Ο τίτλος δείχνει να περιορίζει αποκλειστικά στις Ηνωμένες Πολιτείες τους δισκογραφικούς φόρους τιμής στη γέννηση του Ιησού, αλλά δεν είναι έτσι. Γιατί γενικότερα όπου ομιλείται η αγγλική –και όπου ο Χριστιανισμός έχει βαθιές ρίζες, όπως π.χ. στην Ιταλία, στη Λατινική Αμερική, στην Ισπανία– υπάρχουν δίσκοι στους οποίους είτε συγκεντρώνονται τέτοια τραγούδια (αν μιλάμε για προσωπική προσπάθεια καλλιτέχνη/συγκροτήματος), είτε ανάλογες ειδικές στιγμές (αν μιλάμε για various artists συλλογές).
Είναι αλήθεια, δεν διακρίνεται πάντα με ακρίβεια η γραμμή που χωρίζει τη γενικότερη εμπορευματοποίηση της εορτής των Χριστουγέννων από την προσήλωση σε ορισμένους τύπους. Σ' αυτήν όμως τη στάση εμπεριέχεται ταυτόχρονα και μια ιδιοτυπία, παρούσα όχι μόνο στη δισκογραφία μα και στον κινηματογράφο, όπως και στην τηλεόραση των Η.Π.Α.: οι Αμερικανοί γουσταρίζουν τρελά να σημειολογούν με χιούμορ πάνω στο ίδιο το σύστημα αξιών της βιομηχανίας θεάματος. Η λεγόμενη δηλαδή «τοξοβολική διάθεση» του συστήματος για αποσυμπίεση (αναγκαία για οποιονδήποτε μηχανισμό), επιτυγχάνεται τελικά μέσω της κριτικής που αυτό δέχεται, οπότε την αφήνει να υπάρχει και συνεχίζει. Βλέπε για παράδειγμα μια συνέντευξη του Henry Rollins στο Rolling Stone ή την ταινία The Player του Robert Altman (1992), περιπτώσεις στις οποίες παρατηρήθηκε ένα σαρδόνιο γέλιο απέναντι στο σύστημα.
Η παράδοση των χριστουγεννιάτικων δίσκων ξεκίνησε κατά τη δεκαετία του 1950 (κυρίως) από ενέργειες μικρών χριστιανικών κοινοτήτων, που ηχογραφούσαν εκκλησιαστικές χορωδίες σε μπομπινόφωνα και εκδίδανε στη συνέχεια singles 45 στροφών, από τις πωλήσεις των οποίων μαζεύονταν χρήματα για τις ανάγκες των κοινών τελετών/μαζώξεων. Με απαρχή όμως τους τοπικούς ραδιοφωνικούς σταθμούς, τα singles αυτά άρχισαν να γίνονται αρεστά και σε μεγαλύτερο επίπεδο. Κάποιες έξυπνες δισκογραφικές το παρατήρησαν και σκέφτηκαν έτσι ότι θα μπορούσαν να χτίσουν μια νέα αγορά, εάν έβαζαν τους μεγάλους αστέρες τους (π.χ. τον Bing Crosby ή τον Frank Sinatra) να τραγουδήσουν τον "Μικρό Τυμπανιστή" και την "Άγια Νύχτα". Κάτι τέτοια τα αποζητά άλλωστε το easy listening, ως βούτυρο στο ζεστό ψωμί του πρωινού του.
