικά τη νεότερη εκδοχή μιας ιστορίας που μοιάζει να επαναλαμβάνεται τα τελευταία 60 χρόνια. Η πρόσφατη αποπομπή της από το αμερικανικό TheVoice, ωστόσο, δείχνει ότι αυτό παραμένει μια ιδιαίτερα δύσκολη υπόθεση...
Πέρα πάντως από το να ρίξει φως σε ένα κομμάτι του ποπ κάδρου το οποίο έχει αδικηθεί κατάφορα και να αφηγηθεί τις ζωές μερικών εκλεκτών κυριών, το φιλμ του Neville λειτουργεί και σε άλλα επίπεδα. Καταφέρνει, για παράδειγμα, να εξηγήσει πώς γεννήθηκε η παράδοση των δεύτερων φωνητικών μέσα από τα εκκλησιάσματα της αμερικανικής επαρχίας, ενώ μεταδίδει με γλαφυρό γλαφυρό τρόπο και το σεξιστικό κλίμα μα και την ατμόσφαιρα παλαιότερων εποχών. Σε κάθε περίπτωση –και διόλου τυχαία– το ροκ εν ρολ αναδεικνύεται εδώ ως σωσίβια λέμβος για δεκάδες κορίτσια που αναζητούσαν μια διέξοδο για το ταλέντο τους.
Πάνω από όλα, όμως, το 20 FeetFromStardom είναι μια πότε τραγική, πότε ξεκαρδιστική, αλλά πάντα συγκινητική και «σταυρωτή» διαδρομή διαμέσω ζωών, αναμνήσεων, εικόνων και ήχων, η οποία αφορά σαφέστατα τον μουσικόφιλο αλλά και (πολύ περισσότερο ακόμα) τον μουσικό του σήμερα. Αποτελεί δηλαδή μία προτροπή, ένα παράδειγμα αν θέλετε, για όσους απογοητεύονται από τα εμπόδια και τις αντίξοες συνθήκες που διαχρονικά διέπουν τον χώρο: «μην τα παρατάτε» είναι σαν να τους λέει, «συνεχίστε να κάνετε αυτό που αγαπάτε, αν μη τι άλλο θα σώσετε την ψυχή σας»...
