Κάθε εποχή, κάθε χώρα και κάθε πόλη έχει τους δικούς της Βαρβάρους. Μια λέξη αρχαία, μια έννοια που αλλάζει, μεταμορφώνεται και ενίοτε μας συμφιλιώνει με το εσωτερικό τέρας και μας εξανθρωπίζει και άλλες φορές μας βάζει αντιμέτωπους με την άγρια πλευρά της ζωής, του εαυτού ή ό,τι σημαίνει η λέξη «άνθρωπος». Το ποίημα του μεγάλου Αλεξανδρινού ποιητή Κ.Π. Καβάφη παραμένει διαχρονικό, επίκαιρο και πολυσήμαντο, από όταν γράφτηκε και μέχρι σήμερα. Όλο το έργο του, μεταφρασμένο στις σημαντικότερες γλώσσες του κόσμου, συνεχίζει να έχει απήχηση, να συγκινεί και να ακουμπά στις ψυχές όσων το διαβάζουν, το βλέπουν, το ακούν, το αισθάνονται. Γιατί το έργο του Καβάφη είναι ένας ύμνος στις αισθήσεις και με όλες τις αισθήσεις σε εγρήγορση πρέπει κανείς να το προσεγγίζει και να το απολαμβάνει.
Τα μεγάλα έργα δείχνουν την αξία και τη διάρκειά τους στο πώς γίνονται μια ανεξάντλητη πηγή έμπνευσης αλλά και επανερμηνείας. Πώς γίνονται υλικό για άλλες μορφές Τέχνης. Κι η ποίηση του Αλεξανδρινού αγαπημένου μας ποιητή έχει αποτελέσει την αφορμή για τη δημιουργία πολλών έργων τέχνης όπου το δικό του ποιητικό έργο «μεταποιείται», αφομοιώνεται, σμιλεύεται, αποκτά χρώματα, κίνηση, ήχο και παραμένει ζωντανό μέσα σε χορευτικές περφόρμανς, πίνακες, θεατρικούς μονολόγους, μελοποιήσεις για να φτάσουμε στο σήμερα και στον διπλό εορτασμό, τόσο των 160 ετών από τη γέννησή του όσο και των 90 χρόνων από τον θάνατό του, που μας κάνουν να ενσκήψουμε στο σπουδαίο του έργο με ακόμα μεγαλύτερη ευλάβεια.
Από το 2012 είμαστε ιδιαίτερα χαρούμενοι που το Ίδρυμα Ωνάση «υιοθέτησε» το αρχείο του Κωνσταντίνου Π. Καβάφη και κάνει το σπουδαίο αυτό έργο πιο προσβάσιμο από ποτέ. Εκτός από την εξαιρετικά απαραίτητη κίνηση της ψηφιοποίησης του αρχείου, πλέον η συλλογή απέκτησε και το δικό της σπίτι, στην Πλάκα, που φιλοξενεί το λογοτεχνικό και το προσωπικό αρχείο του ποιητή, καθώς και 966 βιβλία που περιλαμβάνονταν στη βιβλιοθήκη του, αλλά και μια συλλογή τεκμηρίων και έργων τέχνης με αναφορές στον ίδιο. Παράλληλα, το Ίδρυμα Ωνάση ανέλαβε στις αρχές του 2022 την αποκατάσταση της Οικίας Καβάφη στην Αλεξάνδρεια, με σκοπό να την καταστήσει πόλο επισκεπτών από όλο τον κόσμο.
Όμως η διάδοση και η ανάδειξη του έργου του Καβάφη δεν σταματά εκεί, η διάδραση με τη σύγχρονη τέχνη, ο ανοιχτός διάλογος με διαφορετικές μορφές τέχνης που οδηγεί σε νέα καλλιτεχνικά δημιουργήματα είναι μια συνεχής προσπάθεια χρόνων από το Ίδρυμα Ωνάση.
Από 22 έως 26 Νοεμβρίου, το Ίδρυμα Ωνάση παρουσίασε στην Ωνάσειο Βιβλιοθήκη την περφόρμανς Constantinopoliad που γνώρισε την αποθέωση, όταν έκανε πρεμιέρα τον Απρίλιο στο καβαφικό φεστιβάλ “Archive of Desire” στη Νέα Υόρκη, σε ανάθεση και παραγωγή του Ιδρύματος Ωνάση. Μια καλλιτεχνική στιγμή που αποδεικνύει περίτρανα για άλλη μια φορά πως η ζωή και το έργο του αλεξανδρινού ποιητή συνεχίζει να εμπνέει και να δημιουργεί πρωτόγνωρες εμπειρίες 160 χρόνια μετά τη γέννησή του.
Κι ερχόμαστε στο σήμερα και το πολύτιμο δώρο που θα έχουμε στη διάθεσή μας μέχρι τις 20/11.2024 και τη συναυλία Waiting For The Barbarians, η συναυλία που μάγεψε το κοινό της Νέας Υόρκης, αποκλειστικά στο Onassis Channel στο YouTube. Μετά την ψηφιακή της πρεμιέρα στις 20 Νοεμβρίου πλέον μπορούμε να την «επισκεπτόμαστε» και να την απολαμβάνουμε όσες φορές το επιθυμούμε.
Σε έναν χώρο απόλυτα ταιριαστό, σε ένα αρχιτεκτονικό διαμάντι, στον επιβλητικό γοτθικό ναό του Αγίου Θωμά, στην 5η Λεωφόρο του Μανχάταν, η συναυλία πραγματοποιήθηκε σε παραγωγή του Onassis Culture στο πλαίσιο του καβαφικού φεστιβάλ “Archive of Desire” στις 2 Μαΐου 2023 στη Νέα Υόρκη.