Στην Ελλάδα βέβαια το όλο σκηνικό είναι καινούριο, καθώς μόλις την τελευταία 20αετία είδαμε την Καίτη Γαρμπή να εκδίδει άλμπουμ με χριστουγεννιάτικα άσματα ("Τούλι Για Τον Χριστούλη" και τα λοιπά) ή τη Δέσποινα Βανδή να τραγουδάει «Χριστούγεννα, Χριστούγεννα ευτυχισμένα δεν γίνονται, δεν γίνονται χωρίς εσένα» –θυμίζω και το γυρισμένο στο Λονδίνο βιντεοκλίπ, το οποίο συνέπεσε με την ανάπτυξη μικρών αεροπορικών εταιρειών, που κατέστησαν τη βρετανική πρωτεύουσα προάστιο χειμερινών διακοπών για τις παχιές αγελάδες των '00s. Στις Η.Π.Α. ωστόσο ο χορός καλά κρατεί και στις δύο ακτές, με πλειάδα καλλιτεχνών να έχουν αφήσει το στίγμα τους στη λεγόμενη «εποχιακή» δισκογραφία: στην Καλιφόρνια ο χαρούμενος Άγιος Βασίλης έχει βρεθεί ακόμα και πάνω σε σανίδα του σερφ, ενώ η Νέα Υόρκη παίζει συνήθως με πιο κλασικά πρότυπα, τύπου τζάκι, στολισμένο δέντρο και κονιάκ.
Στο μεταξύ τώρα Καλιφόρνιας και Νέας Υόρκης, χωράει η πιο χοντροκομμένη προτεσταντική άποψη, η οποία θέλει την προσκόλληση στα θεία να εκφράζεται με μυριάδες εκδηλώσεις αφοσίωσης –όσο κι αν κάτι τέτοιο δείχνει απίστευτο για μια χώρα όπου ακόμα κι ένα μωρό μπορεί να αντιληφθεί την πλήρη εμπορευματοποίηση της θρησκείας. Η προτεσταντική οπτική είναι ένα ακόμα στοιχείο που πρέπει να ληφθεί υπ' όψιν στην εξέταση της μανίας της αμερικανικής μουσικής βιομηχανίας με τις χριστουγεννιάτικες κυκλοφορίες –άλλωστε οι Προτεστάντες αποτελούν την πλειονότητα των θρησκευόμενων στις Ηνωμένες Πολιτείες.
Αυτές λοιπόν τις κυκλοφορίες θα προσπαθήσουμε να βάλουμε σε μια γενική κατάταξη παρακάτω. Όχι, τον John Zorn δεν θα τον αναφέρω κάπου: το έχω για σίγουρο ότι έβγαλε άλμπουμ με χριστουγεννιάτικα για να τη σπάσει στον εαυτό του, επειδή έχει εβραϊκή καταγωγή...
Οι αναμενόμενες
Εδώ χωράνε ασφαλώς όλοι οι αστέρες του easy listening: από την υπέρλαμπρη Barbra Streisand, τον Barry Manilow και τον Johnny Mathis, μέχρι τους προαναφερθέντες Frank Sinatra και Bing Crosby και βέβαια τη Mariah Carey, η οποία χάλασε κόσμο σε πιο πρόσφατα χρόνια με το "All I Want For Christmas Is You". Εδώ όμως θα βάλουμε κι όσες καταθέσεις προήλθαν από στυλοβάτες του κατεστημένου, όπως οι Reo Speedwagon για παράδειγμα, αλλά και τον Wynton Marsalis, αυτόν τον αστέρα της αμερικάνικης τζαζ, ο οποίος έχει δύο κυκλοφορίες ανάλογου ύφους.
{youtube}jTfQvgH2uk8{/youtube}
Οι εκ του αντιθέτου ορμώμενες
Θυμάστε που οι οπαδοί του Mark Lanegan προσπαθούσαν να μας πείσουν ότι ρίχνει μαύρο στα Χριστούγεννα; Ξέχασαν βέβαια (σε ακόμα μία λάθος αποτίμηση του αμερικάνικου underground...) ότι ο εν λόγω κύριος είχε πατέρα θρήσκο, ο οποίος κι έμαθε στον μικρό Mark και ν' ακούει, μα και να αγαπά τα θρησκευτικά τραγούδια. Βάλτε και τους Bad Religion σε αυτήν την κατηγορία, αν και σε καμία περίπτωση δεν κατάφεραν να πείσουν σχετικά με τον λόγο για τον οποίον έβγαλαν έναν τέτοιον δίσκο.