Πώς μπορούν η αγάπη, η απώλεια και ο πόθος που κυριαρχούν στην ποίηση του Κ. Π. Καβάφη να μετουσιωθούν σε μουσική; Η απάντηση δόθηκε μέσα από νέα μουσικά έργα που δημιουργήθηκαν από σημαντικούς διεθνείς και Έλληνες συνθέτες και ερμηνευτές, όπως η Laurie Anderson, ο Rufus Wainwright, η Helga Davis, ο Πέτρος Κλαμπάνης, ο Nico Muhly, ο Δημήτρης Παπαδημητρίου, η Paola Prestini, καθώς και η σοπράνο Ελένη Καλένος, η νεοϋορκέζικη ορχήστρα The Knights και η βραβευμένη με Grammy Χορωδία Νέων του Μπρούκλιν, σε ένα υπέροχο μουσικό αποτέλεσμα που ταξιδεύει το κοινό σε υπέροχα νέα και ανεξερεύνητα ηχητικά τοπία.
Νιώστε το δέος που δημιουργεί ο χώρος της συναυλίας, τον ατμοσφαιρικό φωτισμό που αναδεικνύει ακόμα περισσότερο τις πανύψηλες γοτθικές αψίδες, καθίστε αναπαυτικά και αφεθείτε, με ανοιχτά ή κλειστά μάτια, αλλά με ορθάνοιχτες όλες σας τις αισθήσεις κι απολαύστε μια μυσταγωγική και κατανυκτική εμπειρία που ξεπερνάει τόσο τα όρια της μουσικής όσο και της ποίησης και δημιουργεί μια διαφορετική αλλά εξίσου υψηλής αισθητικής τέχνη.
Στο άνοιγμα της συναυλίας η αισθαντική φωνή του Rufus Wainwright αποδίδει εφάμιλλα την αισθησιακή ατμόσφαιρα του ποιητή δημιουργώντας μια ερωτική αύρα που σε συνεπαίρνει.
Μετά από αυτό το λάγνο ερωτικό όνειρο ένα «καβαφικό φάντασμα» μας επισκέπτεται, μέσα από στίχους του ποιητή, ενώ μουσικές εναλλαγές, ψίθυροι, χορωδιακές φωνές που ηρεμούν και συνταράσσουν ανάλογα με το αποτέλεσμα που θέλουν να δημιουργήσουν, καταφέρνουν να μας μυήσουν στο πολυεπίπεδο καβαφικό σύμπαν με τον καλύτερο τρόπο. Μια θεατρική σχεδόν βίωση, μια εμπειρία αλησμόνητη, που οφείλουμε στους Helga Davis, Πέτρο Κλαμπάνη, The Knights και τη Χορωδία Νέων του Μπρούκλιν υπό τη διεύθυνση της Dianne Berkun Menaker. Το κομμάτι ιδιαίτερα που αναφέρεται στο ομώνυμο ποίημα που έδωσε τον τίτλο στη συναυλία με τη υποβλητική ερμηνεία-ανάγνωση από κοινού της Helga Davis στα αγγλικά και του Πέτρου Κλαμπάνη στα ελληνικά είναι μια εξαιρετική σύμπραξη που θα σας στοιχειώνει (ευχάριστα) για καιρό μετά το πρώτο της άκουσμα.
Στη συνέχεια, το Επέστρεφε ζωντανεύει μοναδικά σε σύνθεση και ενορχήστρωση του Δημήτρη Παπαδημητρίου και σε εκπληκτική ερμηνεία από την Ελένη Καλένος και τους The Knights. Άλλη μια σύνθεση που καταφέρνει να αποδώσει την ονειρική ατμόσφαιρα και το μεγαλείο της καβαφικής ποίησης, δημιουργώντας νέα είδη συγκίνησης.
Το ίδιο αποτέλεσμα έχει βέβαια και η ερμηνεία της Ελένης Καλένος και στο Far Away Songs”
σε σύνθεση του Nico Muhly κι ενορχήστρωση του Nathan Thatcher.
Λίγο πριν το τέλος, το Voices της Paola Prestini που η Χορωδία Νέων του Μπρούκλιν υπό τη διεύθυνση της Dianne Berkun Menaker δημιουργεί ένα υπέροχο μουσικό σύμπλεγμα που μας ταξιδεύει νοερά σε όλα όσα υφαίνουν τον κόσμο του Αλεξανδρινού.
Ο επίλογος θα γραφτεί μοναδικά με την εξαίσια Laurie Anderson που εμπνέεται να συνθέσει με αφορμή το Waiting For The Barbarians και το ερμηνεύει εξαιρετικά με τους The Knights και η Χορωδία Νέων του Μπρούκλιν υπό τη διεύθυνση της Dianne Berkun Menaker. Δεν θα μπορούσε να υπάρχει καλύτερο και πιο ταιριαστό κλείσιμο από αυτή την απόδοση του καβαφικού μεγαλείου, απογειώνοντας τη συγκίνηση που είχε ήδη δημιουργηθεί σε όλη τη διάρκεια της συναυλίας και καταλήγοντας με το πιο επιτυχημένο κρεσέντο.
Κι αν στεναχωριέστε που δεν ήσασταν Live στη συναυλία, η εμπειρία στο Onassis YouTube Channel γίνεται ακόμα καλύτερα μέσα από τα πλάνα που μας ταξιδεύουν στην Αλεξάνδρεια – και είναι μια εμπειρία που μπορείτε εύκολα να βιώνετε ξανά και ξανά με το πάτημα απλώς του play.
Περισσότερα για τη συναυλία μπορείτε να δείτε εδώ.
credit photo: Beowulf Sheenan