{youtube}TwqHZh8ZK08{/youtube}
Οι «κι εσύ τέκνο Βρούτε»;
Προσωπικά, περιμένω με ανυπομονησία τη στιγμή που οι μεγάλοι διαφόρων μουσικών κατηγοριών θα βγουν στην ακτή των Xmas. Πολλοί βέβαια ντυλανάκηδες δαγκώθηκαν όταν ο θείος Bob έβγαλε τέτοιον δίσκο το 2009, εμένα πάντως μου άρεσε ακόμα και το εξώφυλλο του Christmas In The Heart, και ας μην είμαι «ζιμερμανικός». Αντιθέτως, επειδή ακριβώς δηλώνω οπαδός του Sufjan Stevens, χάρηκα πολύ όταν μία από τις πλέον ιδιαίτερες καλλιτεχνικές περσόνες της αμερικάνικης κουλτούρας –αυτός που τόσο επιτυχημένα παίζει και στο τερέν του διαφορετικού, αλλά και σε εκείνο του πλατιά αποδεκτού– έβγαλε το Silver & Gold: Songs For Christmas. Αν και ζορίστηκα να το ακούσω ολόκληρο, όχι εξ αιτίας της ποιότητάς του, αλλά γιατί ένα 5πλό(!) CD είναι ζόρι σεβαστού βαθμού, ειδικά όταν η θεματολογία είναι τόσο συγκεκριμένη. Πάντως στη στιγμή που βάζει εαυτόν ως πρώτο χέρι του Άη Βασίλη στην προετοιμασία των δώρων, ο Stevens αναδεικνύεται πραγματικά συγκινητικός, μα και με αρκετή δόση χιούμορ.
{youtube}a8qE6WQmNus{/youtube}
Οι επείγουσες
Αν δεν παίξουν μπάλα οι κορυφαίοι των ανά εποχή charts, πότε άλλοτε θα έχουν την ευκαιρία; Ποιος για παράδειγμα πήρε γραμμή το "Christmas Tree" που έκανε η Lady Gaga με τον Space Cowboy το 2008; Φυσικά στην ίδια κατηγορία μπαίνει και το Under The Mistletoe του Justin Bieber (2011), δίσκος που τον βρήκε να τραγουδά, μεταξύ άλλων, τον "Μικρό Τυμπανιστή" με τον Busta Rhymes και το "All I Want For Christmas Is You", ντουέτο με την πρώτη διδάξασα.
{youtube}qIYVcdcYD18{/youtube}
Ο Elvis (ε, ναι!)
Μη μπερδευτείτε στον λαβύρινθο των 17.894 (ακριβές νούμερο) κυκλοφοριών που αφορούν τον Big L. Ο Elvis Presley ηχογράφησε ακριβώς 489 τραγούδια στο στούντιο, οπότε, αν βγάλετε από τη μέση τα δεκάδες χιτάκια, η ποσόστωση των καθαρά χριστουγεννιάτικων τραγουδιών πέφτει –προσοχή! μην τα μπερδεύουμε με τα gospel που ηχογράφησε, άλλο κόλπο αυτό.
Ο Elvis έχει μόλις 2 χριστουγεννιάτικα άλμπουμ. Το ένα, του 1957, προσωπικά το βρίσκω αναιμικό διότι έγινε στα πλαίσια του συμβολαίου του με την RCA και ακόμα δεν είχε χωνέψει το χαλινάρι που του φόρεσαν, οπότε άδει με ασφαλείς και αναμενόμενους τρόπους –για να μη σχολιάσω το εξώφυλλο... Αλλά το δεύτερο του 1971, εκτός του ότι περιέχει μία από τις πλέον μαγκιόρικες ερμηνείες του στο "Merry Christmas Baby" (όπου τα Xmas χρησιμοποιούνται σαν πρόφαση για να σπρεχάρει στην κυρία τα φωνήεντα που της πρέπουν), έχει μια χούφτα από συνθέσεις όπου ο εν λόγω δίνει με περίσσια ωριμότητα και χαμηλές νότες ωραίες ερμηνείες. Το δε εξώφυλλο είναι τόσο ωραίο, ώστε έγινε κάδρο στο σπίτι μου, ένεκα της μινιμαλιστικής προσέγγισής του.
{youtube}zKN-iF5JyLs{/youtube}
Το χειρότερο όλων των εποχών
Χωρίς καμία αμφιβολία το μεταλλάδικο We Wish You A Metal Xmas And A Headbanging New Year του 2008, από το οποίο ούτε καν ο Ronnie James Dio δεν διασώθηκε τραγουδώντας "God Rest You Merry Gentlemen", παρά μόνο οι Girlschool στο "Auld Lang Syne". Ναι, τόσο κακό ήταν... Να σας βάλω όμως εδώ και το πιο cheesy, δηλαδή το This Christmas του 2012, καρπό της επανένωσης των John Travolta & Olivia Newton John, οι οποίοι είχαν να βρεθούν μπροστά στο ίδιο μικρόφωνο από την εποχή του Grease. Ο δίσκος που παρέδωσαν είναι βέβαια τόσο κουρασμένος, όσο και κουραστικός, αντανάκλαση των ρυτίδων του χρόνου πάνω στα πρόσωπά τους.
{youtube}ZELjIqHQlUY{/youtube}
Η κορυφαία κυκλοφορία
Ο απόλυτος χριστουγεννιάτικος δίσκος ανήκει στον φυλακισμένο εδώ και 4 χρόνια Phil Spector και είναι το A Christmas Gift For You του 1963. Για τον οποίον πήρε τις μαύρες και λευκές γυναικείες φωνές που συνεργάζονταν τότε μαζί του και τις έβαλε να τραγουδήσουν γνωστά στάνταρ σαν το "I Saw Mommy Kissing Santa Claus" (Ronettes), το "White Christmas" (Darlene Love, γνωστή στους νεότερους ως ηθοποιός από την ταινία Φονικό Όπλο) ή το "Rudolph The Red-Nosed Reindeer" (Crystals), τοποθετώντας τις κόντρα στο περίφημο «wall of sound» του.
Εκτός όμως της ποιότητάς του, ο συγκεκριμένος δίσκος έμεινε στην ιστορία και για ένα σχεδόν ειρωνικό συμβάν: όπως πιστοποίησε ο ίδιος ο Brian Wilson σε συνέντευξή του στον Peter Buck το 1997 (για λογαριασμό του Mojo), ήταν η μοναδική φορά που ο μαθητής βρήκε την ευκαιρία να τρυπώσει και να παίξει σε δίσκο του μέντορά του. Αλλά ο Spector τον απομάκρυνε από το πιάνο μετά από μερικές λήψεις, ως μη καλό και σταθερό παίκτη. Ο Wilson πληγώθηκε ανεπανόρθωτα και ήταν λογικό, αν σκεφθεί κάποιος ότι το 70% της οπτικής του πάνω στις ηχογραφήσεις οφειλόταν στον Spector. Ο Θεός βέβαια, λένε μερικοί, τιμώρησε κάποια μέρα τον τελευταίο για τη σκληρότητά του στέλνοντάς τον φυλακή για τον φόνο της ηθοποιού Lana Clarkson, αυτό όμως είναι μια άλλη –πικρή– ιστορία, σχεδόν καλικαντζαρίστικης λογικής.
Να έχετε καλές εορτές και υγεία, με οποιονδήποτε δίσκο από τους παραπάνω κι αν αποφασίσετε να ενδύσετε τη θαλπωρή του σπιτιού σας στις ημέρες αυτές...
{youtube}UGQUuyrVBoA{/youtube}
